Ông Đậu Anh Tuấn, Trưởng Ban Pháp chế, VCCI

Năm 2016, 52% DN cho biết mở rộng kinh doanh và đầu tư nước ngoài tăng 60%... Mặc dù đạt kết quả song có lẽ thời gian tới để thúc đẩy chúng ta cũng cần có thêm động lực mạnh mẽ hơn.

Nghị quyết 19/2017 đặt ra mục tiêu tham vọng là các chỉ số về môi trường kinh doanh của Việt Nam đạt trung bình ASEAN 4, Việt Nam cũng ghi dấu ấn khi môi trường kinh doanh được cải thiện 14 bậc trong đánh giá của thế giới. Tuy nhiên vẫn xếp thứ 5 chưa vào top đứng đầu ASEAN.

Ở phương diện nào đó Việt Nam vẫn chưa đạt được yêu cầu cải thiện môi trường kinh doanh khi chỉ số khởi sự kinh doanh vẫn cao, đứng thứ 123 trên thế giới. Cần các công cụ hỗ trợ doanh nghiệp tư nhân để họ bước vào thị trường thuận lợi hơn thì Việt Nam vẫn chưa làm được.

Trong khởi sự kinh doanh, còn có nhiều thủ tục rườm rà liên quan đến con dấu, mở tài khoản, mua hóa đơn... Để thuận lợi hoá cho doanh nghiệp, cải cách của Chính phủ cần tiếp cận theo hướng đa ngành, bãi bỏ mạnh mẽ các thủ tục gây thiệt hại cho doanh nghiệp.

Tôi tham gia hội nghị ở Luông Pha Băng (Lào), đại biểu Singapore trình bày ấn tượng về khởi sự kinh doanh của nước này, tại đó doanh nghiệp không cần biết đến cơ quan nào cấp phép cả, tất cả đều thực hiện qua mạng theo luật lệ chung.

Còn tại Việt Nam hiện nay ngay cả đăng ký kinh doanh, ứng dụng công nghệ thông tin vào cấp phép, khai thuế... cũng đang nửa vời. Một số thủ tục thì phải gặp gỡ công chức nhà nước, tòa án, thẩm phán mới thu nhập được thông tin. Tỷ lệ doanh nghiệp Việt làm ăn có lãi còn thấp, tỷ trọng doanh nghiệp trong nước đóng góp vào xuất khẩu đang giảm....

Gần đây, người ta nhìn thấy nghịch lý hai vùng kinh tế trong nền kinh tế là doanh nghiệp tư nhân Việt Nam và doanh nghiệp 100% vốn nước ngoài (FDI) tại Việt Nam. Điều tôi bối rối, té ra nhiều điều kiện kinh doanh mà doanh nghiệp tư nhân phải làm còn cao, bất bình đẳng hơn so với doanh nghiệp FDI.

Đơn cử, thủ tục đăng ký kinh doanh lĩnh vực Giáo dục và đào tạo, FDI hoạt động theo Nghị định 73, doanh nghiệp trong nước hoạt động theo Nghị định 46. Hay doanh nghiệp FDI chỉ cần có vốn tối thiểu 300 tỷ đồng để kinh doanh nhưng doanh nghiệp trong nước phải có vốn 1.000 tỷ đồng. Doanh nghiệp Việt Nam phải có diện tích tối thiểu 5ha, nhưng doanh nghiệp FDI thì không cần. Doanh nghiệp FDI được thuê trụ sở, doanh nghiệp tư nhân phải xây trụ sở...

Có nhiều điều kiện kinh doanh ưu ái doanh nghiệp nước ngoài hơn, được trải thảm. Thậm chí lịch làm việc của Chủ tịch một số tỉnh dành thời gian cho nước ngoài nhiều hơn cho doanh nghiệp trong nước.

Chuyên gia kinh tế Bùi Trinh đã từng nói: Tổng thuế mà khu vực tư nhân đang đóng góp lớn hơn nhiều FDI. 43,82% doanh nghiệp FDI chỉ đóng 25,28%. Điều đó có nghĩa là các doanh nghiệp Việt đang yếu nhưng phải đóng thuế nhiều hơn.

Doanh nghiệp trong nước cần được quan tâm hơn, hưởng ưu đãi tốt hơn. Đây mới là nền tảng và là trụ cột cho bất kỳ nền kinh tế nào. Chủ trương của chính phủ giảm chi phí cho doanh nghiệp nhưng những dự thảo chính sách nhiều chính sách gần đây đề xuất chủ yếu là tăng thu.

Ví dụ như tiền lương tối thiểu tăng, đóng góp bảo hiểm xã hội cũng tăng; BOT là vấn đề gây bức xúc; phí logistics vẫn là gánh nặng cho DN và cho nền kinh tế xuất nhập khẩu như Việt Nam. Gần đây, trần khung thuế bảo vệ môi trường tăng gấp đôi; phí hạ tầng cảng biển tiếp tục đặt ra tạo chi phí cho doanh nghiệp.