Thời gian gần đây, Ngân hàng Nhà nước đã nhận được phản ánh của một số tổ chức tín dụng về các cơ quan có thẩm quyền thông báo hủy/thu hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đã cấp cho cá nhân, hộ gia đình.

Trong đó, bao gồm giấy chứng nhận quyền sử dụng đất của tài sản bảo đảm đã được thế chấp cho khoản vay vì có vi phạm quy định tại Điều 64 Luật đất đai năm 2013, do cơ quan có thẩm quyền cấp không đúng quy định và một số lý do khác.

Việc hủy/thu hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đang được sử dụng trong quan hệ thế chấp tại các tổ chức tín dụng đã ảnh hưởng đến quyền xử lý tài sản bảo đảm của tổ chức tín dụng khi khách hàng vi phạm nghĩa vụ trả nợ, tiềm ẩn nguy cơ phát sinh nợ xấu, nợ quá hạn.

Cho vay vốn, các ngân hàng nhận bất động sản làm tài sản đảm bảo nhưng bất ngờ bị cơ quan chức năng thu hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất vì cấp sai quy định (ảnh minh họa).

Do vậy, để bảo đảm an toàn đang hoạt động cấp tín dụng của các tổ chức tín dụng, hạn chế rủi ro khi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất bị hủy, thu hồi, trong văn bản 8698 gửi các tổ chức tín dụng mới đây, Ngân hàng Nhà nước yêu cầu các tổ chức tín dụng nghiên cứu các quy định pháp luật về đất đai có liên quan để đánh giá đầy đủ rủi ro khi nhận thế chấp tài sản là quyền sử dụng đất để kịp thời bổ sung hoàn thiện các quy định nội bộ về cấp tín dụng cho khách hàng.

Ngoài ra, theo yêu cầu của Ngân hàng Nhà nước: Các tổ chức tín dụng cần bảo đảm kiểm soát chặt chẽ, hạn chế tối đa rủi ro khi nhận thế chấp tài sản bảo đảm là quyền sử dụng đất, như bổ sung các thỏa thuận/cam kết của khách hàng về biện pháp bảo đảm thay thế trong trường hợp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất bị hủy/ thu hồi, trách nhiệm/nghĩa vụ của khách hàng thông báo cho tổ chức tín dụng khi phát sinh tình huống này hoặc các biện pháp phòng ngừa rủi ro cần thiết khác.

Theo quy định tại Nghị định 43/2014/NĐ-CP, UBND cấp có thẩm quyền có trách nhiệm thông báo việc thu hồi đất cho người sử dụng đất và đăng trên trang thông tin điện tử của UBND cấp tỉnh, cấp huyện.

Do đó, Ngân hàng Nhà nước yêu cầu các tổ chức tín dụng cần thường xuyên tham khảo thông tin về việc thu hồi đất do UBND cấp có thẩm quyền thông báo trên trang thông tin điện tử của UBND cấp tỉnh, cấp huyện để có biện pháp xử lý phù hợp.

Đối với các trường hợp cơ quan có thẩm quyền không thông báo đủ số ngày, hủy giấy chứng nhận quyền sử dụng đất để cấp mới cho người sử dụng đất với lý do bị mất trong khi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất vẫn đang lưu giữ tại tổ chức tín dụng… thì tổ chức tín dụng cần kịp thời phản ánh với các cơ quan có thẩm quyền để bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp.

Theo phản ánh của một số ngân hàng, trước khi giải ngân vốn, ngân hàng đều tiến hành quy trình thẩm định và phê duyệt tài sản đảm bảo rất chặt chẽ, giấy tờ và tài sản thế chấp hoàn toàn hợp pháp; quy trình thẩm định tài sản thế chấp cũng không xảy ra bất cứ sai sót nào. Do đó, việc bị cơ quan chức năng thu hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất do cấp sai quy định đã đặt các ngân hàng vào tình cảnh "khóc dở, mếu dở".

Giới chuyên gia cho rằng, khi cơ quan chức năng đưa ra những quyết định sai khiến phải hủy, thu hồi iấy chứng nhận quyền sử dụng đất thì họ phải có biện pháp thay thế. Bên cạnh đó phải xem xét trách nhiệm cá nhân thuộc về ai, của cơ quan nào làm sai... để có hướng xử lý cho phù hợp.

 An Hạ