Đại biểu Nguyễn Thị Thủy - đoàn Bắc Kạn - đã nêu lên vấn đề cho vay qua các app thời gian qua, trong phiên Quốc hội thảo luận tại hội trường về tình hình kinh tế - xã hội năm 2020, giai đoạn 2016-2020, sáng nay (3/11).

“Lãi mẹ đẻ lãi con” - trả nợ hoặc chết!

Nữ đại biểu cho biết, sau khi bị “truy quét” khá quyết liệt thì tín dụng đen truyền thống với chiêu thức đòi nợ là tạt sơn, tạt chất bẩn vào nhà người vay nợ đã giảm trong thời gian qua. Tuy nhiên, gần đây lại nổi lên tình trạng cho vay qua mạng hay còn gọi là cho vay qua các app điện thoại, trong đó nhiều app cho vay với mức lãi suất “cắt cổ” và thủ đoạn tàn khốc hơn rất nhiều.

Theo đại biểu Nguyễn Thị Thủy, chỉ cần mở mạng gõ từ khóa “vay trực tuyến” hoặc “vay qua app” thì lập tức sẽ hiện lên hàng loạt địa chỉ cho vay nợ. Đặc điểm của loại hình cho vay này là đơn giản, nhanh chóng, không cần đặt cọc và không cần thế chấp tài sản. Người vay chỉ cần ảnh chụp khuôn mặt, chụp chứng minh thư nhân dân, cung cấp số tài khoản ngân hàng và đặc biệt phải chấp nhận cho các app này truy cập danh bạ điện thoại.  

“Nếu chấp thuận các điều kiện nói trên thì chỉ sau 10 phút tiền đã được chuyển vào tài khoản của người vay. Nhưng cũng kể từ đây, những người đứng sau ứng dụng cho vay này sẽ có được toàn bộ số điện thoại, zalo, facebook của người thân, đồng nghiệp và bạn bè người vay tiền nhằm phục vụ cho các mục đích sau này” - nữ đại biểu nói.

Đại biểu Nguyễn Thị Thủy - đoàn Bắc Kạn

Số tiền cho vay qua app nhỏ, thời gian vay ngắn (chỉ khoảng 1 tuần), tuy nhiên trên thực tế thì người vay chỉ nhận được 2/3 số tiền trên hợp đồng vay, 1/3 còn lại thì người cho vay giữ để trừ vào khoản lãi và các loại dịch vụ. Hết 1 tuần, nếu người vay không trả được nợ thì nhân viên của các app sẽ giới thiệu các app mới để người vay có thể vay ở app sau để trả cho app trước.

Đã có hàng chục nghìn người “ dính” vào hình thức vay này với số tiền nợ lên tới hàng trăm triệu đồng, mặc dù ban đầu chỉ vay tiêu dùng vài triệu đồng.

“Có nạn nhân đã tâm sự, ban đầu chỉ vay 8 triệu đồng qua 2 app, khi đến hạn không có tiền trả thì nhân viên của app giới thiệu những app khác để trả nợ. Sau 3 tháng, từ chỗ chỉ vay 8 triệu đồng đến nay đã phải vay hơn 200 triệu đồng để trả nợ; từ chỗ chỉ vay qua 2 app thì đến nay đã phải vay tới 64 app với số tiền lãi tăng theo cấp số nhân hàng ngày. Loại hình tín dụng đen kiểu mới đã biến những con nợ nhỏ thành những con nợ lớn, chất chồng những khoản nợ không thể trả nổi” - bà Thủy cho hay.

Đại biểu đoàn Bắc Kạn đánh giá cách đòi nợ của vay qua app còn tàn khốc hơn vay tín dụng đen thời kỳ đầu. Đòi nợ bằng cách khủng bố tinh thần của người vay như sử dụng những lời lẽ thô tục, độc ác, liên tục gọi điện cho người vay và gia đình của họ, thậm chí là gọi điện cho tất cả những người có trong danh bạ điện thoại của người vay để bêu rếu nhằm gây sức ép trả nợ.

“Có nạn nhân chia sẻ rằng chỉ vì trót vay tiền qua app mà bị đã bị khủng bố suốt ngày đêm, có người đã bị khủng bố bởi hơn 200 số điện thoại khác nhau” - bà Thủy nói.

Trao đổi thêm về thủ đoạn đòi nợ, bà Thủy dẫn thông tin: Khi biện pháp khủng bố điện thoại không có hiệu quả thì các chủ app sẽ sử dụng triệt để mạng xã hội, chúng cắt ghép hình ảnh của toàn thể gia đình người vay đưa lên mạng, ghép với hình ảnh gái mại dâm hoặc các đối tượng phạm tội khác để làm nhục họ, thậm chí có những cháu nhỏ là con cái của người vay chúng cũng không tha, khiến con trẻ không dám tới trường.

“Có những trường hợp cha đi vay tiền nhưng con bị lập bàn thờ đưa lên mạng xã hội hết sức độc ác. Có những người vì không chịu nổi áp lực này đã tìm tới cái chết như một số trường hợp xảy ra thời gian qua ở Kiên Giang, Tiền Giang, Tây Ninh...” - nữ đại biểu bày tỏ sự bất bình.

Lách luật như thế nào?

Theo quy định tại Điều 201 của Bộ Luật hình sự, một trong những yếu tố cấu thành của tội cho vay nặng lãi là phải vượt mức trần lãi suất được pháp luật quy định.

Nữ đại biểu cho biết, thời gian qua các đối tượng đã “lách luật” bằng cách lãi suất luôn để dưới mức trần pháp luật quy định, còn lại dồn vào tiền phí và tiền phạt vi phạm. Trong khi đó, quy định hiện hành chỉ khống chế mức trần lãi suất, không khống chế đối với mức trần tiền phạt vi phạm, mức phạt này do các bên tự thỏa thuận.

Vừa qua, công an các địa phương đã truy quét nhiều nhóm cho vay qua app, trong đó có những vụ số tiền phạt và tiền lãi lên tới hơn 1.000%/năm. Công an các địa phương cũng đang phản ánh gặp rất nhiều khó khăn quá trình xử lý bởi tình trạng lách luật nêu trên.

Nữ đại biểu nhấn mạnh: “Hàng loạt các vụ cho vay qua app vừa qua đã cho thấy tính chất đặc biệt nghiêm trọng của loại hình tín dụng đen thời công nghệ, với thủ đoạn cho vay và đòi nợ bất lương, dồn người vay tới chân tường”.

Bà Thủy cũng nhấn mạnh qua đây đã cho thấy trên thị trường cũng đang thiếu các khoản tín dụng nhỏ, với các thủ tục xét duyệt vay nhanh chóng và thuận lợi từ phía các tổ chức tín dụng. Cùng đó, có nhiều đối tượng đang lách các quy định của pháp luật để tạo ra tình trạng cho vay nêu trên.

Đại biểu đoàn Bắc Kạn kiến nghị Bộ Công an thông tin đầy đủ về tình trạng cho vay nợ này để phòng tránh; các cơ quan trung ương cần khẩn trường tổng kết những vướng mắc trong quy định của pháp luật để xử lý những hành vi này, kiến nghị Quốc hội sửa các quy định có liên quan; kiến nghị Ngân hàng Nhà nước nghiên cứu để có các khoản vay nhỏ, với thủ tục vay nhanh chóng, thuận lợi, giúp người dân có nhu cầu tiếp cận được các khoản vay này.

Châu Như Quỳnh