Theo Hiệp hội Xăng dầu (Vinpa), có 4 yếu tố chính khiến giá dầu liên tục giảm sâu, giảm mạnh trong thời gian vừa qua.

Một là do nhu cầu dầu hiện đang ở mức thấp do hoạt động kinh tế diễn ra với tốc độ yếu trên phạm vi toàn cầu, cộng thêm hiệu suất gia tăng và xu hướng dịch chuyển từ dầu thô sang các loại nhiên liệu khác.

Hai là do bất ổn chính trị ở Iraq và Libya và một số yếu tố chính trị khác. Bên cạnh đó, Mỹ đã trở thành nước sản xuất dầu lớn nhất thế giới. Mặc dù Mỹ không xuất khẩu dầu thô, nhưng với sản lượng dầu đá phiến trong nước tăng bùng nổ, Mỹ nhập khẩu ít dầu đi, dẫn tới sự dư thừa nguồn cung cầu trên thị trường quốc tế.

Một lý do không thể không nhắc đến là Saudi Arabia và các nước đồng minh vùng vịnh đã quyết định sẽ không hy sinh thị phần của mình để cứu giá dầu.

Theo Vinpa, OPEC đã không cắt sản lượng khai thác là để duy trì thị phần của mình trên thị trường tiêu thụ. Hiện giờ OPEC đang chiếm khoảng 1/3 sản lượng khai thác toàn cầu, nhưng nếu nhóm cắt giảm thì có thể sẽ mất thị phần vào tay các nhà sản xuất lớn khác ngoài OPEC như Nga và Mỹ.

Dự báo trong năm 2015. cán cân quyền lực trên thị trường dầu thô đang có sự thay đổi lớn và OPEC đang chấp nhận một thực tế rằng khả năng mà nhóm có thể kiểm soát giá dầu thô dài hạn là có giới hạn.

Nếu một cuộc chiến giá xảy ra sau quyết định của OPEC, thì giá dầu có thể nằm ở ngưỡng 50-55 USD trong 6 tháng đầu 2015 hoặc thậm chí thấp hơn.

Trong 6 tháng cuối năm 2015, dự báo với một kịch bản các tình huống địa chính trị chưa được duy trì ổn định cùng với kinh tế thế giới tiếp tục ảm đạm, thì giá dầu thô thế giới có thể dao động ở mức trên dưới 40 USD/thùng nếu như OPEC vẫn cương quyết không chịu cắt giảm sản lượng khai thác cho 2015 trong cuộc họp diễn ra vào ngày 5/6/2015.

Có thể, trong thời gian tới, các nước sản xuất dầu ngoài OPEC sẽ có các động thái quyết liệt, thậm chí cực đoan (chiến tranh,gây nổ….) nhằm làm giảm đà suy giảm của giá dầu, cũng như tìm kiếm thêm thị phần từ OPEC, hứa hẹn một thị trường diễn biến giá dầu đầy biến động trong năm 2015. Giá dầu có thể tăng đột ngột trong thời gian ngắn và giảm đột ngột khi các yếu tố gây biến động được giải quyết.

Giá dầu giảm tác động tích cực đến sản xuất, kinh doanh 

Theo ví von của Vinpa, nếu coi nhịp điệu tăng/giảm của giá xăng dầu trong năm qua như một bản nhạc, thì những đợt giảm giá vào cuối năm là những nốt nhạc đầy hứng khởi cho nền kinh tế. Năm 2014, giá xăng dầu trong nước đã thay đổi tổng cộng 17 lần tăng, giảm trong đó tăng 5 lần và giảm 12 lần, đánh dấu mức thay đổi kỷ lục của mặt hàng này trong một năm.

Giá xăng trong nước ở mức thấp nhất trong lần giảm giá cuối cùng trong năm vào ngày 22/12/2014 là 17.880 đồng/ lít, so với giá xăng thời điểm cao nhất trong tháng 7 là 25.640đ/ lít, giảm 7.760 đồng/ lít tương ứng giảm 29,3%.

Ngoài giá xăng giảm liên tiếp, giá dầu hỏa, dầu diesel, dầu mazút cũng theo đà giảm, cụ thể dầu diesel giảm 19 lần giảm (6.740 đồng/lít); dầu hỏa có 17 lần giảm (5.940 đồng/lít); dầu mazút có 17 lần giảm (khoảng 5.980 đồng/kg).

Ước xăng dầu tiêu thụ nội địa cả năm 2015 đạt khoảng 16,4 triêu tấn m3/tấn (tăng khoảng 6% so với năm 2014). Sản xuất, pha chế trong nước: 8,223 triệu m3/tấn (7,34 triệu m3/tấn sản xuất từ nhà máy lọc dầu Dung Quất và 883 ngàn m3/tấn pha chế từ các doanh nghiệp đầu mối. Nhập khẩu ước đạt khoảng: 8,177 triệu m3 tấn.

Thống kê đến hết ngày 15/12 cho thấy, Việt Nam xuất khẩu 8.662.558 tấn dầu thô từ đầu năm tương đương với giá trị 6.916.984.171 USD. Đồng thời, xuất khẩu 948.729 tấn xăng dầu các loại, trị giá là 891.005.407 USD.

Tổng kim ngạch nhập khẩu xăng dầu các loại từ đầu năm đến 15/12/2014 ở mức 8,11 triệu tấn, trị giá đạt 7,39 tỷ USD. Trong đó, nhập khẩu xăng về Việt Nam tính chung từ đầu năm đến 15/12/2014 đạt 2,34 triệu tấn, trị giá đạt 2,35 tỷ USD, tăng 7,83% về lượng và tăng 5,38% về trị giá so với cùng kỳ 2013. Nhập khẩu dầu diesel từ đầu năm đến 15/12/2014 đạt 3,96 triệu tấn, tăng 32,88% so với cùng kỳ 2013. Nhập khẩu dầu mazút tính từ đầu năm đến 15/12/2014 giảm 2,8% về lượng so với cùng kỳ năm 2013.

Ngày 05/12/2014, Bộ Tài Chính đã ban hành thông tư số 185/2014/TT-BTC về tăng thuế nhập khẩu xăng dầu (xăng từ mức 18% tăng lên mức 27%, dầu diezen từ 14% lên 23%, dầu hoả từ mức 16% lên mức 26%, dầu mazút từ 15% lên 24%) nhằm hạn chế thất thu ngân sách.

Vinpa đánh giá, giá dầu giảm sẽ tác động tích cực đến sản xuất, kinh doanh nhưng lại ảnh hưởng tới nguồn thu ngân sách. Hiện chi phí khai thác dầu thô của Việt Nam từ 30-70 USD/thùng thì với mức giá dưới 50 USD/thùng như hiện nay việc xuất khẩu dầu thô cần phải được tính toán kỹ. Các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu nếu không có kế hoạch nhập hàng tốt sẽ dễ xảy ra tình trạng nhập cao bán thấp, không có lãi.

Bích Diệp