Phân tích về những tác động của FDI tới nền kinh tế, bà Mai Thị Thu, giám đốc trung tâm thông tin và dự báo kinh tế xã hội quốc gia nhận định, 30 năm đổi mới, kinh tế VN đã được những thành tựu vượt bậc, trong một thời gian dài VN là một trong những nước có nền kinh tế có tốc độ tăng rưởng tương đối cao và ổn định. Năm 2010, thu nhập bình quân đầu người đã đạt khoảng 1200 USD và với mức này, VN đã chuyển từ nhóm nước nghèo sang nhóm có mức thu nhập trung bình. Rõ ràng, những thành quả này có sự đóng góp rất quan trọng của cộng đồng DN nói chung, DN FDI nói riêng.

“FDI đã tạo điều kiện cho chuyển giao công nghệ, thúc đẩy quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế, giải quyết việc làm cho người lao động và mở rộng hội nhập với thế giới…Hệ thống pháp luật về đầu tư nước ngoài ngày càng minh bạch, thông thoáng” - Bà Mai nói.

Theo tính toán, FDI trong hơn 26 năm qua đã chiếm khoảng 25% tổng vốn đầu tư toàn xã hội; 45% giá trị sản xuất; 65% giá trị xuất khẩu; 20% GDP (tăng từ 2% trong năm 1992); 20% thu ngân sách. Đặc biệt, thông qua dòng vốn FDI sẽ thúc đẩy quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế, thúc đẩy nhanh chóng trình độ kỹ thuật, công nghệ từ đó tăng năng suất lao động của các ngành, tăng tỉ trọng trong nền kinh tế…

Còn xét ở góc độ giá trị XK, rõ ràng khu vực FDI có đóng góp rất lớn cho tỉ trọng XK. Chỉ tính riêng năm 2014 khu vực FDI đóng góp tới 101,5 tỷ USD chiếm tới 68% kim ngạch xuất khẩu, tăng 25,6% so 2013. Xuất khẩu (không kể dầu thô) đạt 94,4 tỷ USD tăng 16,7% so 2013, chiếm tỷ lệ trên 65%. Cũng trong năm 2014, khu vực FDI xuất siêu 17,03 tỷ USD. Qua đó cho thấy FDI đã có đóng góp quan trọng trong xuất khẩu của VN 2014, tiếp tục là điểm sáng kinh tế Việt Nam trong nhiều năm qua. Chưa hết, theo TS. Edgar Morgenroth, Viện nghiên cứu Kinh tế xã hội Ailen, còn có một tác động khác là tác động của FDI tới DN trong nước, bởi mối liên kết giữa DN FDI với nền kinh tế VN liên quan tới nhu cầu dịch vụ, nền kinh tế. Khi DN nước ngoài đưa  công nghệ vào, các DN trong nước có cơ hội học hỏi, thậm chí là bắt chước…Ngược lại, DN trong nước có thể cung cấp và mua hàng hóa dịch vụ, làm nhà thầu phụ cho các Cty nước ngoài. Thông qua đó, sẽ có sự cạnh tranh giữa hai loại hình DN này giúp kinh tế phát triển.

Nhưng trên thực tế FDI cũng có những mặt trái, có tác động tiêu cực tới nền kinh tế. Chẳng hạn, sau hơn 26 năm thu hút FDI, tuy khu vực FDI chiếm tới 45% giá trị sản xuất và luôn dẫn đầu về tốc độ tăng trưởng công nghiệp nhưng VN vẫn chưa ra khỏi nấc thang khá thấp của chuỗi giá trị toàn cầu, tỷ lệ nội địa hóa trong một số ngành, lĩnh vực còn rất thấp. Số lượng DN trong nước tham gia vào chuỗi sản xuất của DN nước ngoài chưa nhiều, điển hình là việc gần đây các DNVN đã không thể tham gia vào chuỗi cung cấp linh kiện cho Samsung khi DN này tìm kiếm. Mặc khác, nhiều dự án FDI mang danh nghĩa chuyển giao công nghệ nhưng thực chất là nhập về những công nghệ cũ, lạc hậu đã hết date nên gây ô nhiễm môi trường, tiêu tốn năng lượng… Nhiều dự án được cấp phép nhưng chậm triển khai, gây ảnh hưởng tới quy hoạch. Thậm chí có DN FDI bỏ trốn gây ra tổn hại cho nền kinh tế.

Từ các phân tích trên cho thấy, rõ ràng đóng góp của FDI đối với nền kinh tế rất lớn nhưng để nâng cao hơn nữa hiệu quả trong tất cả mọi lĩnh vực của đời sống kinh tế - xã hội, thì việc xử lý và ngăn chặn sớm các mặt trái của FDI là điều rất quan trọng.  Hơn nữa, để đáp ứng yêu cầu của tình hình mới, đặc biệt trong bối cảnh VN đang hội nhập mạnh mẽ, FDI cần được nghiên cứu, nhìn nhận đánh giá một cách khách quan để có được những chính sách phù hợp, đẩy mạnh liên kết giữa khu vực DN trong và ngoài nước. Điều này sẽ góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng FDI trong 2015 và các năm tiếp theo.

Theo Quốc Anh

Diễn đàn doanh nghiệp