Lạm phát cao nhất 5 năm: Thách thức lớn với cơ quan điều hành trong năm 2018

Thách thức trong việc kiềm chế lạm phát trong năm 2018 đang lớn hơn hẳn các năm trước. Tuy vậy nếu chúng ta thành công, việc kiểm soát lạm phát cho năm tiếp theo sẽ trở nên thuận lợi.

Lạm phát gia tăng trở lại

Chỉ số giá tiêu dùng (CPI) trong tháng 9/2018 đã tăng 0,59%, mức cao thứ hai trong năm 2018. Có tới 10/11 nhóm mặt hàng chính trong cấu thành CPI tháng 9 tăng giá, nổi bật nhất là nhóm hàng ăn và dịch vụ ăn uống với 3 nhóm phụ là lương thực, thực phẩm và ă̆n uống ngoài gia đình cùng tăng.

Tính chung 9 tháng, CPI đã tăng 3,2% so với cuối năm 2017 và trung bình tăng 3,57% so với cùng kỳ. Chỉ xét CPI so với cuối năm trước, mức tăng 3,2% là mức cao nhất 5 năm trở lại đây. Nguyên nhân chính khiến CPI tăng cao là giá lương thực, thực phẩm và giá dầu. Sâu xa hơn, đó là những mất cân bằng trong cung cầu ngắn hạn.

Việc dự đoán diễn biến giá dầu không hề đơn giản

Báo cáo phân tích của Công ty chứng khoán SSI đánh giá, việc ký được nhiều hợp đồng xuất khẩu gạo sang Indonesia, Hàn Quốc, Philippines ... là một tin vui cho sản xuất nông nghiệp. Được mùa nhưng không mất giá giúp tăng trưởng ngành nông nghiệp 9 tháng đạt 2,78% trong khi cùng kỳ 2017 chỉ tăng 1,96%.

Dẫu vậy, lạm phát lương thực cũng tăng theo với CPI nhóm lương thực tăng 1,42% so với cuối năm 2017. Hiện tại xuất khẩu gạo của Việt nam đang chậm lại, kéo theo giá gạo trong nước xuống thấp so với vùng đỉnh tháng 5. Tuy nhiên nhiều khả năng giá gạo sẽ tăng trong quý 4 bởi nhu cầu đối với gạo xuất khẩu vẫn lớn.

Trong các thị trường xuất khẩu, Philippines hiện đang có nhu cầu nhập khẩu thêm 500.000 – 800.000 tấn gạo để bổ sung kho dự trữ và Indonesia cũng có thể tăng nhập khẩu để đối phó với bão lũ. Ở phía cung, một mặt lũ lụt sẽ làm giảm sản lượng lúa của Campuchia, mặt khác Nghị định 107/2018 của Chính phủ mới ban hành sẽ tạo điều kiện thuận lợi hơn cho các doanh nghiệp kinh doanh gạo, từ đó gia tăng năng lực xuất khẩu và nhu cầu thu mua lúa.

Không giống với giá gạo, SSI đánh giá, nhiều khả năng giá thịt lợn sẽ sớm bình ổn. Giá thịt lợn hơi hiện đang giao động trên 50 nghìn đồng/kg, tương đương vùng đỉnh vào tháng 5/2016, thời điểm trước khi lao dốc khiến ngành chăn nuôi lợn lao đao.

Giá tốt đã kích thích người nuôi tái đàn. Tổng đàn lợn tính đến hết tháng 9 tăng 1,8% và sản lượng lợn xuất chuồng quý 3 tăng 2,8% (cùng kỳ giảm 4,2% và 2,3%). Tại Trung Quốc, dù dịch bệnh có làm giá thịt lợn tăng nhưng mức giá hiện tại vẫn còn thấp hơn thời kỳ đỉnh 2016 tới 20%.

Giá dầu: Ẩn số khó đoán

Theo SSI, ẩn số khó đoán nhất với lạm phát là giá dầu. Xuất phát từ cuộc cấm vận của Mỹ với Iran, giá dầu thô thế giới đã tăng 32% so với đầu năm. Từ khi lệnh cấm vận giai đoạn 1 có hiệu lực (7/8/2018), sản lượng dầu của Iran đã giảm 380 nghìn thùng/ngày, tương đương 10% sản lượng sản xuất của Iran trước khi cấm vận. Cũng trong thời gian này, giá dầu thô thế giới tăng 12%.

Việc dự đoán giá dầu trong những tháng cuối năm không dễ bởi các nước sản xuất dầu mỏ lớn không đưa ra các con số đáng tin cậy về sản lượng dầu mỏ.

Theo thống kê của Bloomberg, trong tháng 8 và 9, OPEC đã tăng sản lượng thêm 510 nghìn thùng/ngày còn Mỹ tăng sản lượng dầu đá phiến thêm 104 nghìn thùng/ngày. Về công suất dự trữ, riêng OPEC (trừ Iran) đã có khoảng 1,5 triệu thùng/ngày, đủ để bù đắp phần hụt đi từ Iran. Với các số liệu này, rất khó để giải thích nguyên nhân đằng sau sự tăng giá mạnh và liên tục của dầu thô trong năm nay.

Điểm tích cực trong ổn định lạm phát trong năm 2018 là chính sách tiền tệ đang được thực thi tương đối hiệu quả. Áp lực tỷ giá trong năm 2018 là khá lớn và nếu như không có các biện pháp kiểm soát tốt, đà giảm giá của VND trong 9 tháng vừa qua có thể chưa dừng lại ở 2,8%. Với tín dụng, khả năng cao là tăng trưởng tín dụng trong năm 2018 sẽ thấp hơn so với mục tiêu 17%, giúp giảm bớt áp lực lạm phát cầu kéo.

Tóm lại, theo lưu ý của SSI, trong các tác nhân có thể làm lạm phát tăng cao trong quý 4, lương thực và năng lượng (xăng, dầu, gas) là hai nhóm mặt hàng cần phải quan tâm nhiều nhất.

Việc quản lý giá gạo có phần đơn giản hơn do chúng ta có thể chủ động tích trữ và kiểm soát cung cầu. Với giá xăng dầu, do phụ thuộc vào yếu tố bên ngoài khó kiểm soát, chúng ta cần phải sử dụng quỹ bình ổn kết hợp với tính toán thời điểm tăng giá để tránh gây áp lực dồn dập cho mùa cao điểm cuối năm.

Thách thức trong việc kiềm chế lạm phát trong năm 2018 đang lớn hơn hẳn các năm trước. Tuy vậy, theo SSI, nếu chúng ta thành công, việc kiểm soát lạm phát cho năm tiếp theo sẽ trở nên thuận lợi bởi thứ nhất, mặt bằng giá hàng hóa đã ở mức cao và thứ hai, quan trọng hơn, là những bài học thực tế trong năm 2018 sẽ rất hữu ích để việc điều hành chính sách trong tương lai được tự tin và nhất quán.

Bích Diệp

Địa chỉ email của bạn sẽ không được công bố. Các trường bắt buộc được đánh dấu *