Cục quản lý cạnh tranh - VCA (Bộ Công thương) vừa có báo cáo đánh giá pháp lý một số nội dung trong hợp đồng theo mẫu, điều kiện giao dịch chung đối với dịch vụ phát hành thẻ ghi nợ nội địa và ngân hàng điện tử của ngân hàng theo quy định của Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.

Cụ thể là việc thu phí sử dụng thẻ ghi nợ nội địa (ATM) một cách vô lý, không thể rút tiền tại các điểm giao dịch tự động của ngân hàng, bị thu phí mà không hề được thông báo khi sử dụng dịch vụ NH điện tử…

Để tham gia sử dụng các dịch vụ NH nêu trên, khách hàng chỉ cần điền thông tin vào các mẫu hợp đồng được in sẵn do NH cung cấp. Hầu hết khách hàng không ý thức được rằng mình đang tham gia giao kết một hợp đồng với NH để sử dụng dịch vụ của họ.

Chính vì thế NTD – một cách chủ quan - đã đặt bút ký, đồng ý với các điều khoản quy định của NH đưa ra.

Dưới góc độ pháp luật về bảo vệ NTD, khách hàng chính là NTD tham gia giao dịch và sử dụng các dịch vụ của NH thông qua việc ký kết hợp đồng như một giao dịch dân sự.

Tuy nhiên, khi NH giao kết với NTD về việc sử dụng các giao dịch và các dịch vụ của NH đều thể hiện dưới dạng hợp đồng mẫu và/hoặc điều kiện giao dịch chung.

Theo VCA, xuất phát từ điều này, những cơ quan quản lý nhà nước, tổ chức xã hội bảo vệ NTD cần kiểm soát, tiếp nhận để giải quyết những khiếu nại của NTD khi họ luôn luôn bị lép vế trước những yêu sách và cách hành xử của ngân hàng khi tham gia giao kết với NTD.

Một trong những điểm chưa phù hợp điển hình nhất là cỡ chữ in trên các tờ hợp đồng. Hầu hết các hợp đồng của ngân hàng đều in chữ rất nhỏ so với quy định (cỡ chữ tối thiểu là 12), trình bày chữ dày đặc gây tức mắt, khó đọc. Thêm nữa, nền giấy và màu mực trên hợp đồng có khi không tương phản nhau càng hạn chế sự tập trung để ý câu chữ trong hợp đồng của người đọc.

Bên cạnh đó, nhiều hợp đồng còn sử dụng hàng loạt các thuật ngữ bằng tiếng nước ngoài mà không giải thích, viết tắt khiến người đọc khó luận giải và trình bày rườm rà, khó hiểu khiến người đọc không hiểu rõ, hiểu đúng và không đủ kiên nhẫn đọc hết hợp đồng. Người tiêu dùng chỉ có một lựa chọn hoặc là đồng ý ký hợp đồng để tham gia sử dụng dịch vụ của ngân hàng hoặc không đồng ý ký thì thôi.

Hợp đồng mẫu cũng chưa quy định chưa phù hợp về thông tin của NTD. Có thể dẫn chứng một số ví dụ như ngân hàng có quyền thu thập thông tin về Chủ thẻ từ các tổ chức, cá nhân khác hoặc yêu cầu chủ thẻ cung cấp đầy đủ các thông tin và các tài liệu cần thiết; Yêu cầu khách hàng cung cấp các thông tin, văn bản... theo yêu cầu...

Đáng lưu ý, NH được quyền tự động trích nợ tài khoản khách hàng sử dụng trong Dịch vụ để thanh toán cho các hóa đơn mà khách hàng mua hàng hóa hoặc sử dụng dịch vụ với các nhà cung cấp mà khách hàng tham gia mà không cần thông báo…

Trong khi đó, hợp đồng cũng quy định về loại trừ trách nhiệm. Theo đó, NH không chịu trách nhiệm đối với những thiệt hại, tổn thất của Khách hàng phát sinh trong quá trình sử dụng Dịch vụ, trừ phi những thiệt hại, tổn thất này là do lỗi cố ý của NH.

NH không chịu trách nhiệm đối với những thiệt hại trực tiếp hoặc gián tiếp mà khách hàng phải chịu phát sinh từ hoặc liên quan tới do sự ngắt quãng, trì hoãn, chậm trễ, tình trạng không sẵn sàng sử dụng.

Trong khi đó, khách hàng phải thừa nhận rằng tại một số thời điểm nhất định có thể sẽ không truy cập, sử dụng và thực hiện được một số hoặc tất cả các Dịch vụ mà NH cung cấp do việc bảo trì hệ thống hoặc vì bất kỳ lý do nào khác…..mà không có bất kỳ sự khiếu nại nào.

Theo VCA, trường hợp dịch vụ cần sửa chữa, nâng cấp thì NH có nghĩa vụ báo cho khách hàng biết trước và có những biện pháp, cách thức khác để đảm bảo giao dịch cho khách hàng. Lỗi phát sinh của NH gây hậu quả thì NH phải chịu trách nhiệm. Không phụ thuộc vào lỗi cố ý hay vô ý.

Một quy định khác cũng không kém phần bất cập là, khi cần thiết NH có quyền thay đổi, ngừng hoặc chấm dứt cung cấp dịch vụ mà không cần có sự đồng ý của khách hàng; Các khoản phí, mức phí theo biểu phí do NH quy định và có thể thay đổi theo từng thời kỳ; NH có quyền mở, đóng, thay đổi hạn mức tối đa, tối thiểu, thay đổi lãi suất theo quy định của NH... mà không cần sự đồng ý của khách hàng.

Theo VCA, hầu hết các giao dịch và các dịch vụ của ngân hàng khi giao kết với người tiêu dùng đều thể hiện dưới dạng hợp đồng mẫu và/hoặc điều kiện giao dịch chung. Xuất phát từ điều này, những cơ quan quản lý nhà nước, tổ chức xã hội bảo vệ người tiêu dùng cần kiểm soát, tiếp nhận để giải quyết những khiếu nại của người tiêu dùng khi họ luôn luôn bị lép vế trước những yêu sách và cách hành xử của ngân hàng khi tham gia giao kết với người tiêu dùng.

Theo đó, trong thời gian tới, VCA sẽ tham mưu, đề xuất bổ sung một số dịch vụ ngân hàng vào danh mục hàng hóa, dịch vụ thiết yếu phải đăng ký hợp đồng theo mẫu, điều kiện giao dịch chung.

 

Phương Dung