Hôm qua 29/10, Chính phủ đã chính thức trình Quốc hội dự án Sân bay Long Thành, đây là một dự án lớn với tổng mức đầu tư lên tới 18,7 tỷ USD, cả đại biểu và dư luận đều đang có những ý kiến khác nhau. Với tư cách đại biểu Quốc hội, ý kiến ông thế nào?

Dự án trình Quốc hội đã được chỉnh sửa, bổ sung và báo cáo thẩm tra của Ủy ban Kinh tế cũng đã đặt ra nhiều vấn đề. Thực ra, bàn về một công trình có quy mô rất lớn, là bài toán không đơn giản, bởi nó không chỉ là bài toán nội bộ chúng ta mà còn là bài toán khu vực. Điều tôi muốn nói, dường như dự án này đưa ra vào thời điểm không thuận lợi lắm. Vì người ta đặt nó trong mối tương quan khả năng chịu đựng của nền kinh tế xét về nguồn vốn và gánh nặng nợ công ngày một gia tăng.

Theo cá nhân tôi, dự án này đưa ra không thuận lợi ở chỗ vì chúng ta đã đánh mất niền tin khá nhiều, cho nên ai cũng nghi ngờ tính khả thi của nó. Đành rằng sự phản biện về mặt khoa học là cần thiết, song vấn đề niềm tin còn cần thiết hơn nhiều. Đã đến lúc, người dân họ phải thấy rằng những thẩm định, quyết định về dự án đó là có cơ sở khoa học và thực sự trong sáng.

Vì cũng rất đơn giản, khi nói đến việc giải tỏa đất, người ta sẽ nghĩ ngay đến sự thiệt thòi đối với nhóm này nhưng lại có lợi cho nhóm lợi ích kia. Cho nên, phải làm sao nâng cao được lòng tin của mọi người đối với dự án này, có lẽ đây cũng là vấn đề chung của xã hội chúng ta hiện nay. Ngay đến thế giới, ở đâu người ta cũng nói đến xây dựng lòng tin chiến lược.

Lòng tin mà ông nói, có phải là hiệu quả đầu tư của dự án này hay đơn giản chỉ là tâm lý xã hội đối với các dự án đầu tư nói chung?

Có nhiều bài học quá khứ đã lấy đi lòng tin của dân. Ví dụ, câu chuyện vẫn mang tính thời sự là dự án đường sắt cao tốc Bắc - Nam, đã ít nhiều làm mất lòng tin. Nên tất cả những lý lẽ đưa ra ấy có thuyết phục được mọi người hay không? Từ những con số (vốn đầu tư) đến những phương thức huy động vốn đầu tư… liệu có thuyết phục cử tri được hay không? Tôi nghĩ, trước hết cần tìm một tổ chức, cơ quan phản biện độc lập, mang tầm vóc quốc tế để thêm những phản biện, thẩm định thiết thực, có thể lấy lại được niềm tin.

Nếu nhìn với tầm nhìn rộng hơn và nếu tính cho đến khi hoàn thành với công suất trung chuyển của Long Thành là 100 triệu lượt khách/năm, cũng như so với các sân bay của các nước trong khu vực hiện nay như Singapore, ông có so sánh, nhận xét gì?

Chúng ta so sánh là để phấn đấu, chứ không phải để lùi. Tại sao Singapore người ta nhỏ, diện tích sân bay bé mà họ làm tốt như thế!?. Cho nên những vấn đề đó sẽ phải tính, rồi chính sách ưu đãi thu hút khách. Đương nhiên, đánh giá về năng lực 2 sân bay quốc tế của ta thì câu chuyện đó cũng không làm ta nản chí. Vì cũng có thể nói chúng ta đầu tư như thế thì không thể nói có thể có chất lượng cao được.

Tôi nghĩ sắp tới chúng ta mở rộng nhà ga T2 cũng nênì xem có đủ năng lực không. Chúng ta phải so sánh để phấn đấu, dám vào cuộc cạnh tranh. Vấn đề là ta có cạnh tranh được hay không và đây là câu chuyện của 10 năm nữa chứ không phải của hôm nay.

Tôi không nghĩ rằng, vì đất nước còn nghèo mà tiến hành đầu tư dự án như Sân bay Long Thành mà gọi ngay đó là một sự lãng phí lớn thì hoàn toàn không đúng. Phải phân tích, đặt việc xây dựng sân bay với cả sự thay đổi lớn về kinh tế - xã hội và cơ chế. Nếu dự án sân bay Long Thành đặt trong bối cảnh cơ chế này, tôi nghĩ không nên làm. Còn câu chuyện cho thì tương lai 20 năm nữa, đấy là vấn đề cần xem xét, phấn đấu.

Vì sao ông nói với cơ chế này chưa nên làm?

Vì cơ chế chúng ta quản lý vốn không tốt, để thất thoát nhiều, để tham nhũng. Thậm chí còn có những xung đột về lợi ích với người dân địa phương. Nếu còn những chuyện như thế và chúng ta không thay đổi đồng bộ thì không thể làm ăn được, trong đó có sân bay Long Thành, chứ không phải chỉ riêng dự án này.

Cho nên trong hoàn cảnh này tôi muốn có những thẩm định thật sự khách quan, chúng  ta sẵn sàng đầu tư cho điều đó để ta học hỏi và có cơ sở hơn để củng cố niềm tin hơn.

Phải nói đây là bài toán rất khó, cá nhân tôi cũng chỉ bình luận trong khả năng am hiểu của mình, chứ thực sự nếu không cẩn thận có khi lại để mất cơ hội. Nếu chỉ nhìn với con mắt của ngày hôm nay thì có thể còn có những bi quan, vì thế cũng phải nhìn với với cái nhìn vươn lên, qua bĩ cực thì sẽ có những thay đổi.

Tôi không nghĩ rằng, vì đất nước còn nghèo mà tiến hành đầu tư dự án như Sân bay Long Thành mà gọi ngay đó là một sự lãng phí lớn thì hoàn toàn không đúng. Phải phân tích, đặt việc xây dựng sân bay với cả sự thay đổi lớn về kinh tế - xã hội và cơ chế.

Vậy, nếu nhìn vào nợ công hiện nay, ông có bình luận gì về dự án này?

Tôi chưa muốn bình luận sâu vào chuyện này, có lẽ phải chờ đại biểu thảo luận xong. Hơn nữa cũng phải nói một điều rất tế nhị, tôi là đại biểu của Đồng Nai - một địa bàn có cả hai mặt, có thể có một cơ hội lớn và thách thức cũng rất lớn. Ngay cả cử tri cũng phân tán, một bộ phận phản đối rất quyết liệt và một bộ phận thì ủng hộ rất quyết liệt. Cho nên bây giờ tôi phát biểu thì e là hơi sớm.

•  Xin cảm ơn ông!

Nguyễn Hiền