Góc nhìn 08/09/2020 19:42

Nỗi lo bong bóng tài sản

Đại dịch chưa qua mà bong bóng tài sản đã tới thì đó là một thảm họa.

TS Quách Mạnh Hào

PGS về Ngân hàng - Tài chính, sáng lập Trung tâm Nghiên cứu Chính sách và Kinh tế Việt Nam - Anh quốc tại Đại học Lincoln

Mặc dù chỉ số giá tiêu dùng (CPI) thời gian gần đây có xu hướng giảm, nó vẫn là khá cao nếu xét tương quan giữa mục tiêu tăng trưởng kinh tế và lạm phát đặt ra hồi đầu năm của chính phủ.

Nói cách khác, khi đặt ra mục tiêu tăng trưởng kinh tế, bất cứ chính phủ nào cũng đều phải tính toán mức lạm phát mục tiêu đủ để kích thích tiêu dùng sớm, từ đó thúc đẩy phát triển kinh tế.

Lạm phát quá cao hoặc quá thấp đều không tốt bởi nếu nó quá thấp sẽ dẫn tới hạn chế tiêu dùng, các doanh nghiệp thu hẹp hoạt động, trong khi nếu quá cao sẽ dẫn tới tiêu dùng quá mức và xuất hiện bong bóng tài sản thậm chí đổ vỡ kinh tế khi mặt bằng lãi suất được kéo lên tương ứng.

Giá sử mức lạm phát 4% được tính toán hợp lý dựa trên mục tiêu tăng trưởng GDP mục tiêu 6,8% và căn cứ vào mức tăng GDP khoảng 6-7% trong những năm gần đây, thì khi tăng trưởng GDP được mong đợi không âm, tỷ lệ lạm phát mục tiêu cần phải được điều chỉnh giảm để đảm bảo sự cân bằng tương đối.

Nói cách khác, mặc dù chỉ số giá có xu hướng giảm, lạm phát hiện tại đang dần trở nên quá cao một cách tương đối. Nếu tính thêm cả việc mặt bằng các lãi suất điều hành đã giảm, thì điều này vô tình đã càng đẩy nền kinh tế vào trạng thái kích thích bong bóng tài sản nhiều hơn. Đó rất có thể là lý do tại sao chúng ta nhìn thấy thị trường chứng khoán tăng mà không giải thích được bằng các nền tảng kinh tế.

Tóm lại, với thực trạng kinh tế khó khăn hiện tại, giải pháp chính sách cần sao cho để hoặc là chỉ số giá không tăng hoặc tập trung kích thích cầu tiêu dùng. Tôi tin rằng chính sách tiền tệ đã hết dư địa vì lý do nêu ở phần trên. Việc cố giảm lãi suất sẽ dẫn tới đầu tư quá mức và đổ vỡ. Chính sách tài khóa là phù hợp nhưng tôi không nghĩ rằng mở rộng các khoản chi tiêu công thông thường là một giải pháp.

Chính phủ vừa đề xuất trình quốc hội nới trần nợ công thêm 2-3% GDP để có thêm tiền là một động thái đúng đắn khi mà các khoản thu bị ảnh hưởng.

Tuy nhiên, việc chi cần tập trung vào việc hỗ trợ doanh nghiệp thông qua các chương trình miễn giảm thuế, hỗ trợ các chi phí liên quan tới người lao động cho doanh nghiệp và có thể thực hiện bảo lãnh các khoản vay phục vụ mục đích chi trả lương nhân sự của doanh nghiệp.

Việc cho rằng chúng ta không suy thoái thực ra là một cách nhìn lạc quan. Nếu lấy trung bình tăng trưởng GDP hàng năm trong 10 năm qua quanh mức 6% và 5 năm gần đây ở mức 6,5% làm căn cứ, có thể thấy nếu năm nay tăng trưởng kinh tế không âm, tức là bằng 0%, thì tăng trưởng GDP của chúng ta giảm khá nhiều.

Việc tàn phá của đại dịch là không thể bàn cãi và nó là rủi ro hệ thống mang tính toàn cầu. Các con số thể hiện mức độ thiệt hại có lẽ tôi không cần nhắc lại thêm.

Điều tôi lo ngại lúc này là nếu phản ứng chính sách của chúng ta vận hành theo lối mòn sẽ có thể ảnh hưởng tới diễn biến sau này. Đại dịch chưa qua mà bong bóng tài sản đã tới thì đó là một thảm họa.

Ở khía cạnh nền kinh tế, điều tôi e ngại nhất là tư duy lối mòn trong phản ứng chính sách. Việc sử dụng chính sách tiền tệ, giảm lãi suất để kích thích kinh tế là đúng lý thuyết nhưng quên rằng mức độ rủi ro đã cao hơn và lạm phát tương đối cao hơn.

Còn với chính sách tài khóa, việc đề xuất tăng trần nợ công nhằm đáp ứng nhu cầu chi tiêu công tăng thêm cũng là đúng sách khi mà tỷ lệ nợ công trên GDP ở mức chấp nhận được (dưới 65% là mức trần 5 năm gần đây). Nhưng tôi e ngại rằng việc chi tiêu công lại được thực hiện không đúng chỗ hoặc khả năng triển khai kém. Việc hỗ trợ doanh nghiệp và người lao động trong đại dịch là việc làm mang tính ngắn hạn, thời vụ, nhanh, kịp thời mà kéo dài thì tính hiệu quả của gói cứu trợ không còn.

Ở khía cạnh xã hội, điều tôi e ngại nhiều nhất là sự xuất hiện của đói nghèo sẽ gia tăng sau đại dịch. Đừng nhìn vào đội ngũ cán bộ nhà nước hay công chức công sở mà hãy nhìn vào đội ngũ công nhân trong các nhà máy, những người làm thuê cho các cửa hàng, nhà hàng bên đường… Họ sẽ ra sao khi nhà máy đóng cửa, giảm giờ làm còn các cửa hàng và nhà hàng thì đóng cửa hoặc không có khách. Đói nghèo mới chính là điều đáng sợ!

Chuyên mục: Góc nhìn

Địa chỉ email của bạn sẽ không được công bố. Các trường bắt buộc được đánh dấu *