Theo một cuộc khảo sát gần đây của Fitch Solutions được công bố bởi CNBC. Các dự án nổi bật của Nhật Bản tại Đông Nam Á được định giá 367 tỷ USD, còn các dự án của Trung Quốc có giá trị 255 tỷ đô la.

Các dự án của Nhật Bản tập trung ở ba trong số các nền kinh tế lớn nhất của khu vực này - Philippines, Singapore, và Việt Nam.

Nhật Bản và Trung Quốc đã cạnh tranh để mở rộng ảnh hưởng của họ ở Đông Nam Á và được tiếp cận với các nguồn lực kinh tế chiến lược của khu vực.

Tuy nhiên, số liệu của Fitch có thể gây ngạc nhiên cho một số người. Vì một vài lý do, một trong số đó là nền kinh tế Nhật Bản đã rơi vào tình trạng kinh tế trì trệ kéo dài ba thập kỷ.Và nó đã thua xa nền kinh tế Trung Quốc, hiện là nền kinh tế lớn thứ hai thế giới, với giá trị gấp khoảng ba lần so với Nhật Bản.

Lý do thứ hai là các khoản đầu tư lớn của Trung Quốc tại các quốc gia như Malaysia và Philippines, đã tạo ra rất nhiều tiếng vang trên phương tiện truyền thông xã hội.

Ví dụ, tại Malaysia, Trung Quốc đã giành được dự án Đường sắt Bờ Đông, một trong hàng chục dự án xây dựng cơ sở hạ tầng của Trung Quốc trên toàn thế giới - một nỗ lực để viết chương tiếp theo của toàn cầu hóa và thúc đẩy chương trình nghị sự địa chính trị của Bắc Kinh.

Trung Quốc cũng đã đầu tư rất nhiều vào cơ sở hạ tầng của Philippines, để tài trợ cho sáng kiến ​​“Xây dựng, Xây dựng, Xây dựng” của Tổng thống Duterte trong thời gian dài, hứa hẹn một thời kỳ hoàng kim của cơ sở hạ tầng tại nước này.

Dự án đường sắt Cát Linh - Hà Đông tại Việt Nam của chủ thầu Trung Quốc

Vấn đề là nhiều dự án về cơ sở hạ tầng mà các nhà thầu Trung Quốc giành được có khả năng tác động lớn tới nền kinh tế, vì chúng thường được xây dựng với chi phí “đội’ lên cao và khiến các quốc gia này mắc nợ nhiều với Bắc Kinh.

Đó là những gì đã xảy ra ở Sri Lanka, vốn đã vay mượn rất nhiều từ Bắc Kinh để các cảng của họ được nâng cấp bởi các nhà thầu Trung Quốc. Khi Sri Lanka không thể hoàn trả các khoản vay, Bắc Kinh đã chuyển chúng thành vốn chủ sở hữu, giả định quyền sở hữu và kiểm soát hai cảng lớn của Sri Lanka.

Tình hình này đã gây ra các cáo buộc rằng Trung Quốc tìm cách lôi kéo các quốc gia có vị trí chiến lược (các trường hợp khác ngoài Sri Lanka như tại Djibouti và Maldives) vào các bẫy nợ mà sau đó họ tận dụng để giành quyền kiểm soát các vị trí trọng yếu.

Đó là lý do tại sao một số nước Đông Nam Á đã tìm cách đàm phán lại các điều khoản, của các dự án mà họ đã giao cho Bắc Kinh.

Chẳng hạn, tháng 8 năm ngoái, Thủ tướng Malaysia, Mahathir Mohamad đã hủy dự án Liên kết đường sắt Bờ Đông, buộc Trung Quốc quay trở lại bàn đàm phán. Và ông đã giành được một thỏa thuận mới, điều này đã cắt giảm đáng kể chi phí của dự án.

Mặc dù không rõ liệu những con số thành công này có giúp Nhật Bản mở rộng vị thế dẫn đầu với Trung Quốc ở Đông Nam Á hay không, một điều rõ ràng: Cạnh tranh giữa hai quốc gia này để kiểm soát các nguồn lực chiến lược và các tiền đồn của Đông Nam Á sẽ vẫn tiếp tục.

 

Vũ Huy Hoàng

Theo Forbers