Ngân hàng Nhà nước (NHNN) cho biết, Luật các Tổ chức tín dụng (TCTD) có hiệu lực từ ngày 1/1/2011, tuy nhiên, đến nay, một số TCTD chưa chủ động điều chỉnh tỷ lệ sở hữu cổ phần để phù hợp với quy định này.

Do vậy, vẫn còn hiện tượng một cá nhân, tổ chức sở hữu cổ phần với số lượng lớn, vượt tỷ lệ theo quy định, có khả năng chi phối hoạt động của TCTD.

Theo NHNN, có 5 trong 33 ngân hàng thương mại cổ phần (NHTMCP) có cá nhân sở hữu cổ phần vượt tỷ lệ 5% vốn điều lệ; Có 5/33 NHTMCP là tổ chức sở hữu cổ phần vượt tỷ lệ 15% vốn điều lệ; Có 8/33 NHTMCP có nhóm cổ đông và người có liên quan sở hữu cổ phần vượt tỷ lệ 20% vốn điều lệ. 

Qua kết quả thanh tra cho thấy ở không ít NHTMCP cổ đông lớn và người có liên quan vi phạm quy định về sở hữu cổ phần dẫn đến thao túng, chi phối ngân hàng, phục vụ cho lợi ích của cổ đông lớn, đẩy ngân hàng đến tình trạng hoạt động thiếu minh bạch hoặc quản trị, điều hành không tuân thủ nguyên tắc thận trọng và các quy định của pháp luật.

Từ mặt pháp lý và thực tiễn nêu trên, NHNN vừa công bố Dự thảo Thông tư hướng dẫn xử lý việc sở hữu cổ phần vượt tỷ lệ theo quy định.

Theo dự thảo, đối với trường hợp tổ chức tín dụng có cổ đông, cổ đông và người có liên quan của cổ đông đó sở hữu cổ phần vượt giới hạn phát sinh trước ngày Luật các tổ chức tín dụng có hiệu lực, TCTD phải có kế hoạch xử lý dứt điểm cổ phần vượt giới hạn trước ngày 31/3/2015, trừ các trường trong diện tái cơ cấu đã được Ngân hàng Nhà nước hoặc Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. 

TCTD phải báo cáo danh sách cổ đông, cổ đông và người có liên quan của cổ đông đó (nêu rõ mối quan hệ liên quan) đang sở hữu cổ phần vượt giới hạn; trong đó nêu rõ số lượng/tỷ lệ cổ phần trên vốn điều lệ nhận ủy thác hoặc đứng tên hộ của cá nhân, tổ chức khác; số lượng/tỷ lệ cổ phần trên vốn điều lệ ủy thác hoặc nhờ đứng tên hộ cho cá nhân, tổ chức khác; quan hệ giữa bên nhận ủy thác và bên ủy thác, giữa bên đứng tên hộ và bên nhờ đứng tên hộ;

Quá thời hạn 31/12/2014 hoặc thời hạn được nêu trong phương án tái cơ cấu đã được duyệt, nếu chưa đảm bảo việc sở hữu cổ phần trong giới hạn, các tổ chức, cá nhân có liên quan sẽ bị xử lý vi phạm theo quy định của pháp luật. 

Đáng lưu ý, cổ đông, cổ đông và người có liên quan của cổ đông đó phải chuyển nhượng cổ phần cho NHNN hoặc tổ chức tín dụng do Ngân hàng Nhà nước chỉ định. Đồng thời, không được quyền biểu quyết đối với số cổ phần sở hữu vượt tỷ lệ quy định; không được đề cử, ứng cử làm thành viên Hội đồng quản trị, Ban kiểm soát.

Tổ chức tín dụng không được cấp tín dụng mới cho cổ đông, cổ đông và người có liên quan của cổ đông đó đang sở hữu cổ phần tại tổ chức tín dụng vượt giới hạn quy định của pháp luật.

Trường hợp cổ đông, cổ đông và người có liên quan của cổ đông đó sở hữu cổ phần vượt giới hạn đang có dư nợ tín dụng tại tổ chức tín dụng mà mình đang là cổ đông, tổ chức tín dụng đó phải có biện pháp để sớm thu hồi toàn bộ dư nợ các khoản tín dụng của các đối tượng này chưa thanh toán.

Đối với trường hợp sở hữu cổ phần vượt giới hạn quy định phát sinh sau ngày Luật Các tổ chức tín dụng có hiệu lực, tổ chức, cá nhân có liên quan bị xử lý vi phạm hành chính theo quy định của pháp luật.

Đồng thời, cổ đông, cổ đông và người có liên quan của cổ đông đó phải xử lý số cổ phần sở hữu vượt giới hạn quy định trong thời hạn ba mươi (30) ngày kể từ ngày ban hành Quyết định xử lý vi phạm hành chính. 

Về các biện pháp xử lý việc sở hữu cổ phần vượt giới hạn, có thể thông qua các biện pháp sau: Tăng vốn điều lệ; Chuyển nhượng cổ phần cho các nhà đầu tư khác hoặc phải chuyển nhượng cổ phần theo chỉ đạo của NHNN; TCTD mua lại số cổ phần sở hữu vượt giới hạn; Sáp nhập, hợp nhất với TCTD khác...

Phương Dung