Ước tính mới nhất của Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) cho thấy tỷ lệ thất nghiệp toàn cầu sẽ giảm 0,1 điểm phần trăm trong năm 2023. Điều này có nghĩa là số người thất nghiệp trên toàn cầu sẽ giảm đi 1 triệu người, do khả năng phục hồi thị trường lao động nhanh hơn dự đoán ở các nước có thu nhập cao.

Trong báo cáo vừa công bố, Tổng cục Thống kê đánh giá, kinh tế trên thế giới đang đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức, triển vọng của thị trường lao động toàn cầu bấp bênh. Để ổn định và củng cố thị trường lao động, cần có các chính sách, biện pháp giải quyết những thách thức hiện nay, nếu không sẽ ảnh hưởng tiêu cực kéo dài đến tăng trưởng và phát triển bền vững.

Cụ thể, Tổng cục Thống kê cho biết, thị trường lao động Việt Nam chịu tác động kéo dài của các cú sốc tiêu cực chồng chéo như đại dịch Covid-19, xung đột giữa Nga và Ukraine và tổng cầu thế giới suy giảm làm cho nhiều doanh nghiệp bị cắt giảm đơn hàng.

Số lượng nhân công bị giảm, giãn việc tăng tại các khu công nghiệp.

Số người thất nghiệp tăng

Số người thất nghiệp trong độ tuổi lao động quý II khoảng 1,07 triệu người, tăng 25.400 người so với quý trước và tăng 1.900 người so với cùng kỳ năm trước.

Tỷ lệ thất nghiệp trong độ tuổi lao động quý II ở mức là 2,3%, tăng 0,05 điểm phần trăm so với quý trước và giảm 0,02 điểm phần trăm so với cùng kỳ. Tỷ lệ thất nghiệp trong độ tuổi lao động của khu vực thành thị tiếp tục duy trì dưới 3% (quý II năm 2022 là 2,98%, quý I năm nay là 2,66% và quý II là 2,75%).

Trong quý II, vùng Đồng bằng sông Cửu Long và vùng Đông Nam Bộ là 2 vùng có tỷ lệ thất nghiệp trong độ tuổi lao động cao nhất cả nước, tương ứng là 2,65% và 2,64%. So với quý trước, tỷ lệ này ở 2 vùng trên tăng lên, cùng tăng 0,01 điểm phần trăm. Thành phố Hồ Chí Minh với tỷ lệ thất nghiệp trong độ tuổi lao động quý này lên tới 3,71%, tăng 0,49 điểm phần trăm so với quý trước, trong khi Hà Nội tỷ lệ này là 1,23%, giảm 0,5 điểm phần trăm so với quý trước.

Tình trạng nhiều doanh nghiệp ở các ngành nghề, địa phương cắt giảm đơn hàng đã diễn ra từ quý IV/2022 và tiếp tục tiếp diễn sang quý II dẫn đến hàng trăm ngàn người lao động bị giảm giờ làm, mất việc làm, ảnh hưởng tới đời sống của người lao động.

Cụ thể, theo báo cáo nhanh từ các địa phương cho biết số lao động nghỉ giãn việc của các doanh nghiệp trên cả nước trong quý II năm nay là khoảng 241.500 người, giảm 52.500 người so với quý trước. Tình trạng nghỉ giãn việc đa số ở các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (chiếm 84,1%), tập trung chủ yếu tại ngành da giày với 66,3%, tiếp theo là dệt may với 14,4%.

Trong khi đó, số lao động bị mất việc trong quý II là 217.800 người. Trong đó, tập trung chủ yếu ở các lao động thuộc các ngành dệt may, da giày, sản xuất linh kiện và sản phẩm điện tử, chế biến gỗ (chiếm tỷ trọng lần lượt là 16,8%; 14,1%; 14,8% và 6,1%) và chủ yếu tập trung ở một số tỉnh có nhiều khu công nghiệp, khu chế xuất như Bình Dương, TPHCM, Bắc Ninh, Bắc Giang…

Tỷ lệ lao động "không sử dụng hết tiềm năng" có dấu hiệu trở lại

So với quý trước và cùng kỳ năm trước, tỷ lệ thất nghiệp của thanh niên (15 đến 24 tuổi) và tỷ lệ thanh niên không có việc làm, không tham gia học tập hoặc đào tạo giảm.

Cụ thể, tỷ lệ thất nghiệp của thanh niên 15-24 tuổi quý II là 7,41%, giảm 0,2 điểm phần trăm so với quý trước và giảm 0,22 điểm phần trăm so với cùng kỳ năm trước. Tỷ lệ thất nghiệp của thanh niên khu vực thành thị là 9,6%, cao hơn 3,31 điểm phần trăm so với khu vực nông thôn.

Trong quý II, cả nước có hơn 1,4 triệu thanh niên 15-24 tuổi không có việc làm và không tham gia học tập, đào tạo (chiếm 11,3% tổng số thanh niên), giảm 96.600 người so với quý trước và giảm 40.400 người so với cùng kỳ năm trước.

Tỷ lệ thanh niên không có việc làm và không tham gia học tập, đào tạo ở khu vực nông thôn cao hơn khu vực thành thị (12,6% so với 9,2%) và ở nữ thanh niên cao hơn so với nam thanh niên (12,8% so với 9,8%).

Báo cáo lần này của Tổng cục Thống kê cũng đề cập đến tỷ lệ lao động không sử dụng hết tiềm năng - một chỉ tiêu tổng hợp cho biết mức độ "lệch pha" giữa cung và cầu lao động trên thị trường; phản ánh tình trạng dư cung về lao động.

Trong điều kiện kinh tế phát triển bình thường, tỷ lệ lao động không sử dụng hết tiềm năng luôn tồn tại. Tỷ lệ này thường tăng cao khi thị trường chịu các cú sốc về kinh tế - xã hội.

Tỷ lệ lao động không sử dụng hết tiềm năng của Việt Nam thường dao động ở mức 4%. Tỷ lệ này tăng rất nhanh từ thời điểm quý I/2020 và đạt mức cao kỷ lục là 10,4% vào quý III/2021.

Khi các hoạt động kinh tế - xã hội được khôi phục, tỷ lệ lao động không sử dụng hết tiềm năng giảm nhanh từ 10,4% xuống còn 3,9% vào quý IV/2022. Tuy vậy, tỷ lệ này có dấu hiệu tăng trở lại vào quý I (4,5%) và giữ mức 4,3% vào quý II (tương ứng với khoảng 2,2 triệu người).

Mai Chi