Theo số liệu mới nhất từ Ngân hàng Nhà nước, tỷ lệ nợ xấu của toàn hệ thống tại thời điểm tháng 4/2014 là 4,01%. Đây là tháng thứ 2 liên tiếp tỷ lệ nợ xấu tăng, từ các mức 3,61% cuối năm 2013 và 3,73% và 3,86% của tháng 1 và tháng 2 năm 2014. 

Tại báo cáo cập nhật ngành ngân hàng vừa phát hành cho nhà đầu tư, Chứng khoán Vietcombank (VCBS) cho rằng, chất lượng tài sản của toàn hệ thống ngân hàng chưa có dấu hiệu cải thiện xuất phát từ một số nguyên nhân. Theo đó, Công ty Quản lý tài sản (VAMC) chỉ mua số lượng nợ xấu ở mức khiêm tốn 3.929 tỷ đồng trong Q1.2014 so với con số dự kiến 10.000 tỷ đồng, 

Thêm vào đó, diễn biến này phần nhiều mang tính chất kỹ thuật do các ngân hàng thường tăng chi phí trích lập dự phòng để giữ tỷ lệ nợ xấu ở mức hợp lý vào các thời điểm chốt báo cáo tài chính quan trọng (tháng 6 và tháng 12). Ngoài ra, tình hình tài chính của các doanh nghiệp không có nhiều khởi sắc trong bối cảnh kinh tế chỉ hồi phục ở mức vừa phải. 

Nhóm phân tích lưu ý, con số nợ xấu kể trên chỉ mới dựa vào báo cáo của các NHTM lên NHNN, còn tỷ lệ nợ xấu theo công bố của thanh tra NHNN (bao gồm số nợ được tái cơ cấu theo quyết định 780) vào thời điểm tháng 2/2014 là 9,71%, cũng trong đà tăng nếu so với mức 9% tại thời điểm 31/12/2013. 

Theo đó, nợ xấu tiếp tục là một vấn đề cần tập trung giải quyết của hệ thống ngân hàng trong thời gian tới. Ngoài ra, từ ngày 01/06/2014, thông tư 09 về phân loại nợ sẽ bắt đầu được áp dụng có thể làm tăng con số nợ xấu báo cáo của các NHTM, tuy nhiên mức độ tác động cụ thể sẽ cần phải chờ đến kì báo cáo tài chính Q2.2014 để có thể đánh giá rõ ràng. 

Cụ thể về hoạt động của VAMC, trong Q1.2014, VAMC đã mua được 3.929 tỷ đồng nợ xấu với giá mua 3.048 tỷ đồng, chỉ đạt 39% kế hoạch ban đầu là 10.000 tỷ đồng. Như vậy, tính từ thời điểm bắt đầu mua nợ xấu từ đầu T10.2013, đến nay VAMC đã mua được gần 43.000 tỷ đồng nợ xấu với tổng giá trị trái phiếu đặc biệt phát hành là 35.448 tỷ đồng. 

Trong thời gian này, số nợ xấu được xử lý còn rất khiêm tốn, chỉ đạt khoảng trên 300 tỷ đồng. Như đã phân tích ở trên, vai trò chính của VAMC lúc này là giúp các DN có khoản nợ vay bán cho VAMC bớt được gánh nặng về chi phí lãi nhờ việc điều chỉnh giảm lãi suất cho vay. Gần đây nhất, VAMC đã chính thức công bố việc điều chỉnh lãi suất đối với một số khoản nợ xấu đã mua, cụ thể 10,7%/năm đối với loại tiền VND; 5,2% với loại tiền USD và 5,7% với loại tiền EUR. 

Liên quan đến việc trích lập dự phòng rủi ro của các NHTM, ngày 18/3/2014, NHNN đã chính thức ban hành Thông tư số 09/2014/TT-NHNN sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư số 02/2013/TT-NHNN. Theo đó, hai trong số các nội dung quan trọng của TT09 bao gồm: (1) hoãn thời gian chấm dứt cơ cấu lại thời hạn trả nợ cho DN từ 01/04/2014 sang 01/04/2015; và (2) việc điều chỉnh kết quả phân loại nợ theo kết quả phân loại nợ của Trung tâm Thông tin tín dụng (CIC) được nới cho đến hết ngày 31/12/2014. Điều này, theo VCBS, sẽ giúp cả NH và doanh nghiệp “dễ thở” hơn trong ngắn hạn liên quan tới việc trích lập dự phòng và khả năng tiếp cận vốn vay.

Bích Diệp