Nên dành ít nhất 10-20 năm xây nhà cho thuê

Theo ông Thành, xuất phát từ chỗ nước ta từ nước trung bình, do vậy, chương trình xây dựng và phát triển nhà ở xã hội trong thời gian đầu (ít nhất 10 - 20 năm) Nhà nước và doanh nghiệp xây nhà cho các đối tượng “thuê”, không bán. Khi chỉ cho thuê thì người thuê không có quyền bán và như vậy nhà nước mới giữ được ý nghĩa tốt ban đầu của chính sách phát triển nhà ở; tránh việc mua đi bán lại… gây xáo trộn thị trường.

Bên cạnh đó, cần thống nhất cách đặt tên cho công trình xây dựng nhà ở xã hội, không nên gọi công trình xây nhà cho người thu nhập thấp. Tránh như hiện nay dàng từ “Khu nhà ở tái định cư” hoặc “Nhà ở dành cho người thu nhập thấp”. Để không tạo ra cách biệt trong xã hội, và ấn tượng không tốt trong yếu tố tâm lý của người dân sống trong khu vực này; ngay cả đặt tên gọi cho khu dân cư cũng phải thận trọng.

Ông Thành dẫn một ví dụ trong thực tế tại Quận 7, thành phố Hồ Chí Minh, khu “Tái định cư Tân Quy Đông” được quy hoạc cải tạo xây dựng mới có cơ sở hạ tầng rất khang trang. Nhưng giá nhà đất tại đây thấp hơn hẳn khu vực xung quanh. Trong trường hợp với tên gọi: “khu dân cư dành cho người có thu nhập thấp” thì có lẽ giá cả còn chênh lệch hơn nhiều. Nên thống nhất tên gọi là xây dựng “khu nhà ở phát triển” thay vì “khu nhà ở tái định cư” hoặc “khu nhà dành cho người thu nhập thấp”. Từng nơi có thể đặt tên đẹp (đặt tên từng dự án): “khu nhà ở Thảo Điền”… dựa theo tên địa phương.

Ông cũng cho rằng, chương trình xây dựng và phát triển nhà ở xã hội sẽ phát triển thành nhiều cụm xen kẽ trong khu đô thị, nên quy hoạch tương đối khang trang rộng rãi; tỷ lệ mật độ xây dựng, cây xanh, đường sá, các công trình phúc lợi (công viên cây xanh, hồ phun nước… đường điện, đường nước…) cần được giải quyết hợp lý. Xây dựng khu vực này thực sự tốt, xem đây là “điểm nhấn” trong thực hiện chủ trương “an sinh xã hội” của Đảng và Nhà nước.

Nhà phố hay chung cư?

Đối với khái niệm nhà ở xã hội, ông Thành cho rằng, để có thể giải quyết nhà ở với mức đầu tư (chi phí xây dựng nhà) thấp nhất, hiện nay, loại hình nhà ở xã hội được xây dựng và phát triển rộng rãi là: nhà chung cư (căn hộ chung cư). Thông thường là chung cư được xây dựng với tầng cao 5 tầng và không có xây dựng thang máy (mục đích giảm chi phí đầu tư).

Tuy nhiên, cần chú ý đặc điểm của xây nhà chung cư, thường sau một thời gian (một vài năm) có những rắc rối phát sinh. Đó là việc nứt, nẻ (do nền đất yếu, do vật tư như ciment, sắt, thép… không đủ trong quá trình kiểm soát thi công không chặt chẽ), và nhiều sự cố trong đường điện, nước, cơ sở hạ tầng của toàn khu. Do những đặc điểm trên, việc đầu tư giá thành công trình phải đảm bảo tính đúng, tính đủ. Đồng thời phải kiểm tra, kiểm soát chặt chẽ trong quá trình thi công công trình.

Căn hộ nhà ở xã hội diện tích bao nhiêu là đủ?: Một đặc điểm khác là căn hộ, chung cư nhà ở xã hội thấp nhất phải từ 50m2 trở lên. Đảm bảo nhu cầu tối thiểu 2 vợ chồng và 2 con ở được. Nhưng căn hộ không nên trên 100m2 (để giảm chi phí đầu tư) trừ  một vài trường hợp đặc biệt. Việc xây dựng chung cư phải hướng đến phát triển bền vững, do vậy kiên quyết không xây dựng căn hộ nhỏ (dưới 50m2) (không tạo thành khu nhà ổ chuột trên không). Trường hợp giải quyết cho những cá nhân (chưa có gia đình), có thể cho thuê nhà ở cho 2 người ở chung (làm cùng đơn vị) một căn hộ.

Dùng vốn ngân sách xây nhà ở xã hội

Về đối tượng được Nhà nước xem xét giải quyết cho thuê nhà dài hạn, ông Thành cho rằng cần xếp theo đối tượng ưu tiên: Công nhân đang lao động sản xuất kinh doanh tại các Khu công nghiệp, Khu chế xuất, tại các Tỉnh và Thành phố; Cán bộ, công nhân viên chức Nhà nước chưa có nhà ở; Diện gia đình chính sách, gia đình thương binh liệt sĩ, có công với cách mạng cũng được xem xét cho thuê nhà; Diện nhà bị đền bù, giải tỏa; Diện người nghèo tại địa phương chưa có nhà ở

Vì nhu cầu nhà ở xã hội rất lớn, ngân sách rất khó có khả năng một mình đảm đương nhiệm vụ này; có thể huy động mọi nguồn lực trong xã hội. Theo đó, nguồn vốn có thể lấy từ khoản trích ngân sách hàng năm; hoặc nguồn vốn từ các công ty kinh doanh bất động sản, công ty đầu tư xây dựng khu công nghiệp; quỹ “xây dựng và phát triển nhà ở xã hội” do Việt Kiều, doanh nhân và người dân trong nước đóng góp; hoặc từ Quỹ tiết kiệm nhà ở.

Ông Thành cũng cho rằng, Nhà nước và doanh nghiệp nên cùng làm. Nhà nước quy hoạch đất, doanh nghiệp bỏ vốn tự có và một phần vốn vay ưu đãi để xây dựng và cho thuê; hoặc doanh nghiệp xây dựng xong, bán lại cho Nhà nước để cho thuê (với các đối tượng được Nhà nước duyệt). Nhà nước có chính sách miễn thu tiền sử dụng đất, miễn thuế VAT, miễn thuế thu nhập doanh nghiệp (xem đây là loại hình kinh doanh đặc biệt).

Phương Dung