Phát biểu tại Hội thảo “Giải pháp thúc đẩy thu hút vốn đầu tư vào hạ tầng giao thông” diễn ra sáng nay, Vụ trưởng, Trưởng ban Quản lý các dự án đối tác công tư (Bộ GTVT) ông Nguyễn Danh Huy cho biết, đối với nguồn vốn tín dụng tài trợ cho các dự án giao thông, thị trường tín dụng trung, dài hạn khó khăn, chủ yếu là các khoản tín dụng ngắn và trung hạn, dưới 20 năm.

Theo ông Huy, hiện nay có những dự án chỉ được cho vay 15 năm, cá biệt mới có dự án được vay 20 năm. Trong khi đó, các tổ chức tín dụng trong nước còn hạn chế về nguồn lực tài chính. Vì thế nhiều khi nguồn thu phí chưa đủ trả lãi trong thời gian đầu khai thác.

Đại diện Bộ GTVT cho biết, đối với tín dụng, Bộ sẽ đề nghị Chính phủ, các ngân hàng nâng mức tín dụng đối với các dự án giao thông.

Góp phần tham luận tại Hội thảo, bà Nguyễn Thị Thuý Hạnh, Phó Vụ trưởng Vụ Tín dụng các ngành kinh tế (Ngân hàng Nhà nước) cho rằng, Bộ GTVT cần đẩy nhanh tiến độ giải phóng mặt bằng và thu phí đường bộ qua thẻ để tăng hiệu quả đầu tư các dự án.

Ước tính nhu cầu vốn đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng giao thông đường bộ đến năm 2020 bình quân khoảng 202 nghìn tỷ/năm trong đó, một số dự án giao thông quan trọng, cấp bách như quốc lộ 1 cần bình quân 22 nghìn tỷ đồng/năm; đường Hồ Chí Minh bình quân 27 nghìn tỷ đồng/năm...

Chỉ tính riêng 63 dự án BOT, BT, PPP do Bộ GTVT quản lý, các ngân hàng thương mại tham gia tài trợ tới 135 nghìn tỷ (chiếm trên 89 % tổng mức đầu tư). Chỉ tính riêng đối với Ngân hàng Phát triển tài trợ riêng cho Dự án cao tốc Hà Nội - Hải Phòng hiện nay đã giải ngân trên 20 nghìn tỷ đồng. Đây là số vốn tín dụng ngân hàng lớn nhất từ trước đến nay tài trợ cho các dự án hạ tầng giao thông. Để đáp ứng nhu cầu vốn đầu tư cho dự án, trong năm 2015 dự kiến sẽ huy động tiếp từ các ngân hàng khoảng 63.000 tỷ đồng.

Hiện nay, một số ngân hàng như BIDV, VietinBank, SHB... đã triển khai, đưa ra các chương trình tín dụng cho vay ưu đãi đối với các dự án hạ tầng giao thông, như: BIDV đã ký kết chương trình thoả thuận hợp tác giữa BIDV và Bộ GTVT ký ngày 22/01/2013 với giá trị cam kết tài trợ các dự án quốc lộ 1A, đường Hồ Chí Minh khu vực qua Tây Nguyên là 30 nghìn tỷ đồng với 19 dự án BOT; Vietinbank cam kết tài trợ cho một số dự án lớn như Dự án  đầu tư nâng cấp tuyến đường Pháp Vân – Cầu Giẽ là hơn 5.900 tỷ đồng; Dự án hầm đường bộ qua Đèo Cả là hơn 5.400 tỷ đồng, Dự án mở rộng Quốc lộ 1 đoạn qua Ninh Thuận 1.700 tỷ đồng...

Bên cạnh đó, Ngân hàng Nhà nước cũng chủ trương triển khai sản phẩm tín dụng liên kết 4 nhà trong lĩnh vực giao thông, xây dựng (ngân hàng - chủ đầu tư - nhà thầu - nhà cung cấp vật liệu xây dựng).

Ngân hàng còn ngại!

Tuy  nhiên, theo bà Hạnh, việc cấp tín dụng của các ngân hàng đối với các dự án xây dựng hạ tầng giao thông hiện nay còn gặp nhiều khó khăn như: Vốn huy động của các ngân hàng chủ yếu là ngắn hạn nhưng nhu cầu vay vốn thực hiện các dự án hạ tầng giao thông thường rất dài (khoảng 20-25 năm). Năng lực tài chính của nhiều Nhà đầu tư yếu kém, không đủ vốn chủ sở hữu tham gia vào dự án theo đúng cam kết dẫn đến phải dừng thực hiện dự án, bên cạnh đó nhiều dự án bị chậm tiến độ do năng lực thi công của nhà thầu không đáp ứng yêu cầu, tiến độ giải phóng mặt bằng chậm.

Bà Hạnh cũng chỉ ra rằng rất nhiều dự án bị tăng tổng mức đầu tư ảnh hưởng đến hiệu quả dự án, khả năng trả nợ vay ngân hàng cũng như rất khó khăn trong việc tìm nguồn vốn bổ sung để tiếp tục thực hiện dự án.

Ngoài ra, cũng có trường hợp công trình vừa mới khánh thành đã có vấn đề phải sửa chữa, doanh thu thực tế không đạt như dự kiến dẫn đến ngân hàng phải cơ cấu lại thời hạn trả nợ, phải tăng trích lập dự phòng ảnh hưởng đến kết quả kinh doanh của ngân hàng…

Bà Bùi Như Ý, Phó Tổng Giám đốc VietinBank khẳng định, mong muốn các ngân hàng, các tổ chức tài chính là được tham gia vào các dự án giao thông một cách công bằng, cạnh tranh lành mạnh.

Bên cạnh các dự án đã và đang được giải ngân,vẫn còn một số khó khăn trong quá trình xem xét, thẩm định tài trợ các dự án hạ tầng giao thông; các dự án này có nguồn vốn lớn với thời hạn thu phí dài. Các doanh nghiệp dự án thiếu về năng lực quản lý, kinh nghiệm triển khai các dự án. Điều này làm tăng rủi ro cho các dự án.

Cùng với đó, năng lực nhà thầu tham gia dự án hạn chế về tài chính, máy móc thi công. Trong quá trình thực hiện, một trong những yếu tốt dẫn đến chậm tiến độ dự án là chậm GPMB. Điều này dẫn đến việc các dự án phải đối mặt kèm với các vấn đề kèo dài thời gian thi công, tăng tổng mức đầu tư, ảnh hưởng đến hiệu quả của toàn bộ dự án.

Các dự án đã và đang triển khai thực hiện thì năng lực chủ đầu tư trong việc quản lý thu phí, ảnh hướng đến khả năng hoàn vốn.

Đối với nhiệm vụ của ngân hàng, VietinBank cho biết, đã tích cực triển khai định hướng chỉ đạo của Chính phủ, tuy nhiên vẫn phải tuân thủ quy định của tổ chức. Nguồn vốn chủ yếu ngắn hạn nhưng thời gian hoàn vốn cho các dự án BOT lại rất dài. Bên cạnh đó, ngân ahngf cũng bị kiểm soát số lượng cho vay.

Tính đến nay, ngành GTVT đã huy động khoảng 160 nghìn tỷ đồng để triển khai 65 dự án, công trình từ nguồn vốn ngoài ngân sách. Dự kiến năm 2014, ngành GTVT sẽ đạt mức giải ngân kỷ lục lên đến 100 nghìn tỷ đồng. Số vốn này chủ yếu được huy động trong khoảng ba năm trở lại đây. Từ năm 2012 về trước, chỉ có vỏn vẹn 22 dự án, với tổng mức đầu tư khiêm tốn khoảng 49.605 tỷ đồng. Nhưng riêng năm 2013 ngành GTVT đã huy động được 24 dự án, với tổng mức đầu tư khoảng 68.563 tỷ đồng. Năm 2014, số vốn thu hút cũng được 42.572 tỷ đồng. Dự kiến năm 2015, con số sẽ còn cao hơn, ở mức khoảng 45.000 tỷ đồng. Giai đoạn từ năm 2016 - 2020, dự kiến sẽ có một nguồn vốn lớn, lên đến khoảng 235 nghìn tỷ đồng vốn ngoài ngân sách đầu tư vào giao thông. Không chỉ tập trung vào đường bộ, ngành GTVT sẽ tập trung kêu gọi vốn xã hội hóa ở nhiều lĩnh vực khác như tuyến đường sắt Bắc Nam, Cảng hàng không quốc tế Long Thành, các dự án cảng biển, dự án đường thủy nội địa...

Bích Diệp