Tại Hội nghị Thượng đỉnh kinh doanh Việt Nam - Hoa Kỳ vừa diễn ra tại Hà Nội, cựu Đại sứ Việt Nam tại Mỹ Lê Văn Bàng đã bồi hồi kể lại câu chuyện về quá trình đàm phán Hiệp định thương mại song phương Việt Nam - Hoa Kỳ (BTA), được ký kết tháng 7 và chính thức có hiệu lực từ tháng 12/2001.

Ông Lê Văn Bàng, cựu Đại sứ Việt Nam tại Hoa Kỳ

Ông Bàng cho biết, thời điểm trước khi BTA được ký kết, quan hệ ngoại giao Việt - Mỹ dù đã được cởi bỏ nhưng vẫn chưa được nâng cao, đi vào chiều sâu, vẫn còn nhiều nghi ngại giữa hai cựu thù.

Hồi tháng 6/2001, khi gần kết thúc 9 năm làm đại sứ Việt Nam tại Mỹ, ở một giai đoạn rất khó khăn mà BTA khi đó vẫn chưa có hiệu lực, đúng thời điểm này Bộ ngoại giao Hoa Kỳ tổ chức cuộc gặp với 10 đại sứ ASEAN tại Mỹ, ông Colin Luther Powell, khi ấy là Ngoại trưởng Mỹ dành cho 30 phút để tiếp các đại sứ, chia đề cho mỗi người hơn 2 phút. Ông Bàng cho rằng đây là cơ hội để thuyết phục phía Mỹ.

"Trước đó, tôi suy nghĩ nhiều ngày, đến khi gặp Ngoại trưởng đã nói 3 câu. Thứ nhất là cảm ơn Ngoại trưởng lần đầu tiên tiếp 10 Đại sứ ASEAN; thứ hai là trong cương vị đảm nhiệm Chủ tịch ASEAN, Việt Nam có cuộc họp giữa Bộ trưởng Ngoại giao Việt Nam và Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN, vì thế mời Ngoại trưởng tham dự; và câu cuối cùng là khi sang Việt Nam mong Ngoại trưởng có quà cho nhân dân Việt Nam" - cựu Đại sứ Lê Văn Bàng chia sẻ.

"Ngoại trưởng Powell khi đó đã mỉm cười và nói rằng: "Tôi hiểu ngài Đại sứ nói gì, BTA đang nằm ở bàn Tổng thống, chúng tôi sẽ cố gắng đưa ra Quốc hội thông qua. Tháng 8 năm đó, Ngoại trưởng Mỹ Powel sang thăm TP Hà Nội và thông báo với Việt Nam là Hiệp định BTA đã được Quốc hội Hoa Kỳ thông qua" - ông Bàng kể.

Theo ông Bàng, để BTA có hiệu lực, mất khá nhiều công sức vừa dư luận Mỹ, chính các thượng nghị sĩ ủng hộ, thuyết phục, đến nỗ lực thúc đẩy hàn gắn vết thương chiến tranh của bản thân những thượng nghị sĩ như John McCain và giới chức Việt Nam.

Tuy "gập ghềnh" nhưng ngay khi Hiệp định BTA có hiệu lực, quan hệ thương mại và đầu tư giữa Việt Nam - Hoa Kỳ đã phát triển vượt bậc chưa từng thấy.

"Thời gian tới đây, quan hệ thương mại, đầu tư giữa Việt Nam - Hoa Kỳ sẽ còn phát triển hơn nữa. Việt Nam đang kỳ vọng sẽ phát triển như Nhật Bản, Hàn Quốc. Hoa Kỳ sẽ là đối tác tin cậy để chúng tôi thực hiện được ước vọng này" - cựu Đại sứ Việt Nam tại Hoa Kỳ cho hay. 

Tại Hội nghị, ông Hà Kim Ngọc - Đại sứ Việt Nam tại Hoa Kỳ - tiết lộ chi tiết khá thú vị là ông được Thứ trưởng Nông nghiệp Hoa Kỳ tặng một hộp bánh Trung thu rất ngon, được làm từ lúa mỳ, yến mạch, kem phô mai của nước này kết hợp với quả thanh long, cà phê từ Việt Nam.

Theo ông Ngọc, đây thực sự là món quà ý nghĩa kết tinh những thành quả lao động hợp tác của người dân và doanh nghiệp hai quốc gia.

"Thời gian tới, doanh nghiệp hai nước có thể hợp tác sâu rộng, hiệu quả trên các lĩnh vực ưu tiên như phát triển kinh tế số, đầu tư hạ tầng, năng lượng bền vững, định hướng chuỗi cung ứng và sản xuất khu vực..." - Đại sứ Kim Ngọc nói.

Theo Bộ Kế hoạch và Đầu tư (KH&ĐT), hiện Hoa Kỳ đứng thứ 11/38 quốc gia và vùng lãnh thổ đầu tư vào Việt Nam với hơn 1.000 dự án đầu tư còn hiệu lực, tổng vốn đầu tư đăng ký gần 9,4 tỷ USD.

Thứ trưởng Bộ KH&ĐT Trần Duy Đông nhận định: Đầu tư của Hoa Kỳ tại Việt Nam còn lớn hơn nhiều, một số công ty lớn của Hoa Kỳ đầu tư vào Việt Nam thông qua các chi nhánh, công ty con của mình đăng ký tại nước thứ ba. Ngoài ra, một số tập đoàn công nghệ lớn của Hoa Kỳ như Apple, Google, Dell... đều đầu tư vào Việt Nam thông qua các doanh nghiệp sản xuất gia công thuộc chuỗi cung ứng của mình.

An Linh