Ngày 19/10/2007, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định 162/2007/QĐ-TTg công nhận Khu kinh tế Cửa khẩu quốc tế Cầu Treo Hà Tĩnh (KKT CKCT) là khu phi thuế quan, với hàng loạt ưu đãi về chính sách tài chính, đầu tư, đất đai cho các nhà đầu tư hoạt động trong KKT.

Khi được thành lập, với các chính sách ưu đãi rất lớn của Chính phủ và tỉnh Hà Tĩnh, người dân tỉnh này đã rất kỳ vọng khu kinh tế sẽ thu hút đông đảo doanh nghiệp lớn từ trong và ngoài nước vào đầu tư, cùng với đó là hàng nghìn hộ cá thể tham gia đầu tư sản xuất, kinh doanh tại đây.

Vừa mới "lóe sáng" được những năm đầu sau thành lập, 1 trong 9 khu kinh tế trọng điểm của cả nước này đã phải chịu tác động rất lớn khi Luật Thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu số 107 có hiệu lực từ ngày 1/9/2016. Theo đó KKT CKCT không còn đáp ứng đủ điều kiện để được hưởng ưu đãi Khu phi thuế quan, không còn được hưởng các chính sách thuế đối với hàng hóa, dịch vụ như trước.

Tiếp đó, ngày 1/6/2018, Bộ Tài chính cho giải thể Chi cục Hải quan KKT CKCT (trực thuộc Cục Hải quan Hà Tĩnh theo Quyết định số 768/QĐ-BTC) vốn mới được thành lập vào tháng 4/2010. 

Các chính sách trên thay đổi đã khiến nhiều doanh nghiệp, nhà đầu tư bị động, lúng túng trong kế hoạch sản xuất kinh doanh; nhiều nhà đầu tư không muốn đầu tư dài hạn vào KKT, "tháo chạy" khỏi địa bàn.

Thực trạng đó cũng khiến các công trình đầu tư bằng ngân sách nhà nước với số vốn lên đến hàng trăm tỷ đồng tại khu kinh tế này cũng chịu tác động lớn, bị lãng phí, xuống cấp một cách xót xa.

Để quản lý nhà nước về Hải quan tại khu vực này, ngày 6/4/2010 Bộ trưởng Bộ Tài chính đã ban hành quyết định 725/QĐ-BTC thành lập Chi cục Hải quan KKT cửa khẩu Cầu Treo. Sau khi Chi cục này được thành lập, Tổng cục Hải quan và Cục Hải quan Hà Tĩnh đã được bộ, ngành phê duyệt đầu tư tổ hợp nhà công vụ, trong đó có tòa nhà đa năng 4 tầng với số vốn đầu tư gần 100 tỷ đồng. 

Thế nhưng, chỉ vừa mới đưa vào sử dụng chưa đầy 5 năm, tổ hợp nhà công vụ này đã bị bỏ phí khi Bộ Tài chính cho giải thể Chi cục Hải quan KKT CKCT vào ngày ngày 1/6/2018.  Từ sau khi Chi cục bị giải thể, Cục Hải quan Hà Tĩnh buộc phải điều động, luân chuyển phần lớn cán bộ đến nhận nhiệm vụ tại các đơn vị trực thuộc. Được thiết kế phục vụ hàng chục cán bộ, nhân viên hải quan, nay tòa nhà được bàn giao cho Đội kiểm soát Hải quan chỉ với hơn 10 người làm việc thường trực. 

Chuyển đổi công năng một cách bất đắc dĩ, phần lớn tòa nhà bị bỏ không.

Nhiều tài sản, trang thiết bị trong tòa nhà bị bỏ xó, vứt chỏng chơ.

Công năng bị chuyển đổi, chỉ còn phục vụ một số cán bộ nhân viên hải quan, nên hầu hết các máy móc phục vụ tòa nhà hiện bỏ phí.

Khu vui chơi, giải trí của cán bộ nhân viên bị bỏ không, gây lãng phí lớn .

Không được duy tu, bão dưỡng, tòa nhà cũng đang xuống cấp nghiêm trọng.

Nơi để xe cán bộ nhân viên trống huơ trống hoác.

Ở phía đối diện Tòa nhà của Chi cục hải quan đã giải thể, là khu nhà làm việc liên ngành (Hải quan, biên phòng, công an, Quản lý thị trường...) có số vốn đầu tư hàng chục tỷ đồng hiện cũng bỏ không, đang chờ chuyển đổi công năng do tác động từ thay đổi của Khu kinh tế Cửa khẩu Cầu Treo.

Sau một thời gian bỏ không, mới đây tòa nhà đã được BQL KKT tỉnh Hà Tĩnh cho Công an huyện Hương Sơn mượn tạm làm trụ sở cho Đội Cảnh sát PCCC và cứu nạn cứu hộ làm việc. Theo một cán bộ của Đội Cảnh sát PCCC và cứu nạn cứu hộ làm việc tại đây, đơn vị chỉ sử dụng một số phòng ở tầng 1, còn lại cả khu nhà hiện để không, gây lãng phí rất lớn. 

Một công trình khác cũng ngốn hàng tỷ đồng tiền ngân sách là Cổng kiểm soát hàng ra vào nội địa (Cổng B) được xây dựng tại xã Sơn Tây, cách cửa khẩu Cầu Treo khoảng 30km.

Từ khi Khu kinh tế cửa khẩu Cầu Treo không còn được hưởng ưu đãi Khu phi thuế quan, không còn được hưởng các chính sách thuế đối với hàng hóa, dịch vụ như trước, cổng kiểm soát này cũng chấm dứt vai trò kiểm soát xe cộ, hàng hóa lưu thông, chỉ còn đóng vai trò tạo cảnh quan, điểm nhấn trên cung đường 8A. Do không được sử dụng, duy tu bão dưỡng, nên công trình có kiến trúc khá độc đáo này hiện xuống cấp một cách nghiêm trọng. Hầu hết các phòng chức năng làm việc ở trạm kiểm soát này hiện bị bỏ không, rác, phế thải vứt bừa bãi.

Máy móc, trang thiết bị trạm kiểm soát vứt ngổn ngang, hỏng hóc gây lãng phí rất lớn.

Văn Dũng - Minh Lý