Ngày 17/12/2014, Công ty Vietnam Report công bố Báo cáo nghiên cứu thường niên Policy Debate số 8 với chủ đề “Khả năng phục hồi kinh tế Việt Nam: Góc nhìn của doanh nghiệp lớn”.

Báo cáo tiến hành điều tra khảo sát, lấy ý kiến về thực trạng kinh doanh 2014 và triển vọng kinh tế 2015, với nhóm đối tượng chính là cộng đồng doanh nghiệp lớn nhất và hoạt động hiệu quả nhất Việt Nam trong giai đoạn vừa qua, bao gồm các doanh lớn VNR500 từ năm 2007 đến nay.

Theo đánh giá tại báo cáo, bức tranh kinh tế Việt Nam về cơ bản đã có phần sáng sủa hơn so với giai đoạn khó khăn trước đó. Trong năm 2014 đã xuất hiện khá nhiều tín hiệu khả quan cho tăng trưởng như: kinh tế vĩ mô ổn định tốt hơn, tăng trưởng kinh tế được duy trì ở mức tương đối cao và ổn định, đầu tư từ FDI vào Việt Nam tăng, xuất khẩu tăng, tỷ lệ lạm phát giữ ở mức thấp… Bước sang 2015, nhiều chuyên gia nhận định kinh tế Việt Nam sẽ “tăng tốc hơn đôi chút” và trở thành một điểm đến đầu tư hấp dẫn. Đây cũng là quan điểm chủ đạo của cộng đồng doanh nghiệp lớn trong nghiên cứu lần này.

Phần đông doanh nghiệp lớn nhận định, doanh thu của doanh nghiệp đều tăng hoặc cơ bản ổn định so với năm trước. Trong khi đó, tỷ lệ doanh nghiệp cho rằng kinh doanh đang xấu đi giảm dần qua các năm. Khảo sát doanh nghiệp lớn năm 2012 cho thấy, tỷ lệ doanh nghiệp nhận định tình hình kinh doanh 2012 xấu hơn 2011 là 21,9%, tới năm 2014, tỷ lệ này giảm còn 9,1%.

Sở dĩ các doanh nghiệp lớn có thể tự tin đến như vậy một phần dựa trên thực tế hoạt động sản xuất kinh doanh của họ trong năm vừa qua. Theo thống kê từ Bảng xếp hạng VNR500, tổng doanh thu của Top 10 doanh nghiệp lớn nhất Việt Nam năm 2014 đạt xấp xỉ 2,35 triệu tỷ đồng, tăng 14,8% so với Top 10 năm 2013. Hệ số sinh lời ROA, ROE của Top 10 năm nay cũng tốt hơn nhiều so với năm ngoái.

Những thành quả hoạt động sản xuất kinh doanh tốt của nhóm doanh nghiệp lớn cũng làm tăng thêm kỳ vọng kinh doanh cho năm 2015 và khiến cơ cấu nhóm “doanh nghiệp bi quan” tiếp tục co lại chỉ còn 7,1%.

 “Hành chính” hạn chế sự phát triển của DN trong nước và cơ hội đầu tư vào Việt Nam

Nhận định về những cản trở gây ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp, 44,4% cho rằng việc thủ tục hành chính còn rườm rà khiến các doanh nghiệp gặp khó khăn không ít khi thực hiện thủ tục hành chính tại các cơ quan nhà nước. Những khó khăn tiếp theo liên quan tới hạ tầng cơ sở (37,4%), giá cả nguyên vật liệu đầu vào (31,3%) và xúc tiến thương mại, mở rộng thị trường (31,3%).

Tương tự, khi đánh giá về môi trường đầu tư tại Việt Nam, đa số doanh nghiệp cho rằng hiệu quả của dịch vụ hành chính đang ở mức rất thấp (có tới 88,2% đánh giá “kém”), bên cạnh cơ sở hạ tầng kém (40,7%) và khó tiếp cận đất đai (35,4%) làm hạn chế phần nào cơ hội đầu tư nước ngoài vào Việt Nam.

Trong tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế, để trở thành điểm đến đầu tư tiềm năng và hấp dẫn, Việt Nam sẽ phải đối mặt với rất nhiều khó khăn như vấn đề minh bạch hóa chính sách, đơn giản hóa thủ tục, tạo môi trường cạnh tranh bình đẳng… đòi hỏi Chính phủ cần sớm thay đổi chính sách và phương cách điều hành kinh tế.

Tuy nhiên, cũng cần lưu ý rằng, sự tham gia quá lớn của các nhà đầu tư nước ngoài đôi khi sẽ hạn chế sự phát triển của các doanh nghiệp trong nước, mà đa phần là các doanh nghiệp vừa và nhỏ với những yếu điểm về vốn, công nghệ và nhân lực. Bởi vậy, song song với việc thu hút đầu tư nước ngoài, Chính phủ cũng cần hết sức thận trọng đưa ra những biện pháp bảo vệ doanh nghiệp trong nước thích hợp để kinh tế Việt Nam có thể vững bước đi lên từ nội lực và tăng trưởng lâu bền trong tương lai.

“Khơi thông tín dụng” để tạo vốn cho doanh nghiệp tăng trưởng trong năm 2015

Phần lớn doanh nghiệp đánh giá, “giảm lãi suất tín dụng” là ưu tiên hàng đầu trong giai đoạn hiện nay, được kỳ vọng sẽ giúp giảm áp lực vay cho doanh nghiệp và khơi thông nguồn tín dụng.

Theo ý kiến của nhiều đại diện, sau ảnh hưởng từ suy thoái kinh tế, các doanh nghiệp hiện nay đang có nhu cầu vay vốn ngân hàng nhiều hơn để mở rộng sản xuất kinh doanh. Tuy nhiên không phải doanh nghiệp nào cũng tiếp cận được nguồn vốn vay ngân hàng, đặc biệt là doanh nghiệp vừa và nhỏ, do khả năng sinh lời của doanh nghiệp đang có xu hướng giảm trong khi lãi suất cho vay trung và dài hạn của các NHTM dù đã giảm nhưng không thể xuống dưới mức 8%/năm.

Trong thời gian tới, báo cáo cho rằng, các NHTM cần cân nhắc điều chỉnh chênh lệch giữa lãi suất huy động và cho vay, tạo điều kiện giảm lãi suất cho vay nhằm giúp doanh nghiệp có cơ hội tiếp cận nguồn vốn vay tốt hơn.

Các ưu tiên tiếp theo lần lượt là: (2) Điều chỉnh giảm thuế suất thuế TNDN, (3) Tăng cường các biện pháp hỗ trợ doanh nghiệp tìm kiếm thị trường đầu ra, (4) Cải thiện môi trường pháp lý, (5) Tiếp tục đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, (6) Cải thiện cơ sở hạ tầng, (7) Hoàn thiện hệ thống pháp luật về đầu tư, tạo điều kiện phát triển cho doanh nghiệp tư nhân, doanh nghiệp vừa và nhỏ, (8) Hỗ trợ có hiệu quả các sản phẩm chủ lực, các sản phẩm mới của ngành, (9) Tiếp tục tái cơ cấu ngân hàng yếu kém, (10) Đẩy mạnh tái cơ cấu DNNN.

Bích Diệp