Tổng thống Trump và Chủ tịch Tập Cận Bình gặp nhau bên lề hội nghị G20 tại Nhật Bản hồi tháng 6. (Ảnh: Reuters)

Vào cuối tuần trước, tâm lý bi quan đã bao trùm lên các cuộc thảo luận với sự tham gia các quan chức, cố vấn chính phủ và các nhà nghiên cứu ở Bắc Kinh, sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình nhất trí đình chiến thương mại tại cuộc gặp bên lề hội nghị thượng đỉnh G20 ở Nhật Bản hồi cuối tháng 6.

Hầu hết những người tham gia thảo luận đều cho rằng chiến lược tái tranh cử của ông Trump là yếu tố then chốt, quyết định việc Mỹ và Trung Quốc có thể đạt được một thỏa thuận trong ngắn hạn hay không.

“Mục tiêu lớn nhất của ông Trump là tái đắc cử vào năm 2020. Mọi hành động của ông ấy đều nhắm tới mục tiêu này”, Wei Jianguo, cựu Thứ trưởng Bộ Thương mại Trung Quốc và hiện là phó Chủ tịch Trung tâm Trao đổi Kinh tế Quốc tế Trung Quốc, nhận định.

Hơn một năm sau khi Tổng thống Trump lần đầu tiên áp thuế trừng phạt đối với Trung Quốc, cuộc xung đột giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới ngày càng leo thang, khi cả ông Trump và ông Tập đều phải đối mặt với sức ép chính trị để chống lại những yêu cầu từ bên còn lại. Tăng trưởng chậm chạp và mối đe dọa nhằm vào các công ty lớn của cả hai nước càng gia tăng nhiều rủi ro trong năm tới.

Nhiều quan chức Trung Quốc dường như không muốn thảo luận về cuộc bầu cử tổng thống Mỹ năm 2020, vì lo ngại họ có thể bị cáo buộc can thiệp vào bầu cử Mỹ như trường hợp của Nga. Tuy vậy, vẫn có hai luồng quan điểm tại Trung Quốc liên quan đến toan tính chính trị của Tổng thống Trump.

Hai quan điểm

Quan điểm thứ nhất là ông Trump phải đạt được một thỏa thuận với Trung Quốc trước năm 2020 để củng cố vị thế của mình, do vậy, nhà lãnh đạo Mỹ có thể sẽ nhượng bộ các yêu cầu của Bắc Kinh.

Quan điểm thứ hai là ông Trump sẽ kéo dài mọi thứ trong suốt chiến dịch tái tranh cử, đặc biệt là nếu nền kinh tế và thị trường chứng khoán tiếp tục tăng trưởng như hiện tại. Hơn nữa, ông Trump cũng phải đối mặt với các thành viên đảng Dân chủ, những người ủng hộ quan điểm cứng rắn với Trung Quốc.

Bất chấp mọi hành động cứng rắn của Tổng thống Trump trong những năm qua, một số quan chức Trung Quốc vẫn nghĩ rằng ông chủ Nhà Trắng sẽ cho họ một thỏa thuận tốt hơn. Họ cho rằng ông Trump là một người theo chủ nghĩa thực dụng, và sau khi ông giành chiến thắng trong cuộc bầu cử vào năm sau, ông muốn kết bạn với Trung Quốc hơn là tiếp tục xung đột.

“Vấn đề lớn nhất của ông Trump là ông ấy rất khó lường và không phải lúc nào cũng làm như những gì ông nói. Tuy nhiên, ông ấy vẫn tạo ấn tượng là một người có thể thương thuyết được”, cựu thứ trưởng Wei Jianguo cho biết.

Sự khó đoán

Một mối lo ngại đặt ra là liệu Tổng thống Trump có khó đoán đến mức không thể tin tưởng được hay không. Mặc dù đảng Dân chủ thông thường vẫn quan tâm nhiều hơn đến quyền con người và hợp tác với các đồng minh để gây sức ép với Bắc Kinh, song nhìn chung họ vẫn đối xử với Trung Quốc với sự tôn trọng và làm việc thông qua các thể chế đã được thiết lập.

“Tôi không nghĩ ông Tập muốn thấy ông Trump tái đắc cử. Bất kỳ thành viên đảng Dân chủ nào (lên làm tổng thống) cũng sẽ bớt diều hâu hơn”, Shi Yinhong, cố vấn đối ngoại của Hội đồng Nhà nước và là giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Mỹ thuộc Đại học Bắc Kinh, nhận định.

Dù cho bất kể chuyện gì xảy ra vào năm 2020, hầu hết quan điểm tại Bắc Kinh đều đồng ý rằng Trung Quốc cần phải chuẩn bị cho một cuộc đối đầu kéo dài với Mỹ.

Lập trường khác biệt

Ngày 9/7, Đại diện Thương mại Mỹ Robert Lighthizer và Bộ trưởng Tài chính Steven Mnuchin đã trao đổi qua điện thoại với Phó Thủ tướng Trung Quốc Lưu Hạc và Bộ trưởng Thương mại Zhong Shan. Đây là liên lạc cấp cao nhất giữa hai nước từ sau khi Tổng thống Trump và Chủ tịch Tập gặp nhau và nhất trí đình chiến thương mại hồi tháng 6.

Tuy vậy, trước khi tiếp tục xúc tiến các cuộc đàm phán, hai bên cần tính toán xem họ cần bắt đầu từ đâu.

Vấn đề quan trọng nhất đối với Trung Quốc là việc Mỹ yêu cầu giữ nguyên các hàng rào thuế quan cho tới khi Bắc Kinh thực sự tiến hành cải cách đối với các doanh nghiệp nhà nước cũng như trong vấn đề sở hữu trí tuệ.

Tuy vậy, về mặt chính trị, rất khó để ông Tập Cận Bình đồng ý ký bất kỳ thỏa thuận nào nếu Mỹ không dỡ bỏ thuế quan. Những người theo chủ nghĩa dân tộc tại Trung Quốc đang gây sức ép với ông Tập để tránh phải ký một “hiệp ước không công bằng” với Mỹ.

Trong khi đó, Tổng thống Trump cũng có những lo ngại riêng về mặt chính trị. Khi tuyên bố đình chiến thương mại với Trung Quốc, ông Trump cũng thông báo về việc Trung Quốc phải mua thêm các sản phẩm nông nghiệp của Mỹ. Tuy nhiên, các quan chức Trung Quốc nói rằng họ sẽ không thực hiện yêu cầu trên trước khi thỏa thuận cuối cùng được ký kết.

Thành Đạt

Theo Bloomberg