Càng bắt... càng tăng

Trước vấn nạn thuốc lá lậu đang nhức nhối, nhiều ý kiến đề nghị tiêu hủy toàn bộ thuốc lá nhập lậu, kể cả thuốc lá còn chất lượng tốt. Tuy nhiên, nhiều ý kiến cho rằng điều này không những làm gia tăng nạn buôn lậu thuốc lá mà gây lãng phí phí ngân sách Nhà nước và doanh nghiệp.

Bài học nhãn tiền về việc cho tiêu hủy thuốc lá nhập lậu năm 2007, 2010 vẫn còn đó, chỉ trong vòng 3 năm con số nhập lậu thuốc lá đã tăng lên 50%. Nhìn thoáng qua có vẻ chủ trương tiêu hủy hoàn toàn thuốc lá lậu là một cuộc “cách mạng” triệt để, kiên quyết nhưng phía sau lại giảm động lực bắt thuốc lá của các lực lượng chống buôn lậu.

Tiêu hủy thuốc lá nhập lậu
 

Một lãnh đạo Cục quản lý thị trường cho biết, đối với các đơn vị thực thi như công an, Hải quan, QLTT…vất vả lặn lội ngày đêm để bắt thuốc lá lậu xong rồi lập biên bản tịch thu và tiêu hủy, trong khi kinh phí hỗ trợ cho lực lượng chức năng 40% lấy từ hiệu quả chống buôn lậu lúc có lúc không, đến nay không còn nữa nên chống buôn lậu thuốc lá chưa đạt hiệu quả cao.

Phải nói rằng, từ nhiều năm nay ngành thuốc lá với hàng vạn con người đã đóng góp to lớn cho đất nước, ngành thuốc lá cũng đã hỗ trợ tích cực cho lực lượng chống buôn lậu. Vừa qua, Hiệp hội thuốc lá Việt Nam kiến nghị với chính phủ sẽ hỗ trợ 3.500đ/ bao thuốc lá để chống buôn lậu và để đốt tiêu hủy thuốc lá nhập lậu bị tịch thu (ước khoảng 47 tỷ), nhưng lại đề xuất được trích trước thuế. Thế nhưng thực chất trích trước thuế lại là lấy trước một phần từ thuế. Vì vậy, tốt nhất nên trích sau thuế mới thể hiện tinh thần trách nhiệm cao của Hiệp hội thuốc lá Việt Nam trong lúc ngân sách nhà nước còn rất khó khăn.

Theo số liệu của Hiệp hội Thuốc lá Việt Nam cung cấp, thuốc lá nhập lậu là 2.293,3 tỷ điếu, tính khoảng trên 1 tỷ bao thuốc lá, chiếm 30% thị phần trong nước. Tuy nhiên theo ước tính của cơ quan chức năng thì cuối năm 2010, số lượng thuốc lá nhập lậu khoảng 850 triệu bao với nhiều chủng loại khác nhau. Trong đó chủ yếu là Jet, Hero và 555, chiếm khoảng 75% - 80%. Như vậy chỉ cần một phép tính đơn giản cứ 1 bao đổ đồng giá cao + giá thấp bọn buôn lậu không phải nộp thuế nhập khẩu thuế tiêu thụ đặc biệt thì lãi khoảng 6.000 đồng/ bao, với 850 triệu bao nhập lậu, bọn buôn lậu sẽ được khoảng trên 5.000 tỉ đồng, khoảng 240 triệu USD/năm.

Chống buôn lậu bằng cách tự sản xuất

Công ước thuốc lá vừa qua dư luận cho rằng cách dịch “Khoản 4, Điều 15 Công ước khung của Tổ chức Y tế Thế giới” về kiểm soát thuốc lá còn khác nhau. Trước tình hình đó, nhiều ý kiến cho rằng, cơ quan quản lý vĩ mô nên lắng nghe, xem xét và ủng hộ những kiến nghị hợp lý, phù hợp thực tế Việt Nam, phù hợp với Điều ước Quốc tế với lộ trình hợp lý – vì lợi ích Quốc gia như những gì Thủ tướng chúng ta đã từng chỉ đạo, không nên vì sự vô ý, hiểu nhầm mà có thể bị lợi dụng, làm chính sách không phù hợp thực tiễn, tổn hại đến lợi ích quốc gia và công tác đấu tranh chống buôn lậu.

Đồng tình với quan điểm trên, có ý kiến cho rằng, các Cơ quan chức năng hãy lấy hiệu quả công tác chống buôn lậu, chống hàng giả và gian lận thương mại nuôi chính nó.

Yêu cầu đơn vị xuất khẩu (tái xuất) chịu trách nhiệm chi phí tiêu hủy thuốc lá giả và thuốc là không còn chất lượng tốt. Còn nếu đốt, tiêu hủy mất gần 100 tỷ cả tiền giá trị thuốc lá và tiêu hủy thuốc lá – tiền của ngân sách nên sử dụng vào việc khác.

Tổng giá trị tiền thuốc lá lậu bị tịch thu đã được tái xuất (xuất khẩu) khoảng trên 50 tỷ, của lực lượng nào để lại cho lực lượng đó. Toàn bộ số tiền chống buôn lậu, chống hàng giả và gian lận thương mại (không chỉ có thuốc lá) của các lực lượng Công An, Hải quan, Quản lý thị trường, Biên phòng, Cảnh sát biển, Thanh tra chuyên ngành được bao nhiêu ghi thu – ghi chi Ngân sách đúng luật và để lại cho các lực lượng 50% trong vài năm nhằm đầu tư, trang bị, mua sắm phương tiện tầu thuyền và làm tiền thưởng cho các lực lượng và người có công.

Nhiều chuyên gia cho rằng, cách phòng chống thuốc lá lậu tốt nhất là tạo điều kiện giúp ngành hàng thuốc lá nhanh chóng nghiên cứu bằng hình thức nào đó có thuốc Jet, Hero hoặc một loại thuốc tương đương có “gu” có “vị” giống Jet, Hero để bán cho đồng bào “ghiền”, loại thuốc này để khoảng 10 năm nữa chúng ta chiếm lĩnh được thị trường về thuốc lá của miền Đông và Miền Tây Nam bộ. Và khi đó thuốc lá nhập lậu có lẽ chiếm không quá 15 - 16% thị trường thuốc lá trong nước.

Lê Tú