Sáng nay 8/3, tại Gia Lai, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đã tổ chức Hội nghị triển khai các giải pháp mở rộng tín dụng phục vụ sản xuất và tiêu dùng nhằm hạn chế tín dụng đen.

Nhận diện 2 nhóm đối tượng tín dụng đen

Thông tin lại hội nghị, ông Nguyễn Quốc Hùng, Vụ trưởng Vụ Tín dụng Các ngành kinh tế, NHNN cho biết: Gần đây tình trạng tội phạm, vi phạm pháp luật liên quan đến hoạt động “tín dụng đen” ngày càng diễn biến phức tạp với nhiều thủ đoạn tinh vi, ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống và an ninh trật tự của người dân.

Theo phản ánh của đại diện công an tỉnh, thành phố, tín dụng đen chủ yếu xuất phát từ các nhu cầu vốn không hợp pháp như lô đề, cờ bạc, cá độ... Trong 4 năm trở lại đây, trên toàn quốc đã có 7.624 vụ phạm tội liên quan đến tín dụng đen bao gồm 56 vụ giết người, 398 vụ gây thương tích, 629 vụ cướp tài sản, 836 vụ cưỡng đoạt tài sản, 1.809 vụ lừa đảo, 3.581 vụ lạm dụng tín nhiệm, 165 vụ hủy hoại tài sản…; trong đó có khoảng 170 vụ lừa đảo, lạm dụng liên quan đến việc huy động vốn với lãi suất cao, với số tiền chiếm đoạt lên đến hàng nghìn tỷ đồng (vỡ nợ dây chuyền).

Ở phương diện vốn, hệ thống tổ chức tín dụng có thể đáp ứng được đa dạng đối tượng vay vốn. Tuy nhiên, do cả nguyên nhân chủ quan, lẫn khách quan nên chưa phải tất cả nhu cầu vay vốn đều được đáp ứng, dẫn đến tình trạng người dân, doanh nghiệp vay tín dụng từ các tổ chức không chính thống.

Để việc cho vay phục vụ đời sống, cho vay tiêu dùng của các TCTD được thực hiện hiệu quả hơn minh bạch, lành mạnh, thời gian tới NHNN sẽ rà soát lại cơ chế chính sách để xem xét sửa đổi, bổ sung những văn bản liên quan như Thông tư 39, Thông tư 43 cho phù hợp để người dân có thể tiếp cận vốn hiệu quả trên cả kênh ngân hàng, công ty tài chính.

Theo ông Nguyễn Quốc Hùng, có hai nhóm đối tượng thường tìm đến tín dụng đen. Đó là nhóm người vay sử dụng với mục đích bất hợp pháp như cờ bạc, lô đề, cá độ bóng đá... Nhóm thứ hai là người dân có nhu cầu cấp bách nhưng chưa tiếp cận được vốn ngân hàng nên phải vay từ nguồn vốn không chính thống.

Qua khảo sát thực tế, đối tượng công nhân tại các khu công nghiệp, khu chế xuất có nhu cầu vay tiêu dùng rất lớn, tuy nhiên lại khó tiếp cận nguồn vốn vay tại các ngân hàng thương mại (NHTM) do đối tượng khách hàng này có thu nhập thấp, công việc không ổn định, phần lớn công nhân là người lao động từ các địa phương khác di cư đến khu công nghiệp nên khó xác định yếu tố pháp lý. Sản phẩm cho vay đáp ứng nhu cầu tiêu dùng cấp bách vẫn còn nhiều hạn chế do NHTM muốn cho vay thì phải có thời gian thẩm định nên không thể xử lý nhanh được.

Cũng theo khẳng định từ lãnh đạo NHNN, hiện tại thủ tục, hồ sơ và quy trình xét duyệt cho vay tại các NHTM mặc dù đã đơn giản hóa nhưng người dân vẫn ngại không vay. Các NHTM có các sản phẩm tín dụng tiêu dùng như cho vay theo hạn mức tín dụng, sản phẩm thấu chi tài khoản, thẻ tín dụng để người dân có thể sử dụng linh hoạt, tuy nhiên do phần lớn người dân chưa quen và ngại tiếp xúc với ngân hàng nên đại đa số người dân ở nông thôn, miền núi, vùng sâu vùng xa chưa sử dụng các sản phẩm này.

Nhiều giải pháp đẩy lùi tín dụng đen

Đề cập tới nguyên nhân các nhóm đối tượng thường tìm đến tín dụng đen, ông Nguyễn Quốc Hùng cho hay:

"Qua quá trình khảo sát, chúng tôi nhận thấy hoạt động cho vay phục vụ đời sống, cho vay tiêu dùng của các TCTD đã đem lại những lợi ích cần phải được ghi nhận, đã hỗ trợ tích cực cho người dân có điều kiện mua sắm nhà ở, trang trải chi phí tiêu dùng, sinh hoạt của cá nhân và gia đình".

Tuy nhiên, nhiều người dân mặc dù có nhu cầu vốn và có khả năng trả nợ tuy nhiên vẫn còn tâm lý e ngại khi làm thủ tục vay vốn nên đã tìm đến các đối tượng cung cấp tín dụng đen với thủ tục đơn giản, nhanh gọn. Hơn nữa các đối tượng cung cấp tín dụng đen luôn kịp thời nắm bắt thông tin, thậm chí chủ động tiếp cận người dân khi biết có nhu cầu cần tiền chi tiêu.

Để việc cho vay phục vụ đời sống, cho vay tiêu dùng của các TCTD được thực hiện hiệu quả hơn minh bạch, lành mạnh, thời gian tới NHNN sẽ rà soát lại cơ chế chính sách để xem xét sửa đổi, bổ sung những văn bản liên quan như Thông tư 39, Thông tư 43 cho phù hợp để người dân có thể tiếp cận vốn hiệu quả trên cả kênh ngân hàng, công ty tài chính. Đồng thời NHNN sẽ chấn chỉnh lại hoạt động của công ty tài chính theo hướng kiểm soát được chính xác chi phí vốn, chi phí rủi ro và tỷ lệ lợi nhuận phù hợp, đảm bảo lãi suất cho vay đến người tiêu dùng hợp lý…

Thời gian tới, các TCTD thiết kế có các sản phẩm tín dụng phục vụ đời sống, tiêu dùng cho người dân với thủ tục đơn giản trên cơ sở có sự phối hợp chặt chẽ và xác nhận của chính quyền địa phương (thôn, xã), các tổ chức chính trị xã hội. Đơn cử, đối với chương trình tín dụng 5.000 tỷ đồng của Agribank, Vụ trưởng Vụ Tín dụng Các ngành kinh tế đề nghị Agribank rà soát khó khăn, vướng mắc, kịp thời có giải pháp hỗ trợ, tháo gỡ khó khăn để đẩy mạnh triển khai trên toàn quốc.

Trước mắt đề xuất Thống đốc NHNN cho phép triển khai thí điểm chương trình cho vay tín dụng tiêu dùng cho mục đích hiếu hỷ, ốm đau bệnh tật, đóng học phí … trong chương trình 5.000 tỷ đồng của Agribank tại Gia Lai (địa bàn điểm nóng về tín dụng đen) theo hướng ngân hàng phối hợp UBND xã, phường, các hội đoàn thể để cho vay, lãi suất thỏa thuận đảm bảo bù đắp chi phí.

Đối với Ngân hàng Chính sách Xã hội, sắp tới NHNN đề xuất Chính phủ sửa đổi Quyết định 28, có thể nâng lên thành Nghị định, trong đó bổ sung đối tượng cho vay, nâng mức cho vay đối với chương trình học sinh sinh viên, giải quyết việc làm, nước sạch vệ sinh môi trường, cho vay tiêu dùng đối với các hộ cận nghèo, tạo điều kiện cho hộ mới thoát nghèo được tiếp tục tiếp cận vốn phục vụ nhu cầu đời sống, hạn chế tìm đến nguồn vốn tín dụng đen.

Triển khai đồng bộ, quyết liệt Nghị định 116 sửa đổi bổ sung Nghị định 55 để đẩy mạnh cho vay đối với cá nhân, hộ gia đình sản xuất nông nghiệp nông thôn, nâng mức cho vay không có tài sản đảm bảo lên đến 200 triệu đồng nhằm tạo điều kiện cho người dân khu vực nông nghiệp nông thôn có đủ vốn sản xuất, phục vụ tiêu dùng nhằm góp phần hạn chế người dân tìm đến nguồn vốn tín dụng phi chính thức khác.

Tuy nhiên, để góp phần hạn chế tín dụng đen, ông Hùng nhấn mạnh cần có sự vào cuộc của cả hệ thống các bộ ban ngành, địa phương. Do vậy, NHNN kiến nghị, Bộ Công an phối hợp các bộ ngành có liên quan tiếp tục nghiên cứu hoàn thiện các quy định về xử phạt vi phạm pháp luật liên quan đến hoạt động tín dụng đen với những chế tài cụ thể, rõ ràng và nghiêm khắc hơn; tăng cường đấu tranh, trấn áp tội phạm liên quan tín dụng đen.

Nguyễn Hiền