Tại phiên chất vấn sáng ngày 12/6, Đại biểu Quốc hội Đỗ Mạnh Hùng (Thái Nguyên) nêu vấn đề, gần đây có việc để xảy ra liên tiếp các vụ mất nguồn phóng xạ do doanh nghiệp quản lý. Có nguồn đến nay vẫn chưa rõ mất từ khi nào và vẫn chưa tìm thấy.

"Đề nghị Bộ trưởng cho biết trách nhiệm quản lý Nhà nước và trách nhiệm của doanh nghiệp trong việc này. Đối với vấn đề tái cơ cấu các tổ chức thực hiện nhiệm vụ khoa học, công nghệ Bộ trưởng sẽ có những giải pháp gì để chấn chỉnh và khắc phục những sơ hở và sai sót nghiêm trọng như trên", Đại biểu Hùng nhấn mạnh.

Trả lời chất vấn của Đại biểu Hùng, Bộ trưởng Khoa học - Công nghệ Nguyễn Quân thừa nhận, về trách nhiệm quản lý nhà nước và của doanh nghiệp thì trong 5 năm gần đây có bốn lần xảy ra mất nguồn phóng xạ, mới có hai nguồn phóng xạ đã được thu hồi, còn hai nguồn phóng xạ mất mà chưa thu hồi được.

"Có một may mắn là những nguồn phóng xạ này hoạt động của nó thấp cho nên nó chưa gây ra tác hại lớn mà chúng ta phát hiện được", Bộ trưởng Quân nói.

 

Theo Bộ trưởng, tuy nhiên, ở đây có trách nhiệm quản lý nhà nước của Bộ Khoa học và Công nghệ, mặc dù các văn bản về quản lý nguồn phóng xạ chúng tôi đã xây dưng, ban hành đầy đủ theo quy định của Luật năng lượng nguyên tử, nhưng khâu kiểm tra, giám sát, thanh tra hàng năm làm chưa thật đầy đủ.

"Có một lý do là theo Luật thanh tra mới không còn thành tra chuyên ngành về năng lượng nguyên tử (tức là an toàn bức xạ hạt nhân). Cho nên, cơ quan thanh tra chuyên ngành của chúng tôi không trực tiếp làm được công việc này, phải thông qua thanh tra của các sở khoa học, công nghệ", Bộ trưởng nói.

Bộ trưởng cũng cho biết, hiện lực lượng thanh tra rất mỏng, cho nên với hơn 3000 cơ sở sử dụng nguồn phóng xạ trong cả nước, hàng năm chỉ thanh tra được khoảng 5%, tức là khoảng 150 cơ sở có sử dụng nguồn phóng xạ. Tuy nhiên, khi xảy ra hiện tượng này, Bộ đã phối hợp với các Sở khoa học, công nghệ, với Ủy ban nhân dân các tỉnh nhanh chóng triển khai các công việc cần thiết để truy tìm, để xử lý. 

"Vừa rồi nguồn phóng xạ ở Bà Rịa - Vũng Tàu bị mất, chúng tôi đã xử phạt doanh nghiệp này với mức xử phạt cao nhất. Nhưng cũng xin báo cáo Quốc hội, chế tài xử phạt chúng ta chưa đủ sức dăn đe. Chúng tôi áp dụng mức cao nhất mà cũng chỉ được 80 triệu. Cho nên xử phạt hành chính và thậm trí phải xử phạt về mặt hình sự là điều cần thiết phải xem xét để đủ sức dăn đe", ông nói.

Theo vị Bộ trưởng, cơ sở này quản lý nguồn phóng xạ nhưng không cho người sử dụng được đi đào tạo, không có chứng chỉ để sử dụng. Khi tháo lắp ra để sửa chữa không báo cáo với cơ quan quản lý. Vì thế lỗi của họ rất nặng, lỗi này là lỗi cố tình vi phạm. Nhưng mức xử phạt cao nhất của chúng ta áp dụng, cộng 3, 4 tội lại mới xử phạt được 80 triệu.

Bộ trưởng cũng bày tỏ mong muốn các chế tài xử phạt trong luật về xử phạt vi phạm hành chính phải được nâng lên ở mức đủ dăn đe. Đồng thời, nhấn mạnh sẽ tăng cường công tác quản lý Nhà nước. Tăng cường thanh tra, kiểm tra, đào tạo, cấp chứng chỉ cho những người quản lý, sử dụng các nguồn phóng xạ và sẽ ngăn chặn việc thất thoát các nguồn phóng xạ.

Theo Bộ trưởng, gần đây nhất Bộ đã ban hành thông tư về quản lý các nguồn phóng xạ di động. Tức là phải gắn các thiết bị định vị và thông qua hệ thống quản lý vệ tinh. Với phầm mềm quản lý của Bộ khoa học, công nghệ chúng tôi có thể kiểm soát được nguồn phóng xạ di động mà các doanh nghiệp sử dụng nó đang ở đâu, để khi có hiện tượng bị mất cắp hoặc thất thoát, có thể tìm được một cách nhanh chóng.

"Thời gian vừa rồi chúng ta chưa gắn được thiết bị định vị, cho nên việc truy tìm khó khăn hơn nhiều. Hiện nay các doanh nghiệp đang tiếp cận với chúng tôi để lắp thiết bị định vị và chúng tôi sẽ sớm báo cáo với Quốc hội về kết quả kiểm soát các nguồn phóng xạ này", Bộ trưởng Quân nói thêm.

Phương Dung