Thảo luận ở hội trường về việc quản lý, sử dụng vốn, tài sản Nhà nước tại doanh nghiệp và cổ phần hóá sáng nay (28/5), đại biểu các đại biểu Leo Thị Lịch (Bắc Giang) thẳng thắn: "Nhiều Bộ ngành không muốn rời xa các doanh nghiệp vốn được coi là sân sau của mình".

Đại biểu tỉnh Bắc Giang cho rằng: "Đây phải chăng là biểu hiện của lợi ích nhóm hay là nguyên nhân dẫn tới nhóm lợi ích khi một số cơ quan quản lý Nhà nước vừa “đá bóng, vừa thổi còi"

Theo bà Lịch, việc các Bộ, ngành không "buông" doanh nghiệp dẫn đến tình trạng không khách quan trong việc xây dựng chính sách, nhất là chính sách đối với môi trường hoạt động của doanh nghiệp nói chung.

"Từ đó làm giảm hiệu quả quản lý nhà nước của cơ quan nhà nước vừa tạo ra sự ỉ lại không chịu vươn lên của DNNN, vừa làm méo mó môi trường cạnh tranh và gây ra nhiều hiện tượng tiêu cực tham nhũng, lãng phí như thực tiễn vừa xảy ra trong thời gian qua", bà Lịch nói.

Bà Lịch cho rằng, thời gian tới phải thực hiện triệt để nội dung này như trong kiến nghị của đoàn giám sát. Hiện nay vẫn còn hiện tượng giao nhiệm vụ cho DNNN thực hiện các nhiệm vụ chính sách xã hội, việc không tách bạch giữa làm kinh doanh với làm công cụ xã hội đã tạo gánh nặng cho DNNN trong việc phải lo gánh vác nhiệm cụ công ích.

"Về vấn đề bảo toàn vốn doanh nghiệp Nhà nước, hiện vẫn chỉ bảo tồn vốn tài sản trên sổ sách còn giá trị thực tế giảm nhiều lần, có đơn vị gần như mất hết. Do đó, chính sách khấu hao cần nghiên cứu lại để "vốn bỏ ra tương đương một chiếc ôtô thì 10 - 20 năm sau vốn đó vẫn phải đủ giá trị mua chiếc xe tính năng tương đương", bà nhấn mạnh.

Theo báo cáo giám sát việc thực hiện chính sách, pháp luật về quản lý, sử dụng vốn, tài sản nhà nước tại doanh nghiệp và cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước giai đoạn 2011-2016, đến hết năm 2016, cả nước còn 583 doanh nghiệp do Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ, trong đó có 492 doanh nghiệp độc lập thuộc các Bộ ngành, địa phương.

Theo kết quả giám sát, đã có 571 doanh nghiệp cổ phần hoá trong 6 năm qua, các chỉ số kinh doanh tại hầu hết doanh nghiệp Nhà nước đều tăng sau bán vốn Nhà nước, tổng tài sản tăng 39%, doanh thu 29%, thu nhập bình quân của người lao động tăng 33%... Đến cuối 2015, các tập đoàn tổng công ty Nhà nước đã thoái vốn được gần 10.000 tỷ đồng, thu về hơn 11.000 tỷ đồng cho ngân sách. 

Song không phải việc cổ phần hoá ở mọi nơi đều diễn ra thuận lợi. Quá trình định giá doanh nghiệp tại một số đơn vị chưa theo đúng nguyên tắc thị trường, dẫn tới sai lệch nhằm trục lợi, gây thất thoát tài sản, vốn Nhà nước. Một số trường hợp được dẫn chứng đến tại Công ty TNHH MTV Tổng cổng ty Truyền hình Cáp Việt Nam (VTVCab) và Công ty TNHH Truyền hình cáp Saigontourist (SCTV) , Kiểm toán Nhà nước xác định giá trị vốn nhà nước tăng thêm gần 15.700 tỷ đồng, trong đó Saigontourist tăng 12.018 tỷ đồng và VTVCab hơn 3.666 tỷ đồng... 

Đáng lưu ý, báo cáo chỉ ra rằng, sai phạm, hạn chế trong bán vốn Nhà nước không chỉ xảy ra tại doanh nghiệp mà Bộ quản lý, đại diện chủ sở hữu Nhà nước cũng chưa làm tròn trách nhiệm, để xảy ra sai phạm tại doanh nghiệp Nhà nước thuộc quyền quản lý. Chẳng hạn, Bộ Công thương, Bộ Giao thông Vận tải, Bộ Thông tin và Truyền thông... trong đó có trách nhiệm của Bộ Tài chính, Bộ Kế hoạch & Đầu tư với vai trò là cơ quan tham mưu, tổng hợp cho Chính phủ, Thủ tướng.

Các Bộ cũng chưa kịp thời đề xuất sửa đổi, bổ sung quy định của pháp luật liên quan; chưa chỉ đạo sát sao thực hiện phương án sắp xếp, cổ phần hóa, tái cơ cấu doanh nghiệp theo phương án đã được phê duyệt. Một số Bộ, ngành, địa phương chậm chuyển giao quyền đại diện chủ sở hữu vốn nhà nước tại doanh nghiệp về SCIC.

Phương Dung