HSBC: Nghịch lý kinh tế Việt Nam nhìn từ ốc vít, sạc pin

FICA - HSBC chỉ ra rằng, điện thoại và linh kiện hiện đang là những mặt hàng xuất khẩu hàng đầu của Việt Nam,nhưng rất ít công ty Việt Nam lọt vào được danh sách cung cấp linh kiện.

Theo đánh giá của Khối phân tích Ngân hàng HSBC tại Báo cáo Kinh tế vĩ mô - Triển vọng thị trường Việt Nam vừa phát hành chiều nay (2/10), lĩnh vực xuất khẩu của Việt Nam đang hoạt động rất tốt, đạt tăng trưởng 14,1% tính từ đầu năm đến nay - đây là một kết quả khá ấn tượng nếu xét về lực cầu không mấy sáng sủa trên toàn cầu.

Với chỉ số sản xuất liên tục tăng và hàng tồn kho giảm, HSBC cho rằng, sản lượng của Việt Nam sẽ tăng cao hơn trong quý IV, qua đó đưa tăng trưởng GDP quý này lên 6% so với cùng kỳ năm ngoái.

Điện thoại và linh kiện hiện đang là những mặt hàng xuất khẩu hàng đầu của Việt Nam.

Trong ngắn hạn, HSBC đánh giá, nền kinh tế sẽ duy trì ổn định. Áp lực lạm phát nhẹ khi nguồn cung thực phẩm dồi dào, lực cầu trong nước yếu, tín dụng tăng trưởng thấp và giá cả xăng dầu thấp. Thêm vào đó, những năm gần đây, thâm hụt thương mại của các công ty trong nước đã giảm dần trong khi xuất siêu của các công ty có vốn đầu tư nước ngoài tăng cao hơn, góp phần ổn định đồng nội tệ và nền kinh tế.

Tăng trưởng của xuất khẩu giúp bù đắp phần đầu tư chậm lại và nhu cầu lao động tăng. Theo dự báo của Liên Hiệp Quốc, dân số Việt Nam đạt 93 triệu người vào năm 2014 và 60% trong số đó nằm trong độ tuổi lao động. Cả dân số và và lực lượng lao động đều được dự báo tiếp tục tăng trưởng khoảng 1% mỗi năm đòi hỏi phải gia tăng đầu tư và việc làm để đáp ứng hiệu quả lực lượng lao động hiện có và sắp tới.

Trong trung hạn, HSBC cho rằng, Việt Nam cần cải cách thị trường lao động, tài chính, cơ sở hạ tầng và các ngành công nghiệp phụ trợ để có thể tăng trưởng bền vững. Mức độ kết nối thấp với các doanh nghiệp nước ngoài và tình trạng thiếu lao động có tay nghề cao kéo dài hiện đang làm hạn chế các lợi ích của doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài đặc biệt là trong việc tiếp thu công nghệ.

Các chuyên viên phân tích của HSBC dẫn chứng: điện thoại và linh kiện hiện đang là những mặt hàng xuất khẩu hàng đầu của Việt Nam, chiếm 15,6% tổng xuất khẩu tính từ đầu năm đến nay, từ mức 0% trong năm 2010. Nhưng bên cạnh lợi thế về nhân công rẻ, có rất ít công ty Việt Nam tìm được cách lọt vào danh sách cung cấp linh kiện cho lĩnh vực xuất khẩu máy thu phát cầm tay.

Ngoài ra, HSBC cũng kỳ vọng, Chính sách của chính phủ sẽ tập trung vào phát triển giá trị các mặt hàng nông nghiệp xuất khẩu, phát triển ngành công nghiệp phụ trợ, xây dựng hạ tầng cơ sở công thực sự cần thiết và tăng cường cho đào tạo tay nghề kỹ thuật cao. Phiên họp Quốc Hội đang diễn ra là một dịp quan trọng để theo dõi cam kết của các nhà làm chính sách đối với cải cách.

HSBC chỉ ra rằng, trước đây, các công ty có vốn đầu tư nước ngoài xuất khẩu ròng còn các công ty trong nước thâm hụt (tương tự tình hình ở Trung Quốc ). Các công ty trong nước chủ yếu nhập khẩu để phục vụ nhu cầu tiêu thụ trong nước trong khi các công ty nước ngoài đầu tư vào Việt Nam chủ yếu để tận  dụng nguồn lao động rẻ.

Thâm hụt thương mại các công ty trong nước rất cao trong những thời kỳ kinh tế phát triển nóng nhất (giai đoạn 2008 và 2011). Cũng chính vì thế khi nhu cầu nhập này giảm xuống cũng là lúc cán cân thương mại Việt Nam đạt thặng dư dù chỉ ở mức nhỏ trong ba năm qua. Cũng trong lúc đó, vốn FDI của các công ty nước ngoài chảy vào Việt Nam nhằm tận dụng nguồn lao động, điện, và nước giá rẻ đã làm tăng thặng dư thương mại của họ.

Câu hỏi đặt ra là, viễn cảnh kinh tế Việt Nam sẽ ra sao trong ngắn hạn? HSBC kỳ vọng, Việt Nam có thể duy trì mức thặng dư thương mại nhỏ nhờ nguồn lao động cạnh tranh, miễn là các công ty trong nước, đặc biệt là các công ty nhà nước không có những gói tín dụng lớn dẫn tới sử dụng các gói này để nhập siêu và bóp méo cán cân thương mại (khoảng trên 15 tỷ USD).

Qua một nghiên cứu về cấu trúc sở hữu thương mại, HSBC đánh giá, các công ty trong nước đang mất dần tính cạnh tranh, và vấn đề này cần được giải quyết trong trung hạn.

Theo đó, các công ty nước ngoài đang hoạt động tại Việt Nam tạo cơ hội cho các công ty trong nước học hỏi công nghệ mới, tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu, tạo việc làm và thu nhập cho người dân chưa có kỹ năng ở khu vực nông thôn. Tuy vậy, Nhà nước cũng phải hết sức chủ động đưa ra các chính sách để tối đa hóa các cơ hội đó. Để đạt được điều này, các nhà hoạch định chính sách đã thực hiện bước đầu tiên là giảm đầu tư lãng phí.

Ngoài ra, HSBC đánh giá, Hiệp định tự do thương mại Việt Nam – châu Âu có thể sẽ được ký kết vào cuối năm hoặc đầu năm 2015, sẽ khiến cho hàng xuất khẩu từ lĩnh vực sản xuất tăng mạnh. Chỉ trong năm nay, xuất khẩu giày đã tăng 24,6% tính từ đầu năm (tháng 1 tới tháng 9), trong khi dệt may tăng 18,6%. Với việc châu Âu dừng các biện pháp chống bán phá giá với hàng giày da của Việt Nam, chi phí nhân công cạnh tranh so với Trung Quốc và triển vọng về Hiệp định hợp tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) đã khiến các công ty chuyển cơ sở sản xuất sang Việt Nam.

Tại báo cáo này, các chuyên viên của HSBC cũng đưa ra nhận xét, thực tế, các gia đình Việt Nam hoặc đang trả dần các khoản nợ, hoặc bị giảm tài sản do vàng và bất động sản rớt giá, hoặc có ít cơ hội việc làm hơn và những điều này đã khiến họ thắt chặt túi tiền và giảm độ chấp nhận rủi ro.

Do đó, khối phân tích HSBC không kỳ vọng tăng trưởng tín dụng của Việt Nam sẽ đạt hơn 10% trong năm nay. Lạm phát toàn phần giảm đến mức 3,6% trong tháng 9 so với cùng kỳ năm ngoài dù chi phí giáo dục tăng. Dự báo, CPI trong quý 4 2014 không thay đổi nhiều, đạt 3,7% vào cuối năm so với cùng kỳ năm ngoái.

Bích Diệp

Chuyên mục: Vĩ Mô

Địa chỉ email của bạn sẽ không được công bố. Các trường bắt buộc được đánh dấu *