Thông tin từ Vụ Chính sách tiền tệ (Ngân hàng Nhà nước), sau nhiều lần điều chỉnh giảm các mức lãi suất chủ chốt với liều lượng và vào thời điểm hợp lý, mặt bằng lãi suất cho vay đã giảm mạnh.

Trong đó, mặt bằng lãi suất cho vay mới hiện nay đã trở về bằng mức lãi suất cho vay của giai đoạn 2005-2006. Nếu so sánh với thời điểm cuối năm 2011, thì mặt bằng lãi suất cho vay hiện nay đã giảm hơn một nửa, nghĩa là mức lãi suất hiện nay chỉ bằng chưa đến 50% của mặt bằng lãi suất cho vay vào cuối năm 2011.

Đối với lãi suất của các khoản cho vay cũ, Vụ Chính sách tiền tệ cho rằng, đây là thỏa thuận dân sự đã được ký kết trong hợp đồng tín dụng giữa TCTD và khách hàng, việc điều chỉnh giảm lãi suất phải thực hiện trên cơ sở thỏa thuận, thống nhất giữa TCTD và khách hàng. TCTD cũng phải rà soát, xem xét khả năng tài chính, chi phí vốn huy động để có căn cứ giảm lãi suất.

Tuy nhiên, để tháo gỡ khó khăn cho khách hàng vay vốn, tháng 7/2012, Thống đốc NHNN đã hiệu triệu các TCTD giảm mặt bằng lãi suất của các khoản cho vay cũ về mức dưới 15%/năm. Nếu như vào thời điểm trước 15/7/2012, dư nợ cho vay có lãi suất trên 15%/năm chiếm tới 65,8% thì nay chỉ còn chiếm tỷ lệ rất nhỏ 5,6%. Sang năm 2013, Thống đốc tiếp tục kêu gọi các TCTD giảm lãi suất về dưới mức 13%/năm.

Hiện, dư nợ cho vay có lãi suất trên 13%/năm chỉ còn khoảng 17-18% trong tổng dư nợ cho vay so với tỷ lệ 31% vào cuối tháng 6/2013. Đối với dư nợ cho vay có lãi suất trên 13%/năm, theo các ngân hàng, chủ yếu là các khoản cho vay tiêu dùng các mặt hàng có khấu hao lớn, vay tín chấp của một số công ty tài chính, các khoản cho vay trong lĩnh vực bất động sản có rủi ro cao; một số khoản vay trung, dài hạn của các doanh nghiệp không có khả năng phục hồi, có nguy cơ phá sản nên các ngân hàng giữ lãi suất cho vay cao để tạo động lực cho khách hàng trả nợ gốc của các khoản vay, nếu khách hàng trả được nợ gốc, một số TCTD sẵn sàng giảm hoặc miễn lãi cho khách hàng.

Thống kê số liệu từ Ngân hàng Nhà nước cũng cho thấy, vào nửa cuối của năm 2011, mặt bằng lãi suất cho vay còn ở mức rất cao, phổ biến khoảng từ 20-25%/năm, nhiều TCTD lâm vào tình trạng khó khăn thanh khoản phải vay trên thị trường liên ngân hàng với lãi suất cao, xuất hiện tình trạng TCTD huy động vượt trần lãi suất 14%/năm để cạnh tranh lôi kéo tiền gửi lẫn nhau… Lãi suất cho vay cao đã đẩy chi phí vay vốn tăng theo, từ đó ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất, kinh doanh.

Trước bối cảnh đó, NHNN đã xác định mục tiêu giảm mặt bằng lãi suất, chủ động tuyên bố đưa lãi suất cho vay về mức phổ biến 17-19%/năm vào cuối năm 2011, giảm lãi suất huy động về 9-10%/năm vào cuối năm 2012; năm 2013 và 2014 tiếp tục điều chỉnh giảm nhẹ lãi suất phù hợp với diễn biến thực tế của lạm phát để hỗ trợ và tháo gỡ khó khăn cho nền kinh tế.

Trên cơ sở mục tiêu định hướng nêu trên, NHNN đã chủ động điều chỉnh giảm các mức lãi suất chủ chốt, gồm các mức lãi suất điều hành như lãi suất tái cấp vốn, lãi suất cho vay qua đêm trong thanh toán điện tử liên ngân hàng, lãi suất tái chiết khấu cũng như áp dụng trần lãi suất cho vay, điều chỉnh giảm trần lãi suất huy động và trần lãi suất cho vay. Việc điều chỉnh giảm các mức lãi suất chủ chốt được NHNN thực hiện trên cơ sở bám sát diễn biến kinh tế vĩ mô, đăc biệt là xu hướng của lạm phát cũng như diễn biến thanh khoản của hệ thống.

“Kết quả này cho thấy lời hiệu triệu của Thống đốc đã được toàn hệ thống các TCTD đồng tình và ủng hộ, thể hiện sự chia sẻ khó khăn đối với doanh nghiệp và người dân cho dù việc giảm, miễn lãi cho khách hàng làm suy giảm đáng kể lợi nhuận của các TCTD”, thông tin nhấn mạnh.

Nguyễn Hiền