Ngân hàng Nhà nước (NHNN) vừa công bố các số liệu thống kê đối với hệ thống ngân hàng 4 tháng đầu năm như tăng trưởng tín dụng, huy động vốn, tỷ lệ nợ xấu...

Theo đó, tính đến ngày 25/4, tín dụng tăng trưởng 1,26% so với tháng liền trước và tăng 0,75% so với đầu năm; nghĩa là thấp hơn nhiều cùng kỳ năm ngoái (là 1,96%). Tăng trưởng tín dụng VNĐ giảm 0,56% so với đầu năm trong khi cùng kỳ năm ngoái tăng 4,79%. Trong khi đó, tín dụng ngoại tệ tăng 9,11% so với đầu năm (cùng kỳ năm ngoái tăng 11%) do nhu cầu tăng lên từ các doanh nghiệp có liên quan đến hoạt động xuất khẩu.

Theo lĩnh vực, so với đầu năm, tín dụng cho lĩnh vực bất động sản tăng 3,95%; nông nghiệp tăng 1,15%; xuất khẩu tăng 1,14%; tín dụng dành cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa giảm 1,53%.

Chuyên gia Fiachra Mac Cana, Giám đốc điều hành - Phụ trách nghiên cứu của Công ty chứng khoán TPHCM (HSC) nhận định, việc tín dụng tiền đồng tăng trưởng thấp là đáng lo ngại vì điều này cho thấy nhu cầu vay vốn nội địa là rất yếu. Điểm sáng duy nhất là tín dụng ngoại tệ và điều này chỉ chứng tỏ thêm xuất khẩu là lĩnh vực duy nhất thúc đẩy nền kinh tế. Trong 4 tháng qua, sau khi loại trừ tác động của dịp Tết nguyên dán thì mặc dù lãi suất cho vay đã giảm gần 4% trong 16 tháng qua thì cầu tín dụng vẫn kém đi.

Việc lãi suất cho vay thực của tiền đồng cao có thể là một khả năng giải thích cho vấn đề trên. Tuy nhiên, ông Mac Cana cho rằng cần xem xét sâu hơn vấn đề. Với suy nghĩ rằng lạm phát tiếp tục thấp đã ăn sâu thì nhu cầu có vẻ trì trệ và các nhà sản xuất không muốn gia tăng sản xuất vì lo sợ nguy cơ giá đầu ra tiếp tục giảm. Và điều này đặc biệt đúng đối với khu vực 1 của nền kinh tế - lĩnh vực nông nghiệp.

Hai là, tại thời điểm ngày 25/4, vốn huy động tăng 0,4% so với tháng liền trước và tăng 3,14% so với đầu năm (cùng kỳ năm trước là 5%). Trong đó tăng trưởng huy động tiền đồng tính từ đầu năm là 4,66% trong khi tăng trưởng USD giảm 4,13% so với đầu năm. Huy động USD giảm là do trần lãi suất huy động USD giảm về 1% vào ngày 18/3.

Ông Mac Cana cho rằng tăng trưởng huy động giảm chủ yếu là do vốn huy động USD giảm do lãi suất huy động USD đã giảm về mức không còn hấp dẫn. Nếu điều này tiếp diễn thì hệ số cho vay trên huy động (LDR) ngoại tệ có thể tăng trở lại mức 100% như đã diễn ra trước đây, theo đó lãi suất USD liên ngân hàng đã tăng mạnh và thậm chí có khả năng gây ra xáo trộn trên thị trường ngoại hối. Đây không phải là một vấn đề lớn nhưng cần được theo dõi và thị trường huy động vốn có thể đang cho thấy lãi suất huy động sẽ lập đáy.

Thứ ba, cung tiền M2 tại ngày 25/4 tăng 1% so với tháng liền trước và tăng 4,18% so với cùng đầu năm; so với mức 1,1% so với tháng liền trước và 4,81% so với đầu năm của cùng kỳ năm ngoái. Với lãi suất liên ngân hàng thấp, thì rõ ràng thanh khoản trong hệ thống là dồi dào nhưng không quá dư thừa.

Cung tiền tăng cùng tốc độ với năm ngoái trong bối cảnh NHNN tiếp tục tập trung tạo thanh khoản dồi dào cho hệ thống ngân hàng nhằm giữ lãi suất ở mức thấp. Ông Mac Cana cho rằng NHNN đã thành công trong mục tiêu này nhưng chưa giúp tín dụng tăng trưởng nhanh hơn, mà có lẽ xu hướng ngược lại lại đang diễn ra.

Tiếp theo, NHNN kỳ vọng cải thiện tăng trưởng tín dụng bằng cách đưa ra các gói tín dụng lãi suất thấp cho những ngành chủ chốt. Chẳng hạn, NHNN sẽ đưa ra gói tín dụng quy mô 10.000 tỷ đồng dành cho lĩnh vực thủy sản với lãi suất 5%/năm với kỳ hạn tới 10 năm nhằm khuyến khích ngành này; Gói 12.000 tỷ đồng cho các hộ trồng cà phê hay Bộ xây dựng trình đề xuất nới điều kiện vay của gói 30.000 tỷ đồng hỗ trợ nhà ở xã hội.

Động thái đưa ra các gói tín dụng lãi suất thấp dành cho một số ngành của NHNN được chuyên gia HSC đánh giá là NHNN đang lo ngại về việc tăng trưởng tín dụng tiền đồng từ đầu năm kém. Tuy nhiên, quy mô của các gói tín dụng được đề xuất là không lớn và như đã thấy ở gói tín dụng nhà ở xã hội, việc đưa ra một gói tín dụng không đảm bảo sự giải ngân cho bản thân gói tín dụng đó. Vấn đề ở đây nằm ở nhu cầu chứ không ở nguồn cung và có lẽ cần tìm một giải pháp ngoài giải pháp về lãi suất.

Năm là, NHNN ước tính đến cuối tháng 2/2014, nợ xấu là 308 nghìn tỷ đồng (14,6 tỷ USD), tương đương tỷ lệ nợ xấu là 9,71%. Đây là con số tính theo phương pháp từ trên xuống do Vụ Giám sát ngân hàng tính dựa trên báo cáo của Trung tâm thông tin tín dụng và không dựa trên Quyết định 780. Trong khi đó, ông Đào Quang Tính, Phó chánh Thanh tra NHNN cho biết con số nợ xấu theo phương pháp tổng hợp từ dưới lên đã lên đến 122 nghìn tỷ đồng (5,58 tỷ USD), tương đương tỷ lệ nợ xấu là 3,86% sau khi tái cơ cấu nợ và được tính dựa trên Quyết định 780.

Việc chênh lệnh giữa hai con số ước tính về nợ xấu vẫn còn khá rộng. Phương pháp tính từ trên xuống có lẽ phản ánh sát con số nợ xấu hơn nếu như phiên bản cũ của Thông tư 02 được áp dụng, còn phương pháp từ dưới lên phản ánh vai trò của việc bán nợ xấu cho VAMC và tái cơ cấu nợ.

Nếu cộng cả nợ xấu bán cho VAMC và nợ tái cơ cấu thì HSC chắc chắn con số nợ xấu cao hơn rất nhiều. Dẫu vậy, mặc dù chậm nhưng vẫn đang có những bước tiến trong việc giải quyết vấn đề nợ xấu.

Sáu là, VAMC đã mua 45.000 tỷ đồng nợ xấu từ khoảng 38 tổ chức tín dụng và đã phục hồi được 420 tỷ đồng nợ xấu. Đây là một sự khởi đầu còn khiêm tốn. Ngoài ra, VAMC kỳ vọng sẽ bán nợ lần đầu trong quý 2/2014 nhưng chi tiết vẫn chưa được công bố.

VAMC hiện đang chuẩn bị và phân loại tài sản để chuẩn bị cho đợt chào bán trong tương lai. Những tài sản này có thể gồm khu công nghiệp bệnh viện, các tòa cao ốc, văn phòng tại Hà Nội, TPHCM và Đà Nẵng.

Chuyên gia của HSC nhận định những loại tài sản như tòa nhà đã được hoàn tất hay đã lấp đầy sẽ dễ bán nhất trong lần đầu chào bán này với giá trị thị trường dễ tính toán hơn các loại tài sản khác. Tuy nhiên, tỷ lệ loại tài sản này trong tổng nợ xấu nhiều khả năng là không cao.

Việc chào bán lần đầu thành công sẽ giúp gỡ bỏ bớt áp lực cho VAMC và cho thấy được những tiến triển cụ thể trong công việc của cơ quan này. Phiên chào bán tài sản này có thể cho phép một số nhà đầu tư nước ngoài tham dự với giả định rằng việc sở hữu các bất động sản đã hoàn thành hoặc được lấp đầy sẽ luôn luôn hấp dẫn đối với một nền kinh tế đang phát triển như Việt Nam.

Thục Anh