Ảnh hưởng nặng nề bởi Covid-19

Trong năm 2020, ngành hàng không bị ảnh hưởng nặng nề nhất bởi Covid-19, với tổng số chuyến bay do 3 hãng hàng không trong nước khai thác (Vietnam Airlines, VietJet và Bamboo) giảm 38% so với cùng kỳ, đạt 337.000 chuyến.

Bamboo Airways là hãng hàng không duy nhất có tốc độ tăng trưởng chuyến bay dương (tăng 35% so với cùng kỳ), chủ yếu là do hãng hàng không này gia nhập thị trường vào tháng 1/2019 và dần dần nâng công suất cho đến tháng 12/2019. Tuy nhiên, các chuyến bay của Bamboo đã giảm 33% so với cùng kỳ trong tháng 12/2020.

Các hãng bay bị ảnh hưởng nặng nề do dịch Covid-19

Báo cáo phân tích triển vọng ngành của SSI Research vừa công bố cho thấy, cổ phiếu ngành hàng không tuy đã giảm 15% so với đầu năm nhưng vẫn phục hồi 30% từ mức đáy tháng 3, thấp hơn so với chỉ số VN-Index lần lượt là 30% và 37%.

Trong đó, giá cổ phiếu HVN của Vietnam Airlines và VJC của Vietjet Air đều giảm 15% so với đầu năm, nhưng cao hơn nhiều so với bình quân các công ty cùng ngành trong khu vực khoảng 30-40% so với đầu năm. Nguyên nhân là Việt Nam kiểm soát dịch Covid-19 tốt và đảm bảo thị trường trong nước hoạt động tốt, mặc dù lượng khách giảm mạnh trong một vài tháng do chính sách giãn cách xã hội.  

Theo SSI Research, lợi nhuận của các hãng hàng không đang lỗ rất nặng. Kết thúc năm 2020, Vietnam Airlines ghi nhận khoản lỗ hợp nhất 14.000 tỷ đồng, làm vốn chủ sở hữu giảm đáng kể.

Trong 9 tháng đầu năm 2020, VietJet Air cũng ghi nhận khoản lỗ lũy kế của công ty mẹ là 2.300 tỷ đồng và lỗ hợp nhất 924 tỷ đồng. Để giảm thiểu thiệt hại, tất cả các hãng hàng không đều gia tăng các biện pháp cắt giảm chi phí (chi phí nhân viên, chi phí quảng cáo, ...).

Chỉ có thể phục hồi từ nửa cuối năm 2021

Biến thể của chủng Covid-19 mới nhất ở Anh cùng với sự bùng phát trở lại của dịch bệnh khiến triển vọng về ngành hàng không trên thế giới ảm đạm. Tuy nhiên, chuyên gia SSI Research tin rằng, ngành hàng không có thể phục hồi vào nửa cuối năm 2021 khi các vắc xin được phê duyệt.

Ở phạm vi toàn cầu, do biến thể dễ lây nhiễm hơn của Covid-19, các quốc gia EU có lệnh cấm các chuyến bay đến/đi từ Vương quốc Anh vào thời điểm này cho đến hết ngày 1/1/2021 có thể kéo dài hơn.

Tại châu Á, các ca lây nhiễm đang gia tăng trở lại ở Hàn Quốc, Hồng Kông, Thái Lan và Úc, khiến ngành du lịch phục hồi chậm trễ và dẫn đến việc hủy "bong bóng du lịch - travel bubble" giữa Hồng Kông - Singapore.

Theo SSI Research, triển vọng của ngành chắc chắn sẽ được cải thiện khi vắc xin được sử dụng trên quy mô lớn - điều này có thể chỉ xảy ra từ nửa cuối năm 2021.

Thị trường nội địa do đó nhiều khả năng sẽ vẫn là thị trường trọng tâm của các hãng hàng không trong năm 2021, do các chuyến bay quốc tế chỉ có thể được hoạt động từ nửa cuối năm 2021.

Trong năm 2021, chiến lược của các hãng hàng không có thể sẽ tập trung tối đa hóa thị trường nội địa bằng cách mở thêm đường bay, cung cấp nhiều dịch vụ giá trị trên chuyến bay và tạo ra nhiều sự lựa chọn về giá hơn cho hành khách.

Năm nay, lợi nhuận có khả năng phục hồi, nhưng có thể ở mức âm đối với tất cả các hãng hàng không vì các yếu tố tải và sản lượng dự kiến sẽ vẫn ở mức thấp. Theo kịch bản cơ sở của SSI Research, ước tính ngành này sẽ ghi nhận mức lỗ bằng khoảng một nửa của năm 2020 tại công ty mẹ và sản lượng hành khách trong nước phục hồi lên mức năm 2019 (75 triệu hành khách). Lượng hành khách quốc tế dự kiến sẽ ở mức thấp 12 triệu khách (đạt khoảng 34% mức trước Covid).

Quốc hội đã cho phép Chính phủ hỗ trợ Vietnam Airlines thông qua hình thức đầu tư cổ phần và cho vay dài hạn lãi suất thấp. Vietnam Airlines được huy động 8.000 tỷ đồng vốn chủ sở hữu, đồng thời được cung cấp gói vay 4.000 tỷ đồng. Các biện pháp này đủ để hãng hàng không quốc gia cải thiện cơ cấu vốn và giảm áp lực tài chính trung hạn.

Tại thời điểm cuối năm 2020, giá cổ phiếu VJC và HVN đã phục hồi khoảng 80% mức trước Covid do thị trường trong nước phục hồi mạnh mẽ và nhờ vào sự hỗ trợ của Chính phủ. Hiện tại, định giá các hãng hàng không trong nước đang ở mức rất hấp dẫn so với các hãng hàng không thế giới, giảm từ 40% -50% so với đầu năm.

"Tuy nhiên, điều này cũng không mang lại nhiều lợi ích cho nhà đầu tư mới vào lĩnh vực hàng không Việt Nam, định giá hiện tại không có khả năng đạt được mức trước Covid khi có nhiều khả năng pha loãng/áp lực tài chính của quá trình tái cấu trúc hiện tại, cũng như nguy cơ bùng phát Covid-19 gia tăng tại một số địa phương" - SSI Research nhận định.

Những rủi ro với ngành hàng không và cổ phiếu hàng không

Giá dầu tăng trong năm 2021 cho thấy rủi ro đối với các hãng hàng không trong nước, do cạnh tranh trong nước ngày càng gay gắt và dư cung máy bay khiến giới hạn lợi suất tiềm năng cao hơn.

Việc Viettravel sẽ gia nhập thị trường trong năm 2021 được cho là sẽ khiến cạnh tranh càng gay gắt hơn nữa. Ngoài ra, việc thiếu các chuyến bay quốc tế sẽ buộc các hãng hàng không phải sử dụng tất cả các máy bay phục vụ trong thị trường nội địa, khiến giá vé giảm. Vì vậy, bất kỳ đợt tăng giá dầu nào cũng sẽ ảnh hưởng đến lợi nhuận của các hãng hàng không.

Chưa kể, cần thêm thời gian hơn để nghiên cứu và phân phối vắc xin rộng rãi trước khi tạo miễn dịch cộng đồng.

Để tiêm chủng cho 70% dân số thế giới (và/hoặc đạt mức độ miễn dịch cộng đồng), khoảng 5 tỷ liều vắc xin phải được sản xuất, lưu trữ và vận chuyển trên toàn thế giới. Theo các nhà chức trách Mỹ, ngay cả sau khi tiêm chủng, giãn cách xã hội, đeo khẩu trang và các hành động phòng ngừa khác có thể vẫn là điều cần thiết. Do đó, những chính sách này đối với Mỹ và các quốc gia khác có thể sẽ làm giảm nhu cầu đi lại đi/đến các quốc gia này.

Với nỗ lực tiêm chủng trên toàn cầu, có thể phải mất hơn một năm mới có khả năng miễn dịch cộng đồng. Do đó, các hãng hàng không vẫn gặp khó khăn với nhu cầu yếu và các hạn chế về đường biên giới sau năm 2021.

Mai Chi