Franklin D. Roosevelt trong một bức ảnh chụp năm 1932 (Ảnh: Getty).

Tổng thống 4 nhiệm kỳ bất chấp bệnh tật

Sinh ngày 30/1/1882 tại Hyde Park, New York, Franklin Delano Roosevelt xuất thân từ một gia đình giàu có và lớn lên trong nhung lụa. Ông được mẹ dạy dỗ rất kỹ lưỡng và hưởng những đặc quyền giáo dục dành cho con cái các gia đình quyền quý.

Năm 1896 ở tuổi 14, Roosevelt được gửi đi học tại Trường Groton, một trường nội trú dự bị có uy tín ở Groton, Massachusetts. Năm 1900, ông thi đậu vào Đại học Harvard danh giá.

Ngưỡng mộ người anh họ của mình, Tổng thống Theodore Roosevelt, Franklin cũng muốn vươn lên trong lĩnh vực chính trị. Tuy nhiên, ông không gia nhập đảng Cộng hòa như Theodore mà quyết định trở thành đảng viên đảng Dân chủ. Năm 1907, ông vượt qua kỳ thi vào Liên đoàn luật sư New York nhưng từ bỏ công việc luật sư chỉ sau ba năm hành nghề. Khi đó, khi một số người thuộc đảng Dân chủ đề nghị ông ra tranh cử vào thượng viện bang New York, ông đã lập tức chấp nhận và chính thức bước chân vào con đường chính trị.

Vào mùa hè năm 1921, Franklin lên cơn sốt cao trong khi đi nghỉ hè cùng gia đình tại ngôi nhà của họ trên đảo Campobello, Canada. Ông cảm thấy chân yếu đi và đến ngày 12/8/1921, ông không thể tự đứng hoặc đi lại được nữa nếu không có hỗ trợ.

Với sự lạc quan và ý chí kiên cường, Franklin ra sức luyện tập để có đủ sức khỏe vận động tranh cử. Franklin thắng cử 2 nhiệm kỳ cho chức thống đốc New York vào năm và năm 1930. Sau đó, trong cuộc bầu cử tổng thống năm 1932, Franklin đã chiến thắng vang dội dựa trên khẩu hiệu Chính sách Kinh tế Mới (New Deal).

Tổng thống của thời kỳ khủng hoảng

Franklin đắc cử tổng thống và nhậm chức trong bối cảnh nước Mỹ gần như đang chìm dưới đáy của cuộc Đại suy thoái. Tỉ lệ thất nghiệp lên tới 25%, trong khi nông phẩm hạ giá tới 60%. Khoảng 11.000 trong tổng số 24.000 ngân hàng bị phá sản làm "thổi bay" tiền tiết kiệm của người gửi. Sản xuất công nghiệp chỉ còn hơn một nửa so với cùng kỳ năm 1929. Hai triệu người vô gia cư. Do thiếu việc làm nên các tổ chức tội phạm và tỷ lệ người sống ngoài pháp luật ngày càng gia tăng.

Chiều ngày 4/3/1933, ngày khi Franklin tuyên thệ nhậm chức, tất cả ngân hàng tại 32 trên 48 tiểu bang cũng như Đặc khu Columbia đều đóng cửa. Ngày 5/3/1933, Ngân hàng Dự trữ Liên bang tại New York không thể mở cửa, do trong những ngày trước đó khách hàng đã hoảng loạn rút một khối lượng lớn tiền mặt.

Bài diễn văn nhậm chức của Franklin với những lời hứa rất hấp dẫn nhưng cũng đầy tính khả thi đã giúp sốc lại tinh thần, khôi phục niềm tin của người dân Mỹ và đưa nước này vượt qua khủng hoảng.

Bài diễn văn "tuyên chiến" với Đại suy thoái

Franklin đọc bài diễn văn nhậm chức vào ngày 4/3/1933 (Ảnh: Herald Chronicle).

Franklin đọc bài diễn văn huyền thoại vào ngày 4/3/1933 trước 100.000 người tại Điện Capitol (trụ sở quốc hội) ở thủ đô Washington.

Mở đầu bằng việc thừa nhận tình trạng khó khăn của đất nước, Franklin nói: "Đây là một ngày thiêng liêng của quốc gia và chắc chắn trong ngày này toàn thể nhân dân Mỹ đều mong muốn tôi sẽ nói với họ một cách trung thực và kiên định về tình hình căng thẳng hiện nay của đất nước.

Đây là thời điểm tốt nhất để dũng cảm và thẳng thắn nói lên toàn bộ sự thật. Chúng ta không cần e ngại khi phải đối diện với tình của đất nước trong thời điểm hiện nay."

Ông cho rằng, để vượt qua cuộc khủng hoảng, người dân Mỹ cần chiến thắng sự sợ hãi. Đồng thời ông cũng kêu gọi người dân đồng hành và ủng hộ các chính sách của chính phủ Mỹ để vượt qua thời điểm khó khăn.

"Thứ duy nhất mà chúng ta phải sợ hãi chính là sự sợ hãi - một nỗi sợ vô định, phi lý luôn làm tê liệt những nỗ lực cần thiết giúp chúng ta thay đổi tình hình.

Vào những thời khắc đen tối của quốc gia, đức tính trung thực và hăng hái của những người lãnh đạo cần được giao hòa với sự cảm thông và ủng hộ của người dân, là yếu tố thiết yếu để giành thắng lợi. Tôi tin chắc rằng các bạn sẽ tiếp tục ủng hộ chính phủ trong thời khắc quan trọng này."

Với tinh thần lạc quan, Franklin khẳng định dù khó khăn nhưng niềm tin và lòng dũng cảm sẽ giúp nước Mỹ vượt qua khủng hoảng: "Nhưng cảnh khốn cùng của chúng ta không xuất phát từ sự thiếu thốn vật chất. So với những hiểm nguy mà ông cha ta đã chiến thắng nhờ vào niềm tin và lòng quả cảm, chúng ta thấy mình còn may mắn hơn rất nhiều."

Sau đó, ông đưa ra những đề xuất cụ thể để nước Mỹ vượt qua suy thoái.

"Nhiệm vụ đầu tiên và lớn nhất mà chúng ta phải làm là tạo công ăn việc làm cho mọi người."

Theo Franklin, có thể giải quyết tình trạng thất nghiệp thông qua đầu tư công, phân bổ lại cơ cấu lao động trên toàn quốc và nâng cao giá trị nông sản.

Ngoài ra, ông cũng chỉ ra rằng nguyên nhân của khủng hoảng đến từ sự hám lợi của giới ngân hàng và thương mại. Do vậy, ông đề xuất: "trong quá trình khắc phục nạn thất nghiệp, chúng ta cần phải đảm bảo hai điều nhằm tránh sự trở lại của những rủi ro trong trật tự cũ. Trước hết, phải giám sát chặt chẽ tất cả các hoạt động ngân hàng, tín dụng và đầu tư, chấm dứt nạn đầu cơ tiền mặt. Tiếp đến là việc phải dự phòng một dòng tiền thích hợp nhưng bền vững."

Ông khẳng định sẽ cùng quốc hội Mỹ đưa ra các biện pháp cụ thể để đạt được các mục tiêu trên, hướng tới việc thiết lập một nền kinh tế quốc gia bền vững.

"Chúng ta sẽ phải đối mặt với những ngày tháng gian khó phía trước bằng lòng quả cảm và tinh thần đoàn kết dân tộc, với nhận thức rõ ràng về việc tìm kiếm những giá trị đạo đức lâu đời và cao quý, cùng sự thỏa mãn có được từ hành động bổn phận cứng rắn của mọi tầng lớp công dân già và trẻ. Chúng ta hướng tới sự nghiệp đảm bảo, một đời sống sung túc và bền vững cho toàn thể dân tộc", Frankin kết luận.

Khôi phục sức mạnh kinh tế Mỹ

Bài diễn văn nhậm chức của Franklin trở thành huyền thoại do đã "thức tỉnh" người dân Mỹ vốn đang chìm đắm trong tâm lý khủng hoảng trong những ngày đen tối của lịch sử nước này.

Sau khi nhậm chức, với sự ủng hộ của quốc hội, Franklin đã hành động nhanh chóng và quyết liệt cho các mục tiêu của mình. Gần như tất cả các đề xuất của Chính sách Kinh tế Mới của ông như Đạo luật điều chỉnh nông nghiệp, Đạo luật khôi phục Công nghiệp quốc gia và việc thành lập Cơ quan Quản lý Giao thông công chính đã được thông qua trong 100 ngày tại vị đầu tiên của ông.

Bằng việc thực thi một loạt chính sách cấp tiến như vậy, Franklin đã đưa nước Mỹ thoát khỏi khủng hoảng kinh tế và xã hội, tạo nền móng cho tương lai ổn định và thịnh vượng. Điều đó lí giải tại sao vào năm 1936 ông dễ dàng tái đắc cử và tiếp tục chiến thắng trong 2 cuộc bầu cử sau đó, trở thành vị tổng thống tại vị lâu nhất lịch sử Mỹ.

Khánh Ngọc

Tổng hợp