Ngày 15/10/2014, Đoàn đại biểu Quốc hội TP. Hồ Chí Minh tổ chức Hội thảo lấy ý kiến góp ý dự án luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (TTĐB). Các doanh nghiệp thuộc lĩnh vực thuốc lá, bia, rượu, game đều đồng tình với việc tăng thuế TTĐB song cũng đề nghị việc tăng thuế cần có lộ trình để các doanh nghiệp chuyển đổi dần việc sản xuất kinh doanh và ngăn chặn hàng lậu hiệu quả.

Hiện, Bộ Tài chính đã trình Quốc hội về Dự thảo Luật TTĐB trong đó có đề nghị tăng thuế TTĐB đối với thuốc lá. Phát biểu tại Hội thảo, ông Vũ Văn Cường, Chủ tịch Hiệp hội Thuốc lá Việt Nam cho rằng, ngành Thuốc lá Việt Nam đang kinh doanh trong điều kiện môi trường pháp lý nghiêm ngặt nhất thế giới, vượt trên cả các khuyến nghị chính sách của Công ước khung kiểm soát thuốc lá toàn cầu. Rất nhiều nước phát triển hiện nay cũng chưa thực hiện như vậy.

Cụ thể, doanh nghiệp phải in cảnh báo sức khỏe bằng hình ảnh chiếm 50%; đóng góp vào Quỹ phòng, chống tác hại của thuốc lá. Ngoài ra, tại Việt Nam còn yêu cầu cấp phép toàn diện; cấm quảng cáo và khuyến mại dưới mọi hình thức.

Ông Cường cho biết, năm 2014, các doanh nghiệp trong nước phải thực hiện in cảnh báo sức khỏe bằng hình ảnh 50% thì buôn lậu thuốc lá tăng mạnh cả về số lượng, chủng loại và địa bàn nên sản lượng và nộp NSNN của Ngành sẽ giảm tới 4.000 tỷ đồng (gần 20%).

9 tháng đầu năm 2014, theo số liệu khảo sát của AC NIELSEN, thuốc lá lậu đã tăng lên 30 - 40%. Diễn biến của thuốc lá nhập lậu trở nên rất phức tạp; nếu như trước đây thuốc lá lậu xuất hiện chủ yếu ở các tỉnh miền Tây Nam Bộ, hiện nay đã xuất hiện thêm và lan tràn ở hầu hết các tỉnh miền Trung, miền Bắc và trên phạm vi toàn quốc. Trước đây thuốc lá lậu chủ yếu là JET và HERO (giá khoảng 14.000đ) thì mới đây xuất hiện nhiều loại thuốc lá lậu giá rẻ, chất lượng kém như: League, Luxury, Cambo, Ram, Rainson (giá từ 2.700 đồng – 4.000 đồng/bao), Mine, Gem (4.000đ), Golden Deer (9.000đ), Pin, Jun (9.500đ) Elephant, v.v...

Năm 2013, thuốc lá nhập lậu gây thất thu NSNN 6.500 tỷ đồng, với tốc độ tăng trưởng thuốc lá lậu như hiện nay thì năm 2014 NSNN có thể thất thu hơn 8.000 tỷ đồng. Việt Nam là thị trường tiêu thụ thuốc lá lậu lớn thứ 2 trong số 11 quốc gia châu Á được khảo sát.

Như vậy, môi trường pháp lý nghiêm ngặt đối với ngành Thuốc lá trong nước đang vô tình gián tiếp tạo điều kiện cho thuốc lá nhập lậu phát triển nhanh chóng; một môi trường cạnh tranh không bình đẳng, khu vực kinh tế ngầm mà cụ thể ở đây là tình trạng buôn lậu, trốn thuế phát triển và nguy hiểm hơn là không in cảnh báo sức khỏe, không kiểm soát được chất lượng và vệ sinh an toàn thực phẩm. Còn các doanh nghiệp của nhà nước nộp thuế đầy đủ thì rất khó khăn – ông Cường giãi bày.

“Chống buôn lậu cần đi trước”

Cũng theo đại diện Hiệp hội Thuốc lá Việt Nam, nếu tăng thuế TTĐB thuốc lá vào thời điểm này sẽ vô tình tiếp tục tạo “cú hích” cho buôn lậu càng phát triển, tiêu thụ thuốc lá không giảm mà sẽ tăng do thuốc lá lậu trốn thuế, giá rẻ, không in ảnh báo và không kiểm soát được chất lượng. Kết quả là sản xuất trong nước bị thu hẹp và tổng thu NSNN giảm chứ không tăng mặc dù tăng thuế suất.

Ông Cường cho rằng, để việc tăng thuế TTĐB đạt được mục tiêu đề ra, tăng thu NSNN và giảm tiêu dùng thuốc lá, xét trong bối cảnh hiện tại và có tính đến tình trạng buôn lậu thuốc lá hiện nay, Hiệp hội Thuốc lá Việt Nam kiến nghị với Quốc hội: Tạm thời chưa tăng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với thuốc lá.

Trước mắt, đẩy mạnh công tác chống buôn lậu thuốc lá vào thị trường Việt Nam để tăng thu cho ngân sách nhà nước. Sau khi đã ngăn chặn được đáng kể lượng thuốc lá nhập lậu, sẽ xem xét tăng thuế suất thuế TTĐB theo lộ trình hợp lý, phù hợp với tình hình thực tế: Tăng lên 70% từ năm 2017 và tăng lên 75% vào năm 2020.

Tại hội thảo, đại biểu QH Trần Du Lịch cũng bày tỏ sự lo ngại trước tình trạng buôn lậu thuốc lá đang ngày càng gia tăng, công tác chống buôn lậu lại chưa hiệu quả, thì việc tăng thuế TTĐB sẽ càng gia tăng hoạt động buôn lậu. Lợi nhuận buôn lậu tăng cao, ngân sách thất thu càng nhiều hơn.

“Tăng thuế không hẳn đã tăng thu. Nguyên tắc chống buôn lậu là không tạo vùng trũng làm gia tăng thẩm lậu nhưng mức thuế suất thuốc lá của những nước lân cận có chung đường biên với nước ta lại thấp hơn nên cần phải quan tâm yếu tố này. Đồng tình tăng thuế để hạn chế tiêu thụ, chống tác hại thuốc lá nhưng phải có lộ trình và chống buôn lậu hiệu quả” – ông Lịch nhấn mạnh.

Bích Diệp