Nguyên nhân “tín dụng đen” hiện vẫn còn phổ biến chủ yếu do người vay có được tiền ngay mà không cần hoàn tất các thủ tục rườm rà.

Giải pháp tình thế

Sau một thời gian tích góp, vợ chồng anh Minh dự định mua căn nhà 35m2, 3 tầng tại quận Thanh Xuân, Hà Nội trị giá 1,8 tỷ. Mặc dù được bố mẹ hai bên giúp đỡ, anh chị vẫn còn thiếu khoảng 200 triệu. Ngặt nỗi, chủ nhà yêu cầu phải trả đủ tiền mới giao nhà, nếu không sẽ bán cho người khác. Không muốn vuột mất cơ ngơi ưng ý, anh chị đành tìm đến một chủ cho vay “tín dụng đen” với mức lãi suất 4%/tháng, tương đương 48%/năm. Mặc dù biết mức lãi suất cao, nhưng anh Minh vẫn quyết định vay vì không tìm được nguồn hỗ trợ khác.

Trên thực tế, trường hợp như vợ chồng anh Minh không phải hiếm. Người vay cần tiền gấp, nhưng không đủ thời gian chuẩn bị thủ tục vay ngân hàng. Với “tín dụng đen”, người vay chỉ cần cung cấp tài sản thế chấp, và chỉ sau vài giờ có thể nhận được khoản tiền họ cần. Điều đó thúc đẩy loại hình cho vay nặng lãi phát triển nhanh chóng và ngày càng tinh vi hơn.

Theo một nhà tư vấn tài chính phân tích từ góc độ vi mô, có hai nguyên nhân làm“tín dụng đen” phát triển:

- Thứ nhất, thủ tục vay ngân hàng quá phức tạp đối với người dân khi yêu cầu nhiều loại giấy tờ: giấy tờ nhân thân (chứng minh nhân dân, hộ khẩu, giấy tờ xác nhận tình trạng hôn nhân…); chứng minh thu nhập (bảng lương, sao kê, hợp đồng lao động,…); giấy tờ đăng ký vay vốn, phương án trả nợ; giấy tờ tài sản thế chấp;…

- Thứ hai, vay ngân hàng phải chờ đợi thời gian xét duyệt số tiền được vay và giải ngân. Tùy từng hồ sơ vay, người dân phải chờ đợi từ vài ngày đến vài tuần. Trong trường hợp cần tiền gấp để đặt cọc hay trả 100% giá trị căn nhà, thời gian chờ đợi quá lâu như thế sẽ khiến người vay mất cơ hội mua căn nhà ưng ý.

Ngân hàng vào cuộc

Các chuyên gia kinh tế đều có chung một nhận định, “tín dụng đen” chỉ giảm khi người dân chủ động lựa chọn hình thức vay ngân hàng. Giao dịch với ngân hàng cũng đồng nghĩa khách hàng được yên tâm về quyền lợi của mình vì chính sách minh bạch và được pháp luật công nhận. Tuy nhiên, để có thể dẹp bỏ tâm lý quan ngại của người dân trước những vấn đề nêu trên, ngân hàng cần có sự tiếp cận hợp lý đi cùng phương thức vay đơn giản, linh hoạt.

Trong vài năm gần đây, hệ thống ngân hàng, đặc biệt các ngân hàng lớn như BIDV, Vietinbank, Vietcombank… liên tục đưa ra thị trường các gói tín dụng với điều kiện vay dễ dàng hơn. Cùng mục tiêu tạo điều kiện giúp người dân dễ dàng tiếp cận vốn ngân hàng, Techcombank (TCB) tiên phong cung cấp giải pháp phê duyệt trước hạn mức vay cho khách hàng chưa cần tài sản đảm bảo. Đại diện TCB cho biết: “Chỉ cần giấy tờ đơn giản như giấy tờ nhân thân, giấy tờ chứng minh thu nhập khách hàng sẽ biết được vay bao nhiêu vốn. Hạn mức này có hiệu lực trong 3 tháng, giúp khách hàng chủ động tìm được ngôi nhà ưng ý và phù hợp với khả năng tài chính của mình”.

TCB cũng là ngân hàng đi đầu trong cuộc cách mạng về cải tiến giấy tờ chứng minh thu nhập. “Đây là một trong những thủ tục gây mệt mỏi, phiền hà nhất khi đi vay vốn”, một khách hàng cho biết. Ông kể: ‘Vợ chồng tôi làm việc trong lĩnh vực môi giới, để được NH cho vay, tôi phải chứng minh khả năng trả nợ bằng tổng thu nhập của gia đình. Tổng thu nhập của vợ chồng tôi trung bình là 40 triệu/tháng, tuy nhiên chỉ chứng minh được 10 triệu từ phần lương được chuyển khoản, phần còn lại không thể chứng minh vì là khoản thu không thường xuyên. Do vậy tôi chỉ được ngân hàng cho vay số tiền rất ít so với nhu cầu thực tế”. 

“Với chương trình đơn giản tối đa thủ tục chứng minh thu nhập, hiện nay khách hàng giao dịch với TCB chỉ cần cung cấp giấy tờ về vị trí và đơn vị công tác là đủ, không cần bảng lương, sao kê thu nhập”, nhân viên tín dụng của TCB cho biết.