Cá heo là một loài cá nước ngọt, tên khoa học là (Botia modesta Bleeker -1865) thường xuất hiện nhiều trên sông Hậu và sông Tiền. Cá heo mình hơi xanh bóng, đuôi màu đỏ cam trông rất đẹp, đầu có 2 ngạnh véo công rất nhọn. Con lớn nhất bằng ba ngón tay và dài khoảng 3 - 5cm. Khi bắt lên khỏi mặt nước cá kêu nghe éc éc.

Hiện anh Linh có 10 lồng bè nuôi cá heo và đang trong thời kỳ thu hoạch. Mỗi bè rộng 3x4 m, có thể sản xuất trên 600 kg cá thương phẩm. Nhờ có kinh nghiệm nuôi cá chình, cá chạch lấu từ nhiều năm nên khi chuyển sang con cá heo anh Linh đã nắm chắc kỹ thuật về con giống, về kích thước lồng bè và quá trình chăm sóc.

Anh cho biết: “Trước khi nuôi các heo nước ngọt, tôi đã từng nuôi cá chình, cá chạch lấu từ nhiều năm, do vậy vấn đề con giống, kỹ thuật nuôi cá tôi đã có một ít kinh nghiệm nên chuyển qua con cá này cũng dễ dàng”. Theo anh Linh cá heo con xuất hiện hằng năm vào mùa lũ từ tháng 8 -11 âm lịch rất nhiều. Vào thời gian này, anh Linh bắt đầu thu mua giống đem về thả nuôi.

Nhớ lại những năm đầu nuôi cá heo nước ngọt, anh Linh kể: Khoảng năm 2010, anh mua 7 -8 kg cá giống từ người dân đánh bắt tự nhiên ở sông Hậu về nuôi thử, không ngờ sau khi bán hết mấy bè cá thu trên 700 triệu đồng. Đặc biệt, trong 2013 anh Linh phát triển nuôi 10 lồng bè cá và dự kiến lãi trên 1 tỷ đồng.

Theo anh Linh, mùa thả cá bắt đầu từ thời điểm mùa nước lũ và thu hoạch vào tháng 8 năm sau, mỗi năm chỉ nuôi có một đợt. Cái khó là con giống phải mua từ Campuchia với giá 50.000 đ/kg/180 con, có những năm nước lũ nhỏ không có con giống mua thả nuôi giá tăng lên từ 70 -100 ngàn đồng/kg mà phải đặt trước của người dân mới có.

Tuy nhiên, theo anh Linh, cá heo dễ nuôi, tỷ lệ hao hụt không đáng kể, nhưng muốn đạt năng suất cao, người nuôi phải nắm vững kỹ thuật. Trước hết là lồng bè phải đặt nơi có dòng chảy mạnh, nước sạch và thường xuyên làm vệ sinh, tuyệt đối không để cho bè bị ô nhiễm dễ làm cho cá mắt bệnh về da và bệnh đường ruột. Theo kinh nghiệm của anh, lồng bè phải được bao bằng 2 lớp lưới thật chắc chắn, lưới chì bên ngoài và lưới Thái Lan loại mắt nhỏ bên trong mới bảo đảm an toàn, không sợ bị thất thoát.

Đối với cá heo nước ngọt, thức ăn chính là cám trộn với cá sống (cá biển hoặc cá sông) xay nhuyễn pha cùng với cám. Nếu có hèm rượu trộn thêm 30%, cá sẽ tăng trọng rất nhanh. Một ngày tốt nhất cho ăn 2 lần vào buổi sáng sớm và buổi chiều lúc mặt trời lặng. Về mật độ nuôi, bè nuôi từ 3x4m tốt nhất là nên thả 150 kg giống cho một bè (1kg giống tương đương 180 con). Nếu nuôi chật cá sẽ chậm lớn và tỷ lệ hao hụt sẽ cao. Sau 10 tháng nuôi, trọng lượng cá thương phẩm đạt 30con/1kg và giá bán ra hiện nay tại bè là 300.000đ/kg. Nếu nuôi cá heo thương phẩm cho thu hoạch vào tháng nghịch (mùa nắng) giá cá heo có thể lên gần 320.000 - 350.00 đồng/kg.

Theo tính toán của anh Linh, nuôi cá heo nếu đạt hiệu quả sẽ lời hơn hơn các loài cá khác ở vùng nước ngọt. Bình quân mỗi bè, sau khi trừ hết các chi phí thức ăn, con giống anh Linh còn lời từ 70 - 90 triệu đồng/bè. Năm nay giá cá heo cao hơn năm rồi từ 80.000 -120.000 đồng/kg, nhưng nguồn cung không đủ cầu.

PGS. Ts. Dương Nhựt Long, Trưởng Bộ môn Kỹ thuật nuôi Thủy sản nước ngọt - Khoa Thủy sản – Trường Đại học Cần Thơ cho biết năm 2010 đã nghiên cứu thành công đề tài cho các heo nước ngọt sinh sản nhân tạo

Trước đây, cá heo cũng như cá linh, cá chốt chỉ là những sản vật bình thường, ít ai quan tâm nhưng gần đây nó đã nâng lên thành đặc sản, đặc biệt là cá heo da xanh, đuôi đỏ lại cực kỳ ngon nên giá cả trên thị trường ngày càng hấp dẫn. Nhiều nhà hàng, quán ăn ở Long Xuyên, Châu Đốc, Cần Thơ kể cả ở TP. HCM đã khai thác con cá heo trong mùa nước nổi để chế biến thành nhiều món ăn độc đáo như cá heo nướng muối ớt, cá heo kho tiêu, cá heo canh chua, cá heo kho lạt hoặc kho mắm chấm bông điển và bông súng… dù giá giao động từ 400.000 – 600.000 đồng/kg.

  

Dương Nhựt Long, Trưởng Bộ môn Kỹ thuật nuôi Thủy sản nước ngọt - Khoa Thủy sản – Trường Đại học Cần Thơ, cho biết: “Nhằm tạo ra nguồn giống chủ động cung cấp cho người nuôi cá vùng ĐBSCL, năm 2010 thông qua chương trình hợp tác, tài trợ kinh phí của Sở KH – CN An Giang, cùng sự phối hợp thực hiện của Trung tâm giống Thủy sản tỉnh An Giang, và nhóm cán bộ nghiên cứu Bộ môn Kỹ thuật nuôi Thủy sản nước ngọt - Khoa Thủy sản – Trường Đại học Cần Thơ phối hợp, đã thực hiện thành công sinh sản nhân tạo cá heo nước ngọt (Botia modesta Bleeker -1865). Đây là 1 trong 8 loài cá nước ngọt thuộc giống Botia phân bố khá phổ biến ở vùng hạ nguồn sông Mêkông như Thái Lan, Lào, Campuchia và vùng ĐBSCL của Việt Nam.

Nguyễn Hành