Theo bản tin trái phiếu quý 1 của công ty chứng khoán Bảo Việt (BVSC), tiếp nối sự sôi động của quý 4/2013, thị trường trái phiếu sơ cấp đã diễn ra vô cùng tích cực khi 81.556 tỷ đồng (tăng 29,8% so với cùng kỳ - yoy, tăng 66,8% so với quý trước - qoq) được đấu thầu thành công.

Trong đó, trái phiếu Kho bạc Nhà nước chiếm 84,2%, tương đương với 68.667 tỷ đồng (+28% yoy, +103% qoq), phần còn lại là của trái phiếu Ngân hàng Phát triển và trái phiếu Ngân hàng Chính sách Xã hội. Kho bạc Nhà nước cũng huy động được 13.000 tỷ đồng (-6% yoy, +43,2% qoq) từ tín phiếu với tỷ lệ trúng thầu đạt 100%.  

Đối với Kho bạc Nhà nước, tổng lượng phát hành dự kiến quý 1 ở mức 56.000 và 14.000 tỷ đồng cho trái phiếu và tín phiếu. Tính đến ngày 31/3, Kho bạc Nhà nước đã hoàn thành được 116,67% chỉ tiêu cả quý.

Theo BVSC, sự sôi động của quý 1/2014 là do hệ thống ngân hàng dư thừa thanh khoản. Nguồn lực tài chính dồi dào của các tổ chức tín dụng từ đầu năm đến nay đã dẫn đến các khoản đầu tư trái phiếu khổng lồ nhằm tối ưu hóa nguồn vốn. 3 tháng qua, tăng trưởng tín dụng âm trong khi tăng trưởng tiền gửi huy động lại dương.

Cụ thể hơn, tính đến ngày 13/3, tăng trưởng tín dụng vẫn âm 1,05% và tăng trưởng tiền gửi huy động tăng 1,92%. Theo BVSC ước tính, chênh lêch giữa tiền gửi huy động và tín dụng của năm nay lớn hơn nhiều giai đoạn này năm ngoái. Thêm vào đó, lượng trái phiếu và tín phiếu đáo hạn cũng vượt trội.

Trong khi đó, lợi suất trái phiếu thấp, nhưng nhìn chung vẫn ở mức chấp nhận được cũng là nguyên nhân khiến thị trường trái phiếu náo nhiệt. Theo BVSC, việc NHNN cắt giảm một loạt các lãi suất quan trọng của nền kinh tế đã khẳng định sự quyết tâm của Chính Phủ trong việc duy trì môi trường  lãi suất thấp. Do đó, tuy lợi suất đã ở mức rất thấp, nhưng vẫn thu hút được sự quan tâm của nhiều tổ chức tín dụng.  

Ngoài ra, một nguyên nhân quan trọng là triển vọng nền kinh tế Việt Nam đã có những chuyển biến tích cực. Chính Phủ cam kết hướng đến mức lạm phát mục tiêu 6% và CPI tháng 3 (4,39% yoy) thấp nhất trong vòng 5 năm trở lại đây. Thêm nữa, Fitch nâng mức đánh giá về Việt Nam từ “ổn định” lên “tích cực”. Những động thái này đã gây dụng niềm tin đối với các nhà đầu tư trong nước và nước ngoài.

Trên thực tế, các nhà đầu tư nước ngoài vẫn tiếp tục tích cực đầu tư vào thị trường trái phiếu Việt Nam trước làn sóng rút vốn ở các thị trường biên và thị trường mới nổi thời gian qua.

BVSC cho rằng, trong quý 2/2014, thị trường sẽ thận trọng và trầm lắng hơn. Theo đó, nhu cầu phát hành vẫn cao, nhưng không quá vội vàng. Trong  đó, Kho bạc Nhà nước đã phần nào giảm bớt được áp lực phát hành khi đã hoàn thành 39% chỉ tiêu cả năm (210.000 tỷ đồng) chỉ trong quý 1/2014. Phó Thủ Tướng Vũ Văn Ninh ra chỉ đạo tiếp tục tích cực huy động nguồn vốn từ trái phiếu đễ hỗ trợ các dự án phải hoàn thành trong năm nay. Do đó, chung quy lại thì Kho bạc Nhà nước vẫn muốn phát hành nhiều nhất có thể trong cả năm.  

Về nhu cầu đầu tư trái phiếu sẽ chậm lại, do thanh khoản của hệ thống ngân hàng tuy vẫn tốt nhưng không còn quá dư thừa như trước. Dựa tính toán, chênh lêch giữa tiền gửi huy động và tín dụng đã băt đầu giảm từ 194.266  tỷ đồng trong tháng 2 xuống 178.131 tỷ đồng  trong tháng 3 và xu hướng sẽ còn tiếp tục giảm trong thời gian  tới.

Bên cạnh đó, nguồn tiền chủ động tìm đến tín phiếu NHNN giai đoạn cuối quý 1/2014. Lượng tín phiếu NHNN sắp đáo hạn đạt 173.804  tỷ đồng, trong đó, đáo hạn tháng 4 là 61.381 tỷ đồng, tháng 5 là 43.611 tỷ đồng (sẽ còn thay đổi) và tháng 6 là 68.812 tỷ đồng (sẽ còn thay đổi).  

Lợi suất trái phiếu đang nằm ở đáy nên các thành viên thị trường sẽ không còn mua vào một cách ồ ạt như quý 1/2014 nữa. Bên cạnh đó, do yếu tố chu kỳ, các ngân hàng đang chuẩn bị cho các đợt giải ngân lớn trong quý 2/2014 khi các doanh nghiệp bắt đầu đẩy mạnh kinh doanh và sản xuất. Do đó, các ngân hàng sẽ giảm bớt việc đầu tư vào trái phiếu và chuyển sang các kênh tín dụng truyền thống với lợi nhuận tốt hơn.  

Ngoài ra, BVSC cũng cho rằng, lãi suất trúng thầu vẫn nằm trong xu hướng giảm trong quý 1/2014, nhưng sẽ chững lại và dao động ở biên độ hẹp trong thời gian tới . Khoảng cách giữa lãi suất ước tính và thực tế của trái phiếu Chính phủ đã rộng hơn, nhưng vẫn nằm trong tình trạng ổn định. Nhìn chung, độ hấp dẫn của thị trường trái phiếu Việt Nam vẫn sẽ được duy trì.

Phương Dung