Là vị trưởng ngành duy nhất đăng đàn làm rõ hơn một số vấn đề tại phiên thảo luận về tái cơ cấu nền kinh tế với ba trọng tâm là tái cơ cấu đầu tư công, doanh nghiệp nhà nước và ngành ngân hàng, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Bùi Quang Vinh đánh giá cao báo cáo giám sát của Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Ông nói: “Báo cáo rất sát thực tiễn, công tâm. Tự chúng ta thấy rằng nhiều cái được và chưa hài lòng. Bản thân các thành viên Chính phủ cũng thấy. Chúng tôi mong muốn được tiếp thu”.

Thẳng thắn nhìn nhận, Bộ trưởng Bùi Quang Vinh cho biết: Chất lượng nền kinh tế của chúng ta đang có vấn đề. Động lực để chúng ta tăng trưởng cao hơn nữa như mong muốn của chúng ta cũng có vấn đề, điều này đốc thúc chúng ta phải đổi mới mô hình tăng trưởng, thay đổi thể chế. Đây là điều mọi người dân cũng cảm nhận được chứ không riêng đại biểu Quốc hội.

Bộ trưởng nhấn mạnh: “Chúng tôi đánh giá chi tiết những nguy cơ của Việt Nam và những dấu hiệu tụt hậu kinh tế Việt Nam. Trong đó, những chỉ số nói lên rằng, chúng ta tăng trưởng như vậy nhưng thống kê trong những năm qua cho thấy chúng ta đang giảm dần tốc độ tăng trưởng chất lượng, hiệu quả, chi phí, năng lượng cho một đơn vị tăng trưởng cũng như năng suất lao động. Các yếu tố này dù có tăng nhưng chậm đi. Chi tiêu của nhân tố trung gian hay năng suất nhân tố tổng hợp cũng giảm. Cân đối vĩ mô như chỉ tiêu tiết kiệm so với GDP thì cũng đang giảm đi. Có những chỉ số rất sâu sắc, chất lượng kinh tế theo phân tích đang giảm dần, báo hiệu rằng chúng ta cần thay đổi mô hình, nếu không đổi mới thì tăng trưởng sẽ không cao”.

Còn ý kiến cho rằng, chúng ta tăng trưởng dưới tiềm năng, Bộ trưởng Vinh bày tỏ thái độ chưa đồng tình với ý kiến này. Ông đặt câu hỏi: “Vì tiềm năng tính bằng cái gì? Căn cứ nào để tính tiềm năng tăng trưởng là bao nhiêu, 7%? Không phải. Việt Nam sẽ tăng trưởng 8-9% và quốc tế đang đề nghị Việt Nam phải tăng trưởng từ 8-9,5% thì 40 năm sau chúng ta mới bằng Hàn Quốc bây giờ”.

Cho nên, theo vị trưởng ngành kế hoạch và đầu tu, tiềm năng hay không chính ở con người, còn tài nguyên không phải quyết định. Những đất nước không có tiềm năng về tài nguyên nhưng họ có tiềm năng con người, họ là những nước phát triển mạnh mẽ nhất. Cho nên, giới hạn tiềm năng chính là giới hạn ở trí tuệ con người. Việt Nam có rất nhiều tiềm năng.

Trước thực tế trên, Bộ trưởng Vinh cho biết: Chúng ta phải tiếp tục tái cấu trúc nền kinh tế. Chính phủ tiếp thu ý kiến đại biểu, những việc làm được mới chỉ là ban đầu, trong 3 lĩnh vực này cần tiếp tục làm nhiều hơn. Nhưng chúng ta chưa thảo luận nhiều về vấn đề này. Ba nội dung này chỉ là chủ chốt còn trong đề án Chính phủ phê duyệt thì nói rõ mục tiêu của tái cấu trúc đầu tư công, định hướng của nông nghiệp, công nghiệp, dịch vụ… Các lĩnh vực đều có định hướng và nguyên tắc phấn đấu tới đó. Mục tiêu cuối cùng là nền kinh tế chất lượng cao hơn, tính cạnh tranh hơn, bền vững hơn. Các ngành, lĩnh vực đều phải viết đề án của mình.

Cũng theo Bộ trưởng Vinh: “Không đổi mới cán bộ không đổi mới được nền kinh tế, vì các chuyên gia quốc tế nói rằng, nếu ông đổi mới doanh nghiệp Nhà nước mà vẫn để nguyên những cán bộ đã từng sinh ra những doanh nghiệp đó, lãnh đạo doanh nghiệp đó thì hôm nay họ không tự chặt chân mình đâu. Phải có người khác đến đổi mới. Cho nên, đổi mới cán bộ cũng là một yếu tố phải tác động mới làm đổ mới được, không đơn giản, không tự mình đổi mới mình. Khó lắm”.

Ông kể: Vừa rồi, có đánh giá là địa phương làm chậm, tôi không đồng tình với ý kiến này. Đừng trách các đồng chí địa phương. Địa phương phải phụ thuộc vào tư tưởng đổi mới của Chính phủ và của ngành, lĩnh vực, vì đây là thể chế. Còn họ không làm được thể chế. Ví dụ, ngành nông nghiệp, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn đưa ra các đề án để các địa phương làm. Còn địa phương sẽ tổng hợp lại để thực hiện và họ cũng phải xây dựng cho mình là có lợi thế gì, làm gì tăng lợi thế đó lên.

Bộ trưởng Vinh đề nghị: “Cần có sự chỉ đạo tập trung hơn để chúng ta tiếp tục làm. Không phải mục tiêu đặt ra đến 2015 mà phải làm xuyên suốt 5 năm tiếp theo. Làm sao mà năm sau tiếp tục một quá trình để Việt Nam cất cánh lên được mà còn phải dài hạn. Nhưng từng nhiệm kỳ đặt mục tiêu cụ thể để phấn đấu. Chúng ta phải đổi mới thể chế, pháp luật, chứ không thể dùng lời khuyên, mong muốn để thay đổi”.

Nguyễn Hiền