Trung Quốc đã có một năm vỡ nợ trái phiếu doanh nghiệp kỷ lục. Đó không phải là một cuộc khủng hoảng. Đó là một kế hoạch.

Một thập kỷ trước, ở Trung Quốc, có một điều mặc định hầu như không bao giờ xảy ra: Vỡ nợ của các doanh nghiệp. Điều đó không phải là vì các công ty ở Trung Quốc luôn khỏe mạnh, đó là bởi hệ thống tài chính tại đây được kiểm soát chặt chẽ, nơi các công ty thường được liên kết với chính phủ và trái phiếu được mua chủ yếu bởi các nhà cho vay thuộc sở hữu nhà nước.

Các nhà chức trách thường vào cuộc để đảm bảo rằng các doanh nghiệp gặp khó khăn về tài chính không bị vỡ nợ, vì lo ngại về tình trạng bất ổn xã hội trong trường hợp người lao động mất việc làm hoặc không được thanh toán tiền lương.

Hệ thống này áp đặt những kỷ luật đối với người vay nhưng đồng thời cũng thu hút các nhà đầu tư toàn cầu tiến đến thị trường trái phiếu Trung Quốc. Mặc dù nhiều công ty vẫn được nhà nước hậu thuẫn, các nhà hoạch định chính sách đang trở nên thoải mái hơn với việc để các doanh nghiệp tiếp xúc với nền kinh tế thị trường. Không có sự bảo hộ của nhà nước, người mua trái phiếu sẽ phải đánh giá cẩn thận hơn về uy tín tín dụng của các công ty.

Nhưng việc hạn chế sự can thiệp của nhà nước cũng có nghĩa là các nhà đầu tư toàn cầu phải từ bỏ một số giả định về việc doanh nghiệp nào cũng an toàn. Mới đây, có một số danh sách dài các công ty Trung Quốc đã bị vỡ nợ hoặc giá trái phiếu lao dốc. Trong số đó, có cả một ngân hàng đầu tư theo phong cách Phố Wall được bảo lãnh bởi thủ tướng Trung Quốc và hai công ty công nghệ kết nối với các trường đại học hàng đầu Trung Quốc.

Vào tháng 12, Tewoo Group Corp, một tập đoàn khổng lồ thuộc sở hữu nhà nước đã phải công bố vụ việc vỡ nợ lớn nhất chưa từng có trong hai thập kỷ, trong đó phần lớn các nhà đầu tư phải chấp nhận thua lỗ nặng nề. “Những sự kiện đó có thể chứng minh một bước ngoặt trên thị trường trái phiếu Trung Quốc”, Todd Schubert, giám đốc quản lý thu nhập cố định tại Bank of Singapore nói và cho biết thêm: “Việc dựa dẫm quá nhiều vào một số công ty, về bản chất, có thể khiến bạn thất bại”.

Tập đoàn Tewoo hoạt động trong nhiều lĩnh vực, bao gồm khai thác, hậu cần và cơ sở hạ tầng. Có trụ sở tại thành phố công nghiệp Thiên Tân, phía đông nam Bắc Kinh, công ty đã chính thức vỡ nợ, khoản nợ của nó buộc phải được cơ cấu lại, với việc các trái chủ được trả lại chỉ 37 cent cho một đồng đô la đầu tư (1 USD = 100 cent).

Sau khi có tin về kế hoạch tái cơ cấu nợ của Tewoo, Công ty Dịch vụ đầu tư Moody đã cảnh báo các nhà đầu tư rằng các doanh nghiệp nhà nước Trung Quốc đang phát triển trong chiến lược ít quan trọng đối với chính phủ sẽ ít có khả năng nhận được tiền cứu trợ.

“Trong khi đó, việc tìm ra công ty nào vẫn đủ điều kiện là được chính phủ hậu thuẫn không hề dễ dàng. Có bao nhiêu doanh nghiệp sẽ được nhà nước hậu thuẫn sẽ là một câu hỏi đau đầu với các nhà đầu tư vào năm 2020?”, Andrew Collier, giám đốc quản lý của Orient Capital Research cho biết.

“Hàng trăm tỷ USD nợ có khả năng trở thành vấn đề. Điều đó bao gồm cả tín dụng mở rộng cho các nhà phát triển bất động sản và hay các công cụ tài chính của chính quyền địa phương, vốn chủ yếu tài trợ cho các dự án cơ sở hạ tầng. Việc thiếu nguồn thu nhập bền vững và tốc độ tăng trưởng kinh tế chậm lại, chỉ vào khoảng 6% chỉ khiến mọi việc tồi tệ hơn”. Ông nói.

Những bài học cuối năm 2019 được coi là đắt giá cho các nhà đầu tư. Việc chọn mua trái phiếu từ các doanh nghiệp được nhà nước hỗ trợ đã không còn đúng. Ngoài Tewoo, trái phiếu của hai công ty công nghệ lớn được nhà nước hậu thuẫn cũng đang sụt giảm giá trị.

Tsinghua Unigroup Co. là một nhà sản xuất chip đi đầu trong chiến lược của Bắc Kinh về thống trị công nghệ toàn cầu. Nguồn tài chính của nó đã xuống cấp mạnh trong ba năm qua khi vay để đầu tư và mua lại, bất chấp việc được liên kết với Đại học Thanh Hoa, nơi Chủ tịch Tập Cận Bình và người tiền nhiệm Hồ Cẩm Đào là cựu sinh viên.

Một công ty khác, Tập đoàn sáng lập Đại học Bắc Kinh, một tập đoàn lớn với hoạt động trong lĩnh vực y tế và Internet, gắn liền với Đại học Bắc Kinh, một trường học top đầu khác. Trước đây, các công ty thuộc sở hữu nhà nước và hoạt động trong lịch vực công nghệ có thể có nghĩa là trái phiếu của họ miễn nhiễm với những lo ngại thua lỗ, nhưng giờ thì không.

Ngân hàng đầu tư Trung Quốc đã có một thống kê kỷ lục: 21 tỷ đô la trái phiếu mặc định được phát hành trong năm nay. Phần lớn trong số đó là ở thị trường nội địa với Trái phiếu có mệnh giá bằng đồng nhân dân tệ và được nắm giữ chủ yếu bởi các nhà đầu tư trong nước, nhưng sự gia tăng trái phiếu vào năm 2019 cho thấy nhiều rắc rối có thể xảy ra vào năm 2020 đối với khoản nợ dựa trên đồng đô la trong bối cảnh thu hút ngày càng nhiều các nhà đầu tư quốc tế hơn.

Thùy Dung

Theo Bloomberg