“Chúng tôi muốn bán tôm có chất lượng”

“Tôi muốn sản xuất, kinh doanh tôm công bằng, bền vững và có trách nhiệm, loại bỏ việc lừa dối người tiêu dùng bằng mạ băng 20% hoặc hơn”, đây là câu trả lời của “vua tôm” Lê Văn Quang – Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng giám đốc Tập đoàn thủy sản Minh Phú trước thềm phiên đối thoại về ngành tôm tại Brussel (Bỉ) diễn ra mới đây.

Trả lời câu hỏi phóng viên, ông Quang cho rằng, điều mà các cơ quan Nhà nước có thể làm để hỗ trợ cho ngành thủy sản chính là cần tăng cường kiểm soát kháng sinh trong nuôi tôm hiệu quả hơn và đấu tranh với nghị viện EU để nghiêm cấm việc mạ băng trên 15% và kiểm soát tôm nhập vào EU bằng trọng lượng tịnh của tôm chứ không tính trọng lượng cả lớp mạ băng.

"Vua tôm" Lê Văn Quang: "Chúng tôi luôn muốn bán tâm có chất lượng, đúng tiêu chuẩn chứ không muốn gian dối"

Tại phiên đối thoại Việt Nam – EU vì sự phát triển bền vững của sản xuất và thương mại tôm, lãnh đạo Minh Phú cũng thẳng thắn: “Chúng tôi muốn bán tôm có chất lượng, đúng theo tiêu chuẩn, chứ không muốn gian dối để tăng trọng lượng con tôm khi mạ băng. Nhưng nhà nhập khẩu châu Âu yêu cầu nên chúng tôi phải làm theo”.

Đáp lại, ông Olivier Hottlet, Giám đốc Tập đoàn Hottlet Frozen Foods cho rằng, các nhà xuất khẩu tôm Việt Nam đôi khi vi phạm tiêu chuẩn chất lượng do họ làm theo đơn đặt hàng của một số nhà nhập khẩu. Điều này khiến ông rất lo ngại.

“Thực tế, việc mạ băng sản phẩm cũng không phải là vấn đề nhưng điều đó phải được thể hiện trên bao bì. Việc ghi đúng thông tin trên bao bì là rất quan trọng. Có thể khách hàng hoặc nhà quản lý không biết, nhưng đã đến lúc chúng ta phải chấm dứt hiện trạng này. Phía châu Âu nên có hành động cụ thể”, ông Hottler nêu quan điểm.

Các đối tác châu Âu cho rằng, doanh nghiệp chế biến xuất khẩu nên từ chối những nhà nhập khẩu/phân phối nếu họ đưa ra các yêu cầu gian dối. Nếu không, việc làm này sẽ ảnh hưởng đến uy tín chất lượng của sản phẩm tôm Việt Nam trong tương lai gần.

Vi phạm nằm trong… đơn đặt hàng!

Bên cạnh đó, vi phạm quy định về ghi nhãn bao bì đóng gói sản phẩm tôm được cho là vấn đề nổi bật trong hoạt động xuất khẩu tôm của Việt Nam sang thị trường EU hiện nay. Có thể kể đến việc doanh nghiệp chế biến tôm Việt Nam nhập khẩu tôm từ Ấn Độ và Ecuador nhưng lại đề nguồn gốc từ Việt Nam trên bao bì, hoặc thành phần dinh dưỡng và trọng lượng trên bao bì không đúng với sản phẩm.

Tại cuộc đối thoại này, các doanh nghiệp Việt Nam đã có cơ hội chia sẻ rằng, những vi phạm trên thực ra lại là yêu cầu trong đơn đặt hàng từ phía các nhà nhập khẩu và phân phối châu Âu do họ muốn cạnh tranh hạ giá thành sản phẩm.

EU đang là thị trường xuất khẩu chủ lực của ngành tôm Việt Nam (ảnh minh hoạ)

Trong khi đó, một thông tin đưa ra tại phiên đối thoại này cho thấy, người tiêu dùng châu Âu hiện nay không biết có bao nhiêu loại tôm và không hiểu dựa trên tiêu chí nào mà các loại tôm lại có giá khác nhau.

Bà Véronique Quintelier, đại diện tập đoàn bán lẻ Colruyt, cho biết: “Người tiêu dùng hỏi chúng tôi tại sao tôm sú lại đắt hơn tôm thẻ. Họ cũng không hiểu chứng chỉ ASC hay Global GAP nghĩa là gì. Họ chỉ biết là nên mua những sản phẩm có chứng nhận này”.

Theo đó, vị này cho rằng, việc nâng cao hiểu biết về sản phẩm cho người tiêu dùng châu Âu là rất quan trọng, đòi hỏi sự hợp tác của tất cả các bên để thông tin minh bạch đến được với người tiêu dùng. Họ nên được biết nguồn gốc xuất xứ của con tôm, để đến được tay họ thì con tôm đó đã trải qua quá trình như thế nào.

“Thông thường, người tiêu dùng chọn mua sản phẩm dựa vào sự hiểu biết của họ về nhãn hàng, nhưng hiện tại, họ chỉ biết dựa vào tên tuổi của nhà phân phối hoặc bán lẻ. Nếu Việt Nam làm tốt hơn việc quảng bá nhãn hiệu sản phẩm tôm của mình thì sẽ không bị phụ thuộc vào tên tuổi của nhà phân phối”, bà Veronique lưu ý.

Liên quan đến vấn đề “thẻ vàng” với tôm Việt Nam khi xuất khẩu vào châu Âu, bà Nguyễn Thị Lê Hoa, Phó Giám đốc, Tổ chức Oxfam tại Việt Nam cho hay, dự án “phát triển chuỗi giá trị sản xuất tôm bền vững – công bằng tại Việt Nam” (SusV) đang tập trung vào chuỗi tôm nuôi trồng trong khi thẻ vàng của EU là cho phần khai thác thủy sản vì vậy không liên quan trực tiếp.

Tuy nhiên, một phần nguyên liệu chế biến thức ăn tôm sẽ có nguồn gốc từ khai thác, do vậy sẽ có rủi ro cho con tôm nếu người nông dân sử dụng thức ăn không rõ nguồn gốc.

Hiện dự án này đã có các can thiệp giúp nâng cao nhận thức của người nông dân về tầm quan trọng của kiểm soát chất lượng, nguồn gốc thức ăn. Bên cạnh đó, giúp các tổ nhóm nông dân kết nối và đàm phán các hợp đồng phù hợp với các nhà cung cấp thức ăn. Việc này không chỉ giúp đảm bảo về chất lượng, nguồn gốc thức ăn mà còn giúp nông dân có được các giá cả và điều khoản ưu đãi trong hợp đồng.

Theo đánh giá của Vasep, EU là thị trường nhập khẩu tôm lớn nhất của Việt Nam, chiếm 24,4% tổng xuất khẩu tôm của Việt Nam đi các thị trường.

Hai quý đầu năm nay, xuất khẩu tôm Việt Nam sang EU tăng trưởng mạnh trong bối cảnh xuất khẩu tôm sang các thị trường lớn như Mỹ, Trung Quốc, Nhật Bản sụt giảm. Tuy nhiên, bước sang quý III năm nay, xuất khẩu tôm sang thị trường này bắt đầu sụt giảm.

Tháng 10 năm nay, xuất khẩu tôm sang EU giảm mạnh 30,6% với giá trị xuất khẩu sang 3 thị trường lớn nhất trong khối đều giảm. Nhờ tăng trưởng tốt trong 2 quý đầu năm nên xuất khẩu tôm Việt Nam sang thị trường EU tính tới tháng 10 năm nay vẫn tăng nhẹ 4,4% đạt 724,7 triệu USD.

Anh, Hà Lan và Đức là 3 thị trường nhập khẩu lớn nhất tôm của Việt Nam trong khối EU. Mười tháng đầu năm nay, xuất khẩu tôm sang Anh và Đức tăng lần lượt 19% và 16% trong khi xuất khẩu sang Hà Lan giảm 1,4%.

Mai Chi