Theo đánh giá của Bộ Tài chính, thời gian vừa qua, tình trạng chuyển giá, trốn thuế gây thất thu ngân sách diễn biến phức tạp khi các doanh nghiệp lợi dụng tình trạng này  như công cụ mang lại lợi ích hấp dẫn mà lại không mất thêm vốn để mở rộng sản xuất kinh doanh.

Trước thực tế này, sau khi nghiên cứu và ban hành một số Thông tư quy định về xác định giá sản phẩm chuyển giao trong giao dịch liên kết, ngày 21/5/2012, Bộ trưởng Bộ Tài chính đã ban hành Quyết phê duyệt Chương trình hành động kiểm soát hoạt động chuyển giá giai đoạn 2012-2015. Trong đó, Tổng cục Thuế được giao nhiệm vụ đẩy mạnh công tác thanh tra hoạt động chuyển giá, đổi mới phương thức thanh tra và tập trung thanh tra đối với các tập đoàn có nhiều doanh nghiệp thành viên; các ngành nghề có dấu hiệu rủi ro lớn về thuế do hành vi chuyển giá của doanh nghiệp liên kết; hàng năm, cơ quan thuế phải đảm bảo số vụ thanh tra giá chuyển nhượng chiếm ít nhất 20% số cuộc thanh tra.

Kết quả, năm 2010, Tổng cục Thuế hoàn thành thanh tra, kiểm tra tại 2.385 doanh nghiệp lỗ, có dấu hiệu chuyển giá, kiến nghị thu vào NSNN trên 677 tỷ đồng.

Năm 2011, hoàn thành thanh tra, kiểm tra tại 4.163 doanh nghiệp lỗ, có dấu hiệu chuyển giá, đã kiến nghị thu vào NSNN trên 1.703 tỷ đồng. Năm 2012, hoàn thành thanh tra, kiểm tra tại 2.161 doanh nghiệp lỗ, có dấu hiệu chuyển giá, đã kiến nghị thu vào NSNN trên 746 tỷ đồng.

Năm 2013, hoàn thành thanh tra, kiểm tra tại 2.110 doanh nghiệp lỗ, có dấu hiệu chuyển giá, đã kiến nghị thu vào NSNN trên 988 tỷ đồng, giảm khấu trừ 139,5 tỷ đồng, giảm lỗ 4.192,86 tỷ đồng.

Thống kê mới nhất của Tổng cục Thuế cho biết, trong 8 tháng đầu năm 2014, khi thanh tra, kiểm tra tại hơn 39.000 DN, các cơ quan chức năng đã phát hiện gần 2.000 DN có dấu hiệu chuyển giá, truy thu hơn 1.000 tỷ đồng, giảm lỗ lên tới trên 4.000 tỷ đồng.

Bộ Tài chính đánh giá, qua từng năm, kết quả thanh tra của cơ quan thuế đối với các doanh nghiệp lỗ, doanh nghiệp có dấu hiệu chuyển giá cho thấy, càng ngày số lượng các doanh nghiệp FDI kê khai thua lỗ giảm đi rõ rệt và nhiều doanh nghiệp trước đây kê khai bị lỗ thì nay đã kê khai có lãi lớn…

Dự kiến, thời gian tới, cơ quan thuế sẽ tiếp tục mở rộng phạm vi thanh tra hoạt động chuyển giá sang nhiều lĩnh vực khác nhau đồng thời, tập trung đẩy mạnh thực hiện một số biện pháp để hạn chế việc lợi dụng tình trạng chuyển giá để tránh thuế.

Theo đó, cơ quan Thuế sẽ thành lập bộ phận chuyên trách quản lý thuế đối với hoạt động chuyển giá; lựa chọn những công chức có nhiều kinh nghiệm, năng lực chuyên môn nghiệp vụ, có trình độ tin học, ngoại ngữ và có phẩm chất đạo đức tốt, nhiệt tình với công việc để làm việc tại bộ phận chuyên trách này. Tổng cục Thuế dự kiến cũng sẽ tích cực đào tạo, bồi dưỡng kỹ năng chuyên sâu về phân tích rủi ro và thanh tra hoạt động chuyển giá cho đội ngũ công chức làm việc chuyên trách về giá chuyển nhượng; tập trung xây dựng và hoàn thiện Hệ thống cơ sở dữ liệu so sánh làm cơ sở cho công tác phân tích rủi ro và thanh tra hoạt động chuyển giá.

Bên cạnh đó, đẩy mạnh công tác thanh tra đối với các doanh nghiệp có dấu hiệu chuyển giá lớn làm trong sạch môi trường đầu tư và tạo ra sự bình đẳng giữa các doanh nghiệp trong việc thực hiện nghĩa vụ thuế.

Tổng cục Thuế cũng sẽ tích cực và chủ động phối hợp với các Bộ, ngành có liên quan trong công tác kiểm soát hoạt động chuyển giá như: Bộ Công an, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Ngoại giao, Ngân hàng....; tích cực xây dựng và thực hiện các chương trình truyền thông về quản lý hoạt động chuyển giá, công khai danh tính của doanh nghiệp có hành vi chuyển giá nghiêm trọng và các công ty cung cấp dịch vụ tư vấn, tiếp tay cho doanh nghiệp thực hiện hành vi chuyển giá, tránh thuế.

Hiện tại, dự án phân tích thông tin rủi ro của người nộp thuế (TPR) đang nhận được khá nhiều sự quan tâm của Bộ Tài chính cũng như Tổng cục Thuế.

Việc phân tích rủi ro và lập kế hoạch thanh tra trên ứng dụng này được đánh giá là tiết kiệm thời gian, nhân lực và khắc phục được những nhược điểm của phương pháp lập kế hoạch thanh tra, kiểm tra truyền thống.

Khi áp dụng TPR, các cán bộ thuế có thể rà soát thường xuyên thông tin của doanh nghiệp phát hiện và đưa ra dấu hiệu cảnh báo đối với những doanh nghiệp có rủi ro cao về thuế để có thể bổ sung vào kế hoạch thanh tra. Từ đó, đưa ra những đánh giá tình trạng mức độ tuân thủ pháp luật về thuế của doanh nghiệp; đảm bảo tính công bằng trong công tác thanh tra, góp phần nâng cao mức độ tuân thủ pháp luật thuế của doanh nghiệp.

Bích Diệp