Dịch vụ bù đắp một phần khó khăn trong thương mại

Theo đánh giá của HSBC trong báo cáo vừa công bố hôm nay (6/7), tổ chức này cho rằng, với mức tăng trưởng 4,1% so với cùng kỳ năm trước, GDP quý II của Việt Nam cho thấy “các điều kiện kinh tế không xấu đi, nhưng cũng không được cải thiện rõ rệt”.

Nói cách khác, Việt Nam vẫn đang phải vật lộn với những rủi ro gia tăng liên quan tới tăng trưởng, đặc biệt là từ chu kỳ thương mại.

Xuất khẩu tiếp tục sụt giảm ở mức 2 con số tương tự như quý I. Với ảnh hưởng của suy thoái kinh tế Mỹ đến Việt Nam, số lượng đơn đặt hàng giảm cho thấy suy thoái thương mại có thể kéo dài, kéo theo sự suy yếu trong suốt quý III.

Ngành dịch vụ tiếp tục là một nền tảng vững chắc để bù đắp một phần những khó khăn trong thương mại. Đặc biệt, sự phục hồi trong lĩnh vực du lịch vẫn đang đi đúng hướng, và có khả năng dễ dàng vượt mục tiêu 8 triệu lượt khách du lịch.

Những phục hồi này một phần là nhờ vào nỗ lực tăng tần suất chuyến bay, và đặc biệt là việc nới lỏng thị thực du lịch được công bố gần đây sẽ tiếp tục thúc đẩy sức hấp dẫn của Việt Nam với tư cách là một điểm đến du lịch nổi tiếng. Xét mọi yếu tố, HSBC giảm dự báo tăng trưởng năm 2023 xuống 5% từ mức 5,2% trước đó.

Xuất khẩu bị ảnh hưởng bởi thị trường ngoài nước.

Kịp thời đề xuất biện pháp hỗ trợ

Trong bối cảnh thách thức gia tăng, theo ghi nhận của HSBC, các nhà chức trách đã nhanh chóng đưa ra các biện pháp hỗ trợ. Không chỉ có Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) cắt giảm lãi suất điều hành ba lần, mỗi lần giảm 50 điểm phần trăm trong quý II, mà Chính phủ cũng đã công bố các biện pháp tài khóa, bao gồm hoãn thuế và giảm thuế VAT, gần bằng các mức hỗ trợ trong đại dịch. Tuy nhiên, một gói tài khóa “trọn gói” có thể bị giới hạn.

HSBC đánh giá, sau nửa năm, những thách thức vẫn còn đó. Với tốc độ tăng trưởng 4,1% so với cùng kỳ năm trước, GDP quý II của Việt Nam đã vượt qua mức kỳ vọng 3,8% của thị trường. Tuy nhiên, điều đó không thể làm lu mờ những thách thức ngày càng gia tăng. Nhìn chung, tốc độ tăng trưởng của Việt Nam đã giảm mạnh từ mức tăng trưởng ấn tượng của năm ngoái là 8%, chủ yếu do các rủi ro bên ngoài.

Cụ thể, thương mại, một trong những động lực tăng trưởng chính của Việt Nam, đã dần suy yếu kể từ quý IV năm ngoái. Sự suy giảm sản xuất phản ánh rõ ràng những thách thức thương mại ngày càng gia tăng mà Việt Nam phải đối mặt. Mặc dù tốc độ tăng trưởng sản xuất trong quý II là một bất ngờ tích cực (đã tính đến sự suy giảm hàng năm) nhưng yếu tố này chỉ đóng góp tối thiểu vào tăng trưởng. Tin tốt là thương mại không có dấu hiệu suy giảm thêm. Dù vậy, thương mại vẫn chưa tìm thấy lối thoát khi chưa thấy dấu hiệu rõ rệt của phục hồi.

Xuất khẩu tiếp tục mức giảm hai con số trong quý II, tốc độ giảm tương đương với quý I. Điểm sáng duy nhất là xuất khẩu nông sản, nhưng tỷ lệ 10% của ngành hàng này quá nhỏ để bù đắp cho sự suy yếu rộng khắp ở các lĩnh vực khác.

Các lô hàng lớn, bao gồm điện tử tiêu dùng, dệt may/giày dép, máy móc và đồ nội thất gỗ, đều suy giảm 2 con số chủ yếu là do nhu cầu nhập khẩu của Mỹ sụt giảm, vì Mỹ là thị trường nhập chính đối với hầu hết các sản phẩm. Tính tới thời điểm này, xuất khẩu của Việt Nam sang Mỹ hiện nay đã giảm với mức 20% so với cùng kỳ năm trước, phản ánh tính nghiêm trọng của suy thoái thương mại.

Ngoài ra, do đợt nắng nóng, ngành sản xuất của Việt Nam đang phải đối mặt với tình trạng thiếu điện ở miền Bắc vào tháng 6, nơi đặt các cơ sở sản xuất của các tập đoàn công nghệ lớn. Khi vấn đề năng lượng dần được khắc phục, việc cắt giảm sản xuất đã làm gia tăng khó khăn trong ngành.

Câu hỏi quan trọng đặt ra cho ngành sản xuất của Việt Nam là khi nào chu kỳ thương mại toàn cầu sẽ thay đổi?

Các chỉ số PMI hàng đầu cho thấy không có cải thiện trong tương lai gần, khi nhu cầu thương mại đảo chiều tiếp tục gây áp lực lên các đơn đặt hàng. HSBC kỳ vọng những thay đổi sớm nhất trong xu hướng thương mại sẽ diễn ra vào khoảng quý IV nhưng sẽ theo hướng ổn định trước rồi mới xuất hiện bất kỳ sự gia tăng rõ rệt nào đối với các lô hàng. Nói cách khác, Việt Nam còn phải chịu một chu kỳ suy thoái thương mại kéo dài, đặc biệt là khi hiệu ứng cơ sở không thuận lợi trở nên nghiêm trọng hơn vào quý III.

Nỗ lực khôi phục du lịch

HSBC cũng đề cập đến một tác động lan tỏa tích cực ngoài ý muốn đến từ tài khoản vãng lai. Lĩnh vực sản xuất phụ thuộc nhiều vào nhập khẩu nên không bất ngờ khi mà nhập khẩu đã giảm nhiều hơn so với xuất khẩu, dẫn đến thặng dư thương mại đáng kể. Cùng với việc tăng doanh thu từ du lịch giúp giảm thiểu thâm hụt dịch vụ, tài khoản vãng lai được cải thiện đáng kể lên mức 6,1% GDP trong quý I, mang tới sự hỗ trợ quý giá cho đồng VND.

Bất chấp sự sụt giảm xuất khẩu, lĩnh vực dịch vụ đã bù đắp phần nào nhờ vào sự phục hồi đang tiếp diễn. Cụ thể, các ngành dịch vụ liên quan đến du lịch, bao gồm vận tải, lưu trú và ăn uống tiếp tục duy trì đà tăng trưởng mạnh. Nửa đầu năm 2023, khách du lịch đến Việt Nam đã hồi phục 80% so với mức độ hàng tháng của năm 2019, đón tổng cộng 5,6 triệu lượt khách du lịch. Trong đó, khách Trung Quốc, là nhóm khách du lịch chính, nhanh chóng đạt gần 50% so với mức hàng tháng của 2019.

Một phần của phục hồi đến từ nỗ lực khôi phục các đường bay thẳng với Trung Quốc, trong đó Việt Nam đứng đầu ASEAN chỉ sau Singapore. Tiến độ này cho thấy Việt Nam đang trên đà vượt mục tiêu ban đầu là 8 triệu lượt khách du lịch năm.

Quốc hội đã thông qua luật được mong đợi từ lâu nhằm nới lỏng các hạn chế về thị thực. Có hiệu lực từ ngày 15/8, quy định mới sẽ kéo dài thời hạn cho các thị trường được miễn thị thực lên 45 ngày (tăng từ 15) và thời hạn thị thực điện tử cho 80 thị trường tăng lên 90 ngày (từ 30 ngày). Sự thay đổi kịp với thời điểm mùa đông cao điểm, nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho việc du lịch dễ dàng hơn và thu hút lượng khách du lịch ngày càng tăng.

Mai Chi