Lê Ngọc Đức

Tổng giám đốc Tập đoàn Thành Công

Hiện nay, Việt Nam đã tham gia khá nhiều các hiệp định thương mại tự do khác nhau. Tuy nhiên, xét về tầm ảnh hưởng trực tiếp tới thị trường ô tô trong nước, có thể thấy rõ Hiệp định thương mại tự do ASEAN (AFTA) đang cho thấy tác động rõ rệt nhất.

Với việc đưa các dòng thuế nhập khẩu ô tô về 0% trong năm 2018, các sản phẩm ô tô nguyên chiếc (CBU) sẽ được nhập khẩu từ ASEAN về Việt Nam với mức giá rất cạnh tranh khiến cho cơ hội của các doanh nghiệp sản xuất, lắp ráp trong nước ngày càng bị thu hẹp.

Cùng với đó là những khó khăn trong việc phát triển công nghiệp phụ trợ trong nước đòi hỏi mức đầu tư và sự liên kết chặt chẽ giữa các doanh nghiệp sản xuất nội địa.

Trong khi đó, nền tảng sản xuất của ngành công nghiệp ô tô Việt Nam hiện mới chỉ dừng lại ở mức lắp ráp CKD đơn giản, hoặc sản xuất các linh kiện còn ở quy mô rất nhỏ, rời rạc.

Do đó, khi AFTA có hiệu lực hoàn toàn thì ngành công nghiệp ô tô Việt Nam rất khó có thể tồn tại, duy trì và phát triển được theo định hướng và chiến lược của Chính Phủ.

Bên cạnh đó trong dài hạn, áp lực nhập siêu của nền kinh tế Việt Nam sẽ ngày càng gia tăng, gây mất cân đối cán cân thương mại và bất ổn về kinh tế vĩ mô.

Thực tế cho thấy, một số hãng xe Nhật Bản với lợi thế về các cơ sở sản xuất tại ASEAN được phát triển mạnh mẽ ở các quốc gia như Thái Lan và Indonesia đã và đang mở rộng dải sản phẩm nhập khẩu nguyên chiếc của mình.

Điển hình là các mẫu xe như Fortuner (nhập khẩu từ Indonesia), Civic, Everest (từ Thái Lan), các mẫu xe bán tải như Ranger, Colorado, BT-50 (đa phần nhập khẩu từ Thái Lan). Chỉ tính riêng trong năm 2017, tỷ trọng các sản phẩm nhập khẩu từ ASEAN đã tăng từ mức dưới 20% trong năm 2016 lên 62% trong năm 2017.

Số liệu đã cho thấy rõ xu hướng tăng trưởng rất nhanh của các sản phẩm CBU nhập khẩu từ ASEAN, và trong năm 2018 dự báo con số này sẽ tiếp tục tăng khi rất nhiều các sản phẩm mới đang được các hãng xe Nhật Bản lên kế hoạch nhập về như Wigo (từ Indonesia), CRV, Celerio (từ Thái Lan),... Việc này đặt ra thách thức đối với các sản phẩm lắp ráp, sản xuất trong nước sẽ phải đầu tư mạnh mẽ hơn cũng như tiết giảm chi phí tối đa để đảm bảo giá thành cạnh tranh.

Các chính sách mới ban hành đã có những tác động tích cực tới các doanh nghiệp sản xuất, lắp ráp ô tô trong nước. Tuy nhiên, các ưu đãi đưa ra (cụ thể theo Nghị định 125/2017/NĐ-CP) là chưa đủ mạnh để tạo ưu thế đáng kể cho các sản phẩm sản xuất lắp ráp trong nước so với các sản phẩm nhập khẩu nguyên chiếc từ ASEAN, mà mới chỉ thu hẹp khoảng cách về khả năng cạnh tranh giữa sản phẩm xe ô tô lắp ráp trong nước với xe ô tô nhập khẩu nguyên chiếc.

Hiện tại theo tính toán của doanh nghiệp, mức giảm giá bán lẻ cho các sản phẩm sản xuất lắp ráp theo cơ sở từ Nghị định 125/2017/NĐ-CP tối đa chỉ dao động từ 12 – 15 %, trong khi đó nếu được giảm thuế từ 30% - 0%, các sản phẩm nhập khẩu nguyên chiếc sẽ có thể giảm từ 23 – 25% giá bán lẻ so với hiện nay.

Các doanh nghiệp sản xuất lắp ráp phải gánh rất nhiều chi phí khác nhau liên quan đến đầu tư, vận hành nhà máy, các chi phí kho bãi để đáp ứng được khối lượng linh kiện nhập khẩu rất lớn cũng như các chi phí để truyền thông, quảng bá, phân phối sản phẩm để tạo ưu thế.

Vì vậy với các ưu đãi theo Nghị định 125/2017/NĐ-CP đưa ra, doanh nghiệp sản xuất lắp ráp vẫn còn gặp rất nhiều khó khăn để cạnh tranh với các sản phẩm nhập khẩu nguyên chiếc từ ASEAN.