Hình minh hoạ.

Theo ông Nguyễn Khánh Quang, Phó Cục trưởng Cục Điều tra chống buôn lậu, Tổng cục Hải quan, những năm gần đây, tình hình buôn lậu thuốc lá luôn diễn biến phức tạp, chỉ có thể tăng giảm, có thể sôi động hoặc kém sôi động trong từng giai đoạn, chưa bao giờ có dấu hiệu chấm dứt. Và buôn lậu thuốc lá diễn ra ở tất cả các tuyến biên giới: biên giới đường bộ rất dài từ phía Bắc, phía Tây Bắc giáp Lào, Tây Nam giáp Campuchia, tuyến biển.

Thậm chí theo ông Quang, tuyến biển buôn lậu một cách trực tiếp, ai cũng có thể nhìn thấy, và chiêu thức tinh vi với việc gửi các lô hàng đi vào các cảng của chúng ta, và đặc biệt tuyến hàng không cũng có với việc tuồn các loại thuốc là đắt tiền như xì gà. 

Số liệu được ông Quang đưa ra cho biết, từ năm 2014 đến 2018, ngành hải quan đã bắt 1.033 vụ, 153 đối tượng, số lượng thuốc lá gần 3 triệu bao, xử lý hành chính hơn 800 vụ, xử lý hình sự có 1 vụ, số đối tượng xử lý hình sự có 18 đối tượng. Như vậy là lực lượng hải quan bắt khá nhiều, nhưng việc xử lý hình sự còn ít, trong 4 năm mới xử lý hình sự được 01 vụ.

Nhấn mạnh thêm về nội dung này, ông Phạm Hồng Sơn, Tổng cục Quản lý thị trường, Bộ Công Thương cho biết, ngoài các tuyến biên giới, thì trong nội địa thuốc lá buôn lậu cũng rất phức tạp. 

Đặc biệt là các khu vực chợ An Lạc, TP Hồ Chí Minh và các khu vực Hàng Mành, Hà Nội là những điểm nóng của buôn lậu thuốc lá trong thời gian vừa qua. Phương thức không mới tuy nhiên các đối tượng vận chuyển thì ngày một liều lĩnh, vận chuyển bằng mô tô, xe máy với tốc độ rất cao để lực lượng chức năng không thể ngăn chặn được.

Còn theo ông Vũ Văn Cường, Chủ tịch Hiệp hội Thuốc lá Việt Nam, lượng thuốc lá lậu qua Việt Nam khoảng 1 tỷ bao, làm thất thoát ngân sách nhà nước hơn 10.000 tỷ đồng. Các đối tượng sử dụng phương tiện hiện đại, xe phân khối lớn, ô tô, xuồng máy tốc độ cao…

"Có thể nói phương tiện của các đối tượng buôn lậu hiện đại, tốc độ nhanh hơn lực lượng chức năng, của các đơn vị quản lý thị trường, bộ đội biên phòng hay cảnh sát biển nên việc truy bắt khó khăn, khi bắt được thì các đối tượng chống trả quyết liệt. Ví dụ, năm 2016 quản lý thị trường Long An bắt được một tàu buôn lậu thuốc lá, các đối tượng đã chống trả làm một cán bộ quản lý thị trường hi sinh. Bên cạnh đó, còn có rất nhiều vụ vận chuyển bằng ô tô khi bị truy đuổi thì bỏ chạy gây tai nạn giao thông, gây chết người…" ông Vũ Văn Cường nhấn mạnh.

Đứng ở góc độ Hiệp hội, ông Vũ Văn Cường, Chủ tịch Hiệp hội Thuốc lá Việt Nam đề nghị các bộ, ban, ngành Chính phủ đẩy mạnh công tác chống buôn lậu thuốc là. 

Thứ hai, Chủ tịch Hiệp hội Thuốc lá Việt Nam cho rằng, nếu làm tốt công tác đầu ra tức là kiểm tra tất cả các cửa hàng, chợ, hàng quán bán lẻ thuốc lá lậu thì giảm đầu ra thì tự khắc đầu vào sẽ giảm. "Tôi cho rằng kiểm soát đầu ra dễ hơn vì vậy hiện nay đang bày bán công khai, đầu vào thì rất tinh vi, rất khó, các lực lượng chức năng hạn chế phương tiện, nhân lực trong khi đối tượng buôn lậu trang bị hiện đại" ông Cường nhấn mạnh

Thứ ba, về Quỹ phòng chống tác hại thuốc lá, hằng năm các doanh nghiệp trong ngành đóng góp tương đối lớn, nhưng ông Cường cho rằng khoản đóng góp cho công tác phòng chống buôn lậu quá nhỏ. Việc đóng góp cho công tác phòng chống buôn lậu nhỏ nhưng tác hại từ thuốc lá lậu lại rất lớn. "Chúng tôi kiến nghị về Quỹ Phòng chống tác hại thuốc lá nên bổ sung là được phép chi 50% cho công tác phòng chống buôn lậu thuốc lá" ông Vũ Văn Cường phát biểu.

Ông Cường cũng cho biết Hiệp hội đồng tình với việc tăng thuế tiêu thụ đặc biệt với mặt hàng thuốc lá nhưng cần có lộ trình cụ thể, để cân đối với chống buôn lậu thuốc lá. Nếu chúng ta tăng sốc thì vô tình kích cầu cho buôn lậu vì lợi nhuận buôn lậu cũng tăng lên theo tỉ lệ, vô tình thuốc hợp pháp trong nước giảm xuống, sợ rằng thu ngân sách sẽ giảm xuống. 

Nguyễn Mạnh