Bản tin gửi tới nhà đầu tư của Công ty chứng khoán Bản Việt (VCSC) đề cập tới thông tư 36/2014/TT-NHNN do Ngân hàng Nhà nước mới ban hành, bắt đầu có hiệu lực từ ngày 01/02/2015. Thông tư 36 quy định giới hạn cho vay và tỷ lệ bảo đảm an toàn trong hoạt động của các tổ chức tín dụng, thay thế cho một số quy định trước đây như Thông tư 13/2010, Thông tư 19/2010, Thông tư 22/2011 và Thông tư 15/2009…

Ban đầu, các bên tham gia thị trường, đặc biệt là nhà đầu tư cổ phiếu và các công ty chứng khoán rất quan tâm đến thông tư mới này vì họ tin đây là động thái thận trọng của NHNN trong việc thắt chặt dòng tiền đổ vào thị trường chứng khoán Việt Nam. 

VCSC cho rằng, thực tế, NHNN chỉ đơn giản áp trần cho vay đối với hoạt động kinh doanh cổ phiếu trong khi mức này hiện cao hơn so với mặt bằng chung của thị trường. Cụ thể, cho vay đối với hoạt động kinh doanh cổ phiếu được áp trần tại mức 5% vốn điều lệ, trong khi mức trần 20% hiện tại được áp dụng đối với hoạt động cho vay kinh doanh chứng khoán nói chung, bao gồm trái phiếu và cổ phiếu. 

Theo quy định mới, các khoản vay này phải có thời hạn dưới 12 tháng. Hoạt động này không được cho vay trung và dài hạn. Trên thực tế, vốn điều lệ toàn hệ thống tính đến cuối tháng 09/2014 đạt 436.000 tỷ đồng, do đó, mức trần tương ứng sẽ là 21.800 tỷ đồng. 

Theo Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN), số dư cho vay ký quỹ tính đến cuối tháng 09/2014 là 15.000 tỷ đồng, trong khi theo ước tính của thị trường, có thêm khoảng 5.000 tỷ đồng từ nguồn của các ngân hàng.

Khó có thể xác định lượng tiền cho vay ký quỹ từ nguồn các ngân hàng chiếm bao nhiêu % trong con số 15.000 tỷ đồng mà UBCKNN cung cấp, nhưng chắc chắn không chiếm 100%, và phần 5.000 tỷ đồng theo ước tính của thị trường thì không có căn cứ chắc chắn để tính toán. 

VCSC kết luận rằng mức trần ước tính 21.800 tỷ đồng cao hơn nhiều so với số tiền các ngân hàng tài trợ cho hoạt động cho vay ký quỹ. 

Tuy nhiên, chỉ có các ngân hàng với tỷ lệ nợ xấu dưới 3% mới được phép cấp tín dụng cho hoạt động này. Đối với nhóm 7 ngân hàng được VCSC theo dõi, đây không phải là một vấn đề lớn vì những ngân hàng có tỷ lệ nợ xấu trên 3% trong quý 3/2014 sẽ xử lý bớt nợ xấu/bán nợ xấu cho VAMC trước thời điểm cuối năm 2014 để giảm tỷ lệ nợ xấu xuống dưới 3%.

Ngoài ra, các ngân hàng này cũng phải thỏa mãn các hạn mức tín dụng và các tỷ lệ bảo đảm an toàn khác theo quy định của Thông tư.

Khoản cấp tín dụng để đầu tư kinh doanh cổ phiếu không được đảm bảo bằng chính cổ phiếu đó. Ngoài ra, ngân hàng thương mại không được cấp tín dụng cho khách hàng để đầu tư vào cổ phiếu của chính ngân hàng thương mại đó.

Thông tư cũng quy định, các ngân hàng không được phép cho vay hoặc ủy thác cho công ty con, công ty liên kết của mình để đầu tư kinh doanh cổ phiếu và cho vay để đầu tư kinh doanh cổ phiếu. VCSC cho rằng, điều này sẽ có tác động mạnh nhất đối với Công ty cổ phần Chứng khoán MB và Công ty Chứng khoán ACB, dù các khoản vay hiện tại sẽ được cho phép đáo hạn. 

Bên cạnh đó, hệ số rủi ro của các khoản vay để kinh doanh cổ phiếu và bất động sản sẽ giảm từ 250% xuống còn 150%, điều này sẽ giúp các ngân hàng mở rộng tín dụng đối với hai lĩnh vực này. Điều này cũng dẫn đến sự phân hóa lớn trong tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu (CAR) và đồng thời cũng là một giải pháp giúp các ngân hàng có tỷ lệ CAR thấp.

"Giờ đây hệ thống ngân hàng có thể phát triển nhanh hơn hoặc có mức cổ tức tiền mặt cao hơn so với các mô hình phân tích tài chính trước Thông tư 36", VCSC đánh giá.

Theo VCSC, thật ra, các ngân hàng vẫn có thể cấp tín dụng cho việc đầu tư kinh doanh cổ phiếu và cho vay để đầu tư kinh doanh cổ phiếu như bình thường. Tuy nhiên, các ngân hàng nằm trong diện kiểm soát của NHNN sẽ không được phép thực hiện hoạt động này.

 

Phương Dung