Theo Dự thảo luật sửa đổi Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt của Bộ Tài chính, mặt hàng nước ngọt có ga không cồn được đề xuất áp thuế 10% với mục đích định hướng tiêu dùng là “mặt hàng này có tác động tiêu cực đến sức khoẻ, và thuế mới sẽ tăng ngân sách chính phủ”. Tuy nhiên, đề xuất này đang vấp phải sự phản ứng từ giới chuyên gia và từ chính các doanh nghiệp.

Mặt hàng nước ngọt có ga không cồn được đề xuất áp thuế 10%.

 

Tại Diễn đàn về triển vọng ngành Thực phẩm & Đồ uống do Phòng thương mại Hoa Kỳ (AmCham) và Phòng thương mại và công nghiệp Việt Nam (VCCI) tổ chức ngày 28/3, luật sư Sesto Vecchi, Giám đốc điều hành công ty tư vấn Russin & Vecchi cho rằng: “Các quốc gia nói chung không lựa chọn ga (CO2) làm tiêu chí phân loại đánh thuế. Ga trong nước ngọt không phải tác nhân gây hại cho sức khoẻ, do đó các quốc gia trên thế giới không phân biệt nước có ga hoặc không có ga làm đối tượng bị đánh thuế. Các nước áp dụng thuế cho nước giải khát không cồn thực thi điều này trên diện rộng. Đề xuất thuế tiêu thụ đặc biệt của Việt Nam là một trường hợp cá biệt”.

Số liệu từ Bộ Tài chính dẫn, theo báo cáo của các cục thuế thì, tổng sản lượng tiêu thụ của cả nước năm 2013 là 925 triệu lít nước ngọt có ga không cồn, với giá bán trung bình của nhà sản xuất là 11.987 đồng/lít. Do vậy, việc thu thuế suất 10% đối với mặt hàng này (dự kiến thu khoảng gần 2.000 đồng/lít nước giải khát có ga) không ảnh hưởng lớn đến doanh nghiệp.

Nhưng theo đánh giá của ông Sesto Vecchi, thuế TTĐB là thuế gián thu, nghĩa là người tiêu dùng nộp thuế, không phải nhà sản xuất. Một tính toán của Hiệp hội Bia rượu nước giải khát cũng cho thấy, đối với mỗi lít nước ngọt đánh thuế 10% thì giá tới tay người tiêu dùng sẽ đội lên khoảng 12% - 13%.

Do đó, TS. Phan Hữu Thắng, Chuyên gia tư vấn cấp cao Công ty Tư vấn kinh doanh hội nhập toàn cầu đề nghị “cần cẩn trọng, công bằng trong quyết định cuối cùng và không áp thuế TTĐB 10% đối với sản phẩm nước ngọt có ga không cồn”.

Bởi theo ông Thắng, nước ngọt có ga không cồn là sản phẩm bình dân, được tiêu thụ đến tận vùng nông thôn trên cả nước. Do đó, khi áp thuế TTĐB thì đối tượng chịu thiệt đầu tiên sẽ là đông đảo người tiêu dùng. Bên cạnh đó, tăng thuế mặt hàng này cũng sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến chuỗi cung ứng của ngành, chẳng hạn ngành sản xuất đường, hệ thống phân phối bán lẻ...

Còn theo ông Herb Cochran, Giám đốc điều hành AmCham, nước ngọt có ga là một sản phẩm phổ thông, khi bị đánh thuế sẽ gây ra tác động đến nhiều đối tượng xã hội.

Ông Herb Cochran cho rằng, đối tượng đầu tiên là người tiêu dùng. “Biểu hiện của thuế TTĐB là tăng giá thành sản phẩm và người tiêu dùng sẽ là người chi trả trực tiếp cho thuế. Nước ngọt có ga thường được tiêu thụ bởi những người có thu nhập trung bình - thấp. Do vậy, nhóm người bình dân trong xã hội sẽ phải chịu gánh nặng của thuế”, vị đại diện này nói.

Ngoài ra, theo ông Herb Cochran, đối tượng chịu ảnh hưởng thứ hai là nhà phân phối. Phần lớn nước ngọt có ga được phân phối thông qua các nhà bán buôn và bán lẻ. Trong số các nhà phân phối, kinh doanh nước giải khát bao gồm các doanh nghiệp vừa và nhỏ, và cả các doanh nghiệp gia đình. Cần lưu ý rằng một tỷ lệ lớn nước ngọt có ga tại Việt Nam được bán thông qua các kênh truyền thống, từ tiệm tạp hoá đến các xe bán hàng rong. Đây là các đơn vị kinh doanh quy mô nhỏ, sinh kế và thu nhập chính dựa trực tiếp vào việc bán nước ngọt có ga.

Đối tượng tiếp theo là các ngành công nghiệp phụ trợ, nhà cung cấp như nông dân trồng mía, doanh nghiệp sản xuất nhãn mác, bao bì, chai thuỷ tinh, doanh nghiệp vận tải…

“Việt Nam cũng là một nước đang phát triển với nhiều doanh nghiệp nội địa với năng lực cạnh tranh còn yếu. Thuế TTĐB đối với nước ngọt có ga có thể tạo ra bất lợi cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ”, ông Herb Cochran nhấn mạnh.

Đại diện AmCham còn cho biết, đề xuất đánh thuế TTĐB đối với nước ngọt có ga “không đơn thuần là việc tăng thuế, mà là việc một loại thuế mới không tồn tại trước đây. Theo lý giải của vị đại diện này, thuế đánh vào nước ngọt có ga không cồn, còn nước ngọt không ga không cồn sẽ không bị đánh thuế. Điều này có nghĩa sắc thuế này sẽ đánh vào “ga” mà không phải “đường” - là yếu tố mà chưa một quốc gia nào đưa ra nhằm quy định nghĩa vụ nộp thuế.

Nguyễn Hiền