PGS.TS Lê Xuân Trường - Trưởng Khoa Tại chức - Học viện tài chính nêu quan điểm.

 

PV: - Quỹ bình ổn giá xăng dầu được coi là một công cụ được dùng để kiềm chế mức tăng giá xăng dầu trong nước khi giá quốc tế tăng cao đột biến, nhưng trong bối cảnh giá xăng dầu giảm sâu, quỹ bình ổn tăng cao kỷ lục (4.000 tỷ ) thì các doanh nghiệp xăng dầu lại kiến nghị xả Quỹ Bình ổn giá xăng dầu để giúp DN không bị mất vốn. Cụ thể, DN đề nghị được trích lập dự phòng giảm giá hàng tồn kho và được lấy Quỹ Bình ổn giá để bù, theo ông phải hiểu điều nghịch lý này thế nào?

 

PGS.TS Lê Xuân Trường:- Theo Điều 37 Nghị định 83/2014/NĐ-CP thì Quỹ bình ổn giá xăng dầu được sử dụng khi xảy ra một trong hai trường hợp sau đây: (i) Khi giá cơ sở cao hơn giá bán lẻ hiện hành; (ii) Khi việc tăng giá ảnh hưởng đến phát triển kinh tế - xã hội và đời sống nhân dân.

Như vậy, theo đề xuất này có thể hiểu là không liên quan đến trường hợp sử dụng Quỹ bình ổn giá xăng dầu theo trường hợp tăng giá ảnh hưởng đến phát triển kinh tế - xã hội và đời sống nhân dân.

 

Vì vậy, theo quy định của pháp luật, nếu doanh nghiệp có thể chứng minh rằng giá cơ sở cao hơn giá bán lẻ hiện hành thì doanh nghiệp có thể được sử dụng Quỹ bình ổn giá xăng dầu theo quyết định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền.

 

PGS.TS Lê Xuân Trường - Trưởng Khoa Tại chức - HVTC

 

Tuy nhiên, cần lưu ý rằng, trong yếu tố giá cơ sở đã bao gồm giá nhập khẩu xăng dầu, các khoản thuế, phí, và gồm cả lợi nhuận định mức và chi phí kinh doanh định mức. Trong đó, chi phí kinh doanh định mức đã được xác định trên cơ sở khảo sát và tính toán khá kỹ lưỡng theo điều kiện thực tiễn Việt Nam.

 

Bởi vậy, cần đảm bảo rằng các doanh nghiệp này đã quản lý chặt chẽ, không thất thoát, lãng phí dẫn đến tăng chi phí kinh doanh bất hợp lý. Về dự phòng giảm giá hàng tồn kho thì doanh nghiệp hoàn toàn được quyền trích lập theo quy định của pháp luật về trích lập các khoản dự phòng (Thông tư 228/2009/TT-BTC của Bộ Tài chính và Thông tư 89/2013/TT-BTC của Bộ Tài chính) và phải chịu trách nhiệm trước pháp luật về hoạt động của mình.

 

PV:- Họ lập luận rằng, việc tính giá xăng dầu bình quân 15 ngày, trong khi DN phải dự trữ 30 ngày khiến giá bán thường thấp hơn giá vốn nhập vào, hệ quả là DN lỗ hàng nghìn tỷ đồng kể từ khi giá xăng dầu trên thế giới liên tục giảm. Ông bình luận thế nào trước ý kiến nào? Trong trường hợp giá xăng dầu giảm sâu quá mức dự báo thì quỹ bình ổn phải được xem xét thế nào, thưa ông?

 

PGS.TS Lê Xuân Trường: - Đúng là có chênh lệch về chu kỳ dự trữ xăng dầu với chu kỳ xác định giá cơ sở. Khi giá nhập khẩu thực tế liên tục giảm mạnh và giảm đều thì có thể ảnh hưởng làm cho giá cơ sở cao hơn giá bán lẻ.

 

Tuy nhiên, ngay cả khi giá cơ sở cao hơn giá bán lẻ doanh nghiệp chưa chắc đã lỗ vì trong giá cơ sở đã có lợi nhuận định mức. Chỉ khi giá bán lẻ thấp hơn giá cơ sở trừ lợi nhuận định mức thì doanh nghiệp mới lỗ. Nếu đúng như vậy, doanh nghiệp phải chứng minh được bằng con số cụ thể để dược sử dụng Quỹ bình ổn giá xăng dầu.

 

Tuy nhiên, cần lưu ý 2 vấn đề: Thứ nhất, cần kiểm tra để đảm bảo rằng doanh nghiệp đã quản lý tốt chi phí, không phát sinh các khoản chi phí gây lãng phí; Thứ hai, lãnh đạo doanh nghiệp đã thực hiện tốt nhiệm vụ quản trị kinh doanh trong nền kinh tế thị trường bằng việc vận dụng các nghiệp vụ giao dịch kỳ hạn để giảm thiểu rủi ro về biến động giá hay chưa.

 

PV:- Về bản chất, quỹ bình ổn là khoản tiền đã được tính vào giá bán xăng, dầu mà người tiêu dùng phải ứng trước mà không tính lãi suất. Quỹ này chỉ có tác dụng khi giá xăng dầu thế giới tăng đột biến thì xả quỹ để giảm mức tăng giá đột biến như một hình thức trả lại phần tiền ứng trước cho người tiêu dùng. Trong điều kiện hiện nay, giá xăng dầu thế giới giảm sâu mà đòi xả quỹ có nghĩa là dùng tiền ứng trước của người tiêu dùng để cứu các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu, điều đó có phi lý và trái với mục đích lập quỹ bình ổn xăng dầu không, thưa ông? Người tiêu dùng phải hiểu điều này như thế nào hay họ mất tiền oan cho nhóm lợi ích kinh doanh xăng dầu, thưa ông?

 

PGS.TS Lê Xuân Trường: - Như tôi đã nêu trên, Quỹ bình ổn giá xăng dầu được sử dụng khi một trong hai trường hợp chứ không chỉ ở trường hợp tăng giá đột biến ảnh hưởng đến phát triển kinh tế - xã hội và đời sống nhân dân. Bởi vậy, trong trường hợp giá xăng dầu thế giới giảm vẫn có một khả năng nhỏ xảy ra trường hợp giá cơ sở cao hơn giá bán lẻ dẫn đến phải sử dụng Quỹ bình ổn giá xăng dầu.

 

Nếu xảy ra trường hợp này thì ngay cả khi giá xăng dầu thế giới giảm sâu vẫn có thể sử dụng Quỹ bình ổn giá xăng dầu mà không hề ảnh hưởng gì đến quyền lợi của người tiêu dùng do điều này là chính đáng để đảm bảo hài hòa lợi ích giữa doanh nghiệp với người tiêu dùng. Tuy nhiên, cần đảm bảo rằng việc tính toán giá cơ sở là đúng thực tiễn kinh doanh và không có tham nhũng, lãng phí ở trong đó.

 

Nếu giá cơ sở tăng không phải do nguyên nhân khách quan mà do nguyên nhân chủ quan, chẳng hạn như năng lực kinh doanh yếu kém; quản lý kém dẫn đến tăng chi phí bất hợp lý thì đúng là rất vô lý vì vô hình trung đã móc túi người tiêu dùng để nuôi những người quản lý kinh doanh yếu kém.

 

PV:- Đó là còn chưa nói tới khả năng những tổn thất được tính vào quỹ, tức là trừ vào lợi ích của người tiêu dùng. Nhiều chuyên gia cũng cho rằng, người tiêu dùng VN không được mua xăng rẻ do phải gánh quá nhiều thuế, phí (theo tính toán, với giá bán lẻ hiện nay, thuế và phí đang chiếm hơn 35% trong giá xăng, 27% trong giá dầu diesel, còn dầu hỏa là 28,3%). Tức là khi xăng dầu tăng giá hay giảm giá người dân đều bị móc túi. Vậy phải hiểu nghịch lý này thế nào?

 

PGS.TS Lê Xuân Trường: - Xét một cách tổng thể thì nộp thuế là nghĩa vụ của mọi công dân. Để người dân thực hiện nghĩa vụ này một cách công bằng và đảm bảo tính hiệu quả của thuế trong điều tiết vĩ mô nền kinh tế thì mỗi nhà nước đều quy định nhiều sắc thuế khác nhau.

 

Xăng dầu là mặt hàng có ảnh hưởng đến nhiều mặt đời sống kinh tế - xã hội nên mức thu thuế, phí phải tính hết đến các tác động này. Xăng dầu là đầu vào quan trọng của lĩnh vực kinh doanh vận tải, là nhiên liệu để người dân sử dụng cho phương tiện cá nhân, là đầu vào của một số lĩnh vực sản xuất… Khi giá xăng dầu thế giới tăng quá cao, Nhà nước đã cho sản xuất Quỹ bình ổn giá xăng dầu và giảm thuế suất thuế nhập khẩu về 0%, tức là Nhà nước đã chia sẻ khó khăn với người dân, với doanh nghiệp.

 

Vậy, khi giá xăng dầu thế giới giảm, người dân cũng phải chia sẻ với Nhà nước. Mức thuế nhập khẩu xăng dầu cũng chưa phải ở mức cao nhất trong khung thuế suất quy định của Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Thu thuế, phí từ xăng dầu cũng góp phần đảm bảo cân đối thu chi ngân sách nhà nước; qua đó, Nhà nước đảm bảo phúc lợi xã hội, đầu tư kết cấu hạ tầng… để phát triển kinh tế, đảm bảo an sinh xã hội. Điều này cũng là vì lợi ích của nhân dân.

 

Chúng ta không nên so sánh một cách số học đơn thuần giá bán lẻ xăng dầu ở Việt Nam so với một số nước có giá rẻ hơn vì mỗi nước có những điều kiện kinh tế - xã hội khác nhau. Việc so sánh phải đảm bảo sự tương đồng về điều kiện kinh tế - xã hội và các chính sách chung của mỗi nhà nước. Thêm vào đó, nếu thu thuế quá thấp dẫn đến giá bán lẻ xăng dầu quá thấp cũng gây ra những áp lực nhất định cho các cơ quan nhà nước trong hoạt động chống buôn lậu xăng dầu ra những nước láng giềng.

PV:- Trong bối cảnh của Việt Nam, làm sao để người dân được hưởng một mức giá xăng dầu phù hợp, thưa ông?

 

PGS.TS Lê Xuân Trường: - Cần làm tốt công tác quản lý nhà nước đối với kinh doanh xăng dầu; đặc biệt là công tác thanh tra, kiểm tra đối với các cơ sở kinh doanh xăng dầu đầu mối để đảm bảo quản lý chặt chẽ chi phí kinh doanh, đặc biệt là xác định hoa hồng đại lý ở các doanh nghiệp này. Đồng thời, phải nâng cao năng lực quản lý kinh doanh của người đứng đầu các doanh nghiệp nhà nước trong lĩnh vực kinh doanh này; nâng cao trách nhiệm của người đứng đầu các doanh nghiệp nhà nước trong lĩnh vực kinh doanh xăng dầu.

 

PV:- Xin cảm ơn ông!

Theo Lam Lam

Đất Việt