Nhập siêu tăng mạnh, lệ thuộc càng nhiều

Cụ thể, theo số liệu thống kê tạm tính của Bộ Công Thương, trong 8 tháng đầu năm 2014, xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam sang thị trường Trung Quốc tiếp tục đạt được tốc độ tăng trưởng trên 15%. Kim ngạch xuất khẩu trong 8 tháng qua đạt 9,79 tỷ USD.

Trong đó, mặt hàng máy tính linh kiện điện tử với kim ngạch đạt 1,26 tỷ USD trong 8 tháng/2014, tuy nhiên so với cùng kỳ năm 2013 vẫn giảm 15,81%. Đứng ở vị trí thứ hai là mặt hàng dầu thô, với kim ngạch đạt 960,55 triệu USD, tăng mạnh 85,58% so với cùng kỳ năm trước.

Trong 8 tháng đầu năm nay, mặt hàng gạo tiếp tục là một trong những mặt hàng nông sản chủ lực của nước ta xuất khẩu sang Trung Quốc, với kim ngạch đạt 721,74 triệu USD, tăng 7,46% so với 8 tháng/2013.

Trong khi đó, ở chiều ngược lại, đến hết tháng 8/2014, tổng kim ngạch nhập khẩu hàng hóa của Việt Nam từ thị trường Trung Quốc đạt khoảng 27,06 tỷ USD, tăng 15,77% so với cùng kỳ năm ngoái.

Việt Nam tiếp tục nhập siêu từ thị trường Trung Quốc, lên đến 17,26 tỷ USD, trung bình mỗi tháng kim ngạch nhập siêu là 2,16 tỷ USD/tháng.

Hàng trăm xe container đang chờ làm thủ tục xuất khẩu hàng sang Trung Quốc tại cửa khẩu Tân Thanh - Ảnh: LĐO

Trong 8 tháng đầu năm 2014, có 7 mặt hàng nhập khẩu từ Trung Quốc đạt kim ngạch trên 1 tỷ USD trở lên, với cùng kỳ 2013 chỉ có mặt hàng máy tính linh kiện điện tử giảm 4,95%, kim ngạch đạt 2,73 tỷ USD; còn những nhóm hàng khác đều tăng khá cao.

Cụ thể, đứng đầu về kim ngạch nhập khẩu là máy móc thiết bị, với kim ngạch đạt 5 tỷ USD, tăng 27,97%; điện thoại linh kiện đạt 3,71 tỷ USD; tăng 2,66%; vải các loại tăng 24,06%, đạt 3,03 tỷ USD; sắt thép các loại cũng tăng 26,88%, đạt 2,07tỷ USD…

Hiện Trung Quốc vẫn là thị trường nhập khẩu hàng hóa lớn nhất của Việt Nam, xu hướng nhập siêu tăng mạnh và sự phụ thuộc ngày càng nhiều.

Mua rẻ bán rẻ, Việt Nam chủ động phụ thuộc

Một thực tế đã tồn tại nhiều năm qua trong nền kinh tế Việt Nam là Việt Nam xuất khẩu chủ yếu các mặt hàng nông sản, thủy sản, lúa gạo, khoáng sản tự nhiên sang Trung Quốc với giá rẻ sau đó nhập các sản phẩm đã qua chế biến và máy móc thiết bị từ Trng Quốc với giá cao.

Nhận định về vấn đề này, TS Lê Đăng Doanh - nguyên Viện trưởng Viện Quản lý Kinh tế trung ương cho biết, điều này tiềm ẩn rủi ro là Việt Nam phụ thuộc vào thị trường Trung Quốc, nếu như Trung Quốc sử dụng vị thế là người xuất cũng như người nhập lớn kinh tế Việt Nam sẽ thiệt thòi.

Nhập siêu từ Trung Quốc so với tổng nhập siêu từ các nguồn khác giai đoạn 2000 - 2013. Đơn vị: tỷ USD. Nguồn: Tổng cục Hải quan

Đồng quan điểm với TS Lê Đăng Doanh, GSTS Đặng Đình Đào - nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu Kinh tế và Phát triển, Đại học KTQD cho biết, chính sách mua rẻ, bán rẻ, xuất khẩu thô và nhập khẩu các sản phẩm đã qua chế biến, máy móc của Việt Nam thể hiện cách làm ăn dựa vào kinh tế tài nguyên, tư tưởng "chụp giật" trong kinh doanh, không tính toán làm ăn lâu dài theo quy tắc thị trường.

"Dựa vào kinh tế tài nguyên thường mang lại lợi nhuận nhanh hơn cho doanh nghiệp, thay vì phải nghiên cứu ứng dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất chế biến các sản phẩm có hàm lượng khoa học kỹ thuật cao. Nguồn tài nguyên bao giờ cũng có giới hạn và đến một lúc sẽ cạn kiệt và Viêt Nam lại phải dùng đô la để nhập về chính những sản phẩm mà chúng ta đã xuất khẩu trong tương lai không xa", GSTS Đặng Đình Đào nói.