Điều kỳ diệu có giá trị vĩnh hằng

Tiến sĩ - luật sư Tom Rotert, một luật sư có 24 năm kinh nghiệm trong ngành luật sư tại bang California, tại cuộc tọa đàm sáng 20/4 (TP.HCM) giải thích rằng luật pháp Mỹ điều chỉnh quyền lực giữa ba cơ quan: lập pháp (quốc hội), hành pháp (chính phủ, trong đó đứng đầu là tổng thống) và tư pháp (toà án).

Được hình thành sau nhiều tháng họp hội nghị lập hiến ròng rã vào năm 1787, tại thành phố Philadelphia, gây rất nhiều tranh cãi giữa chính các đại biểu tới từ các tiểu bang và dân chúng, phe chống bản hiến pháp, chống chế độ liên bang nổi lên mạnh mẽ và phe ủng hộ đều lên tiếng gay gắt luận chiến trên tất cả các tờ báo suốt một thời gian rất dài.

“Bản Hiến pháp Mỹ năm 1787 đã mang đến cho thế giới một ví dụ đầu tiên về một thể chế cộng hoà liên bang rộng lớn, được thành lập trên nguyên tắc đại diện. Mặc dù đây không phải là mô hình đầu tiên được thành lập trên nguyên tắc dân chủ nhưng bản hiến pháp này đã xây dựng nền tảng cho một chính quyền dân chủ cộng hoà lớn nhất trên thế giới. Bất chấp cuộc nội chiến vĩ đại, bất chấp hai cuộc chiến tranh thế giới, hiến pháp này vẫn đứng vững qua thử thách của thời gian và các biến động. Sau này, nhiều sử gia Mỹ gọi điều mà hội nghị lập hiến đã làm là “Điều kỳ diệu ở Philadenphia” – Trích “Hiến pháp Mỹ được làm ra như thế nào” (NXB Thế giới ấn hành, Nguyễn Cảnh Bình dịch và giới thiệu).

Tiến sĩ - luật sư Tom Rotert

Tiến sĩ - luật sư Tom Rotert cho biết từ 1787 tới nay, Hiến pháp Mỹ đã được chỉnh sửa, thêm các đạo luật mới tổng số 27 lần, trong đó lần chỉnh sửa đầu tiên vào năm 1789 chính là tuyên ngôn nhân quyền. Tuyên ngôn này tuyên bố các quyền tự do không bao giờ có thể bị tước đoạt hay bị giới hạn bởi bất cứ đạo luật hay người nào.

“Toà án Mỹ phán xử dựa trên hai chức năng: một là giải thích cho người dân hiểu rõ hơn về luật pháp, hai là xem xét các đạo luật mới xem nó có vi phạm hiến pháp hay không, nếu có, thì đạo luật mới sẽ lập tức bị vô hiệu hoá” – Luật sư Tom Rotert nói.

Bảo vệ toàn vẹn quyền của nhà đầu tư như nó vốn có

Một người dân bình thường của Mỹ hoàn toàn có thể thắng kiện tổng thống Mỹ bởi các vụ kiện được xem xét trên khía cạnh đối xử công bằng, không phân biệt sắc tộc, tôn giáo hay giới tính. Và trên thực tế đã có nhiều vụ kiện tương tự xảy ra, trong đó tổng thống Mỹ bị đưa ra toà và là người thua kiện.

“Mọi người thường nghe về quyền tự do phát ngôn, tự do báo chí, tự do tôn giáo… nhưng ít để ý khía cạnh quyền tự do sử dụng toà án, tự do khởi kiện, được phán xét bởi bồi thẩm đoàn. Nếu người dân được tự do ngôn luận, tự do tôn giáo nhưng không được quyền tự do sử dụng toà án để thực thi luật pháp thì thực chất các quyền kia chỉ nằm trên giấy chứ không thể đi vào đời sống. Chính quyền được tự do khởi kiện và được phán xử công bằng thể hiện lên yếu tố cốt lõi luật pháp là do người dân tạo ra và quyền lực thực sự nằm trong tay người dân” – Luật sư Tom Rotert giải thích.

“Chẳng hạn như để phản đối chiến tranh, công dân Mỹ đi biểu tình, đốt quốc kỳ. Với các nước khác mọi người sẽ rất ngạc nhiên là sao có thể đốt quốc kỳ? Cảnh sát Mỹ bắt những người có hành động này bỏ tù nhưng toà án phán xử rằng người dân có quyền thể hiện tự do phát ngôn hơn cả bằng lời nói mà còn bằng hành động, để thể hiện sự bất bình với chính phủ, thì người biểu tình được trả tự do. Người dân Mỹ được nói bất kỳ điều gì, kể cả nói xấu tổng thống. Ngoài quyền tự do ngôn luận thể hiện bằng lời nói và hành động, tự do phát ngôn còn được thể hiện bằng báo chí, người dân có quyền viết bất cứ điều gì lên báo mà không bị ngăn cản. Chính phủ Mỹ không được phép ra bất cứ một đạo luật nào để phân biệt tôn giáo, ưu tiên tôn giáo nào hơn. Phân biệt chủng tộc cũng là điều cấm kị. Tất cả các quyền này đều đã quy định rõ trong hiến pháp”.

Liên quan đến nhà đầu tư tại Mỹ, cho dù là công dân Mỹ hay thường trú nhân, sẽ đều được bảo vệ chặt chẽ. “Quyền tự do sở hữu tài sản đối với bất cứ công dân Mỹ hoặc thường trú nhân nào cũng được luật pháp Mỹ bảo vệ tuyệt đối. Quyền tài sản không phải chỉ là bất động sản mà có thể là sở hữu trí tuệ của bộ phim, bài hát, tác phẩm nghệ thuật, phát minh, sáng chế, hay công việc kinh doanh” – Luật sư Tom Rotert giải thích.

Trả lời cho câu hỏi rằng người Việt Nam chưa có thẻ xanh có được mua nhà ở Mỹ không? Tiến sĩ – luật sư Tom Rotert cho biết luật cho phép công dân của các nước khác được mua nhà trên đất Mỹ, nhưng nếu xảy ra bất cứ tranh chấp nào thì toà án sẽ phán xử theo luật Mỹ.

“Tất nhiên luật pháp Mỹ không thể hoàn hảo được. Ở Mỹ mỗi năm có tới 30.000 người chết bởi các vụ nổ súng mỗi năm, trong đó có 15% chết bởi tự tử bằng súng. Những người chẳng may rơi vào trạng thái không vui có thể tự tử vì trong nhà luôn có súng. Chuyện này liên quan đến quyền tự do sở hữu, kể cả vũ khí. Chứ nếu không được phép mua và giữ súng, có thể những người đang buồn bã chỉ cần đi ngủ một giấc sáng hôm sau tỉnh dậy sẽ vui vẻ sống tiếp rồi” – Luật sư Tom Rotert đưa quan điểm.

“Trong trường hợp bị hành hung hoặc gây thương tích thì nạn nhân không phải bỏ tiền thuê luật sư nhưng khi làm doanh nghiệp thì chắc chắn phải trả chi phí cho việc đó và bên thua kiện sẽ phải trả toàn bộ các chi phí liên quan” – Luật sư Tom Rotert cung cấp thêm chi tiết.

Với kinh nghiệm chuyên sâu trong tố tụng dân sự, quản lý doanh nghiệp công và tư, tiến sĩ – luật sư Tom Rotert cho rằng: “Giá trị lớn nhất của hệ thống luật pháp ở Mỹ đó là bất cứ ai đều có quyền sử dụng toà án, có quyền tự do khởi kiện. Và hệ thống toà án ở Mỹ giải quyết rất hiệu quả các vấn đề khi có rắc rối xảy ra, đặc biệt là các vấn đề liên quan đến kinh tế, toà sẽ có các biện pháp buộc đối tượng phải thi hành án, bồi thường cho người bị hại”.

Hoà Bình